Majeranek — na wzdęcia, trawienie i katar

Wyciągi z majeranku są współcześnie stosowane w lecznictwie jedynie pomocniczo – głównie jako środki łagodzące objawy przeziębienia oraz preparaty usprawniające trawienie i wydzielanie żółci. W Polsce bardzo znana jest maść majerankowa wykorzystywana w zwalczaniu uporczywego kataru podczas infekcji u dzieci i dorosłych. Ponadto majeranek w postaci suplementów diety jest wykorzystywany jako środek hamujący wzdęcia i zaburzenia trawienia.

Napar z majeranku może wykazywać słabe działanie uspokajające, co znajduje odzwierciedlenie w lecznictwie ludowym, w którym ta postać leku była chętnie zalecana na stany rozdrażnienia oraz nerwicę.

Wyciągi z ziela majeranku, ze względu na zawartość olejku eterycznego, występują w składzie preparatów przeznaczonych do stosowania zewnętrznego, np. w maściach rozgrzewających i ułatwiających oddychanie podczas przeziębień.

Lebiodka majeranek jest rośliną znaną na świecie od czasów starożytnych. Była wykorzystywana przez Egipcjan podczas balsamowania zwłok, Grecy sporządzali z jej dodatkiem napój stworzony przez samego ojca medycyny – Hipokratesa, a mieszkańcy średniowiecznej Europy wykorzystywali ziele majeranku w stomatologii oraz w lecznictwie ogólnym. Lebiodka majeranek coraz większe uznanie w sztuce kulinarnej zaczęła zdobywać w epoce renesansu. W związku z ogromną popularnością rośliny zaczęto przypisywać jej magiczne właściwości. Ziele majeranku według mitów miało być doskonałym afrodyzjakiem, a nawet rośliną przynoszącą szczęście i pomyślność niczym czterolistna koniczyna.

Lebiodka majeranek (łac. Origanum majorana, ang. Marjoram) jest drobną krzewinką pochodzącą z rodziny jasnotowatych – Lamiaceae. Majeranek jest w naszych warunkach klimatycznych rośliną jednoroczną, jednak w miejscu pochodzenia zaobserwowano, że jego pędy drewnieją, przekształcając go w wieloletni niewielki krzew. Majeranek pochodzi z ciepłych krajów basenu Morza Śródziemnego, gdzie porasta dobrze nasłonecznione skaliste tereny. Ogromna popularność wysuszonego ziela majeranku sprawiła, że jest on uprawiany obecnie praktycznie na całym świecie. Nazwa majeranku wywodzi się od arabskiego zwrotu marjamie, oznaczającego trwałość. Na rynku zielarskim można obecnie spotkać dwie odmiany rośliny. Forma niemiecka ma mniej rozgałęzione i ulistnione łodygi, ale wydaje więcej nasion. Z kolei tzw. odmiana francuska jest bogato ulistniona, ale podczas jej uprawy otrzymujemy jedynie niewielką ilość nasion.

Lebiodka majeranek jest niewielką rośliną osiągającą około 30 cm wysokości. Łodygi rośliny są lekko wzniesione i zwykle obficie ulistnione. Drobne, owalne liście są ułożone naprzeciwlegle. Liście i łodygi są pokryte włoskami nadającymi roślinie srebrny połysk. Kwiaty są zebrane w ciasno skupione kwiatostany. Owocem jest rozłupnia.

Surowcem zielarskim jest ziele majeranku – Majoranae herba. Ziele może zawierać liście oraz fragmenty kwiatów, jednak powinno być pozbawione grubych zdrewniałych fragmentów łodyg.

W składzie wyciągów z ziela majeranku występuje olejek eteryczny będący mieszaniną kilku głównych substancji czynnych, do których zaliczamy tymol, karwakrol, limonen, terpinen, cymen oraz β-bisabolen. Ponadto surowiec jest również źródłem luteoliny, diosmetyny oraz apigeniny, które należą do grupy związków nazywanych flawonoidami. Oprócz substancji o charakterze antyoksydacyjnym ziele majeranku zawiera również kwasy fenolowe, do których zaliczyć możemy kwas chlorogenowy, kwas kawowy oraz kwas rozmarynowy. W mniejszym stopniu ziele jest źródłem białka, soli mineralnych i garbników.

Działanie substancji czynnych obecnych w surowcu jest skierowane przede wszystkim na układ pokarmowy. Ziele majeranku może działać żółciopędnie oraz żółciotwórczo, zmniejsza napięcie mięśni gładkich jelit – dzięki czemu usprawnia proces trawienia. Ponadto wyciągi zawierające znaczne ilości olejku eterycznego charakteryzują się działaniem przeciwbakteryjnym, przeciwgrzybiczym oraz przeciwpasożytniczym.

Medycyna ludowa wskazuje na słabe właściwości wykrztuśne i uspokajające surowca. Przez wieki ziele majeranku było stosowane jako lekki środek wyciszający oraz wspomagający w lekkich przeziębieniach.

Z ziela majeranku można przyrządzić napar. W celu przygotowania naparu niewielką ilość wysuszonego ziela należy zalać gorącą wodą i naparzać przez 10 minut. Tak przygotowany napar można przyjmować w celu pobudzenia trawienia.

Alternatywą jest stosowanie gotowego olejku eterycznego uzyskanego z ziela majeranku. Olejek można stosować do inhalacji parowych jako środek łagodzący nieżyt górnych dróg oddechowych. Należy pamiętać, że tego rodzaju preparatów nie powinno stosować się z wykorzystaniem nebulizatorów.

Innym rodzajem preparatu z ziela majeranku jest maść majerankowa, która swoją popularność zawdzięcza bezpieczeństwie stosowania. Niewielką ilość maści można stosować nawet u małych dzieci kilka razy dziennie.

Ziele majeranku jest raczej bezpiecznym surowcem, stosowanym nawet u małych dzieci w postaci maści łagodzącej objawy nieżytu nosa. Należy jednak pamiętać, że jak każdy surowiec zielarski również ziele majeranku może wywołać alergię lub zaburzenia żołądkowo-jelitowe podczas stosowania. Zwykle są to objawy ustępujące wraz z odstawieniem surowca i nie mają charakteru ostrego.