Kudzu — Opornik łatkowaty, egzotyczne pnącze

Opornik łatkowaty (łac. Pueraria lobata) jest pnączem pochodzącym z południowych regionów Azji oraz Japonii. Opornik, nazywany również kudzu, pochodzi z rodziny bobowatych – Fabaceae. Obecnie występuje również na terenie Europy oraz Stanów Zjednoczonych, gdzie wypiera miejscowe rośliny i jest traktowany jak chwast. Szybkość przyrostu pnącza kudzu sprawiła, że roślina jest w stanie pokryć znaczne obszary w krótkim czasie, tworząc przy tym malownicze zielone dywany.

Kudzu jest pnączem o drewniejącej łodydze, która może osiągać nawet do trzydziestu metrów długości. Purpurowe kwiaty są zebrane w grona wyrastające w kątach trójlistkowych i mocno owłosionych liści. Owocem kudzu jest długi strąk.

Surowcem zielarskim jest korzeń opornika łatkowatego – Puerariae lobatae radix.

We współczesnym lecznictwie wyciąg z korzenia kudzu ma raczej znaczenie pomocnicze i w postaci różnych suplementów służy bardziej do uzupełnienia terapii rozpoczętej z zalecenia lekarza. Ekstrakt z korzenia opornika jest obecnie wykorzystywany jako środek regulujący ciśnienie tętnicze i łagodzący zaburzenia trawienia.

Suplementy zawierające opornik są chętnie stosowane w celu łagodzenia objawów menopauzy oraz migrenowego bólu głowy. Ponadto wyciągi z korzenia kudzu mogą chronić organizm przed nadmiernym rozpadem włókien elastyny i kolagenu, redukując oznaki wczesnego starzenia skóry. Wiele kosmetyków przeznaczonych do pielęgnacji skóry naczynkowej oraz kuracji przeciwzmarszczkowych zawiera wyciągi z korzenia kudzu.

Wiele suplementów diety w swoim opisie zawiera informację, że korzeń kudzu może wspomagać leczenie choroby alkoholowej oraz terapię antynikotynową. Należy jednak pamiętać, że każde uzależnienie może wymagać podjęcia odpowiednio dobranej psychoterapii i farmakoterapii, a preparaty o statusie suplementu diety mogą stanowić jedynie uzupełnienie kuracji.

Korzeń kudzu był stosowany już w czasach starożytnych Chin w terapii migreny, lekkich przeziębień oraz uzależnienia od alkoholu. Ponadto mieszkańcy Azji stosowali wyciągi z korzenia w terapii chorób naczyń wieńcowych oraz podwyższonego ciśnienia tętniczego.

Z kudzu związana jest również przestroga przed sprowadzaniem do kraju zagranicznych roślin, które mogą znacznie zdominować gatunki występujące lokalnie. W XX wieku sadzonki opornika zostały przetransportowane do Ameryki Północnej, gdzie szybko zdobyły ogromną popularność. Kudzu sadzono przede wszystkim na obrzeżach dróg oraz w parkach. Po krótkim czasie pnącze ze względu na świetne warunki do wzrostu całkowicie zdominowało inne rośliny, skutecznie odcinając im dopływ światła niezbędnego do wzrostu. Ciekawostką jest, że pnącze kudzu może w odpowiednich warunkach zwiększać swoją długość nawet o 30 cm na dobę. Współcześnie nikogo z mieszkańców nie dziwi, że podczas podróży przez południowo-wschodnie rejony Ameryki Północnej na długości wielu kilometrów rozciąga się zielony ocean stworzony z plątaniny pnączy kudzu.

W składzie ekstraktów z korzenia opornika łatkowatego główną frakcję czynną stanowią flawonoidy, a konkretnie związki należące do grupy izoflawonów. Ponadto surowiec zawiera kwasy fenolowe i saponiny, a także niewielkie ilości soli mineralnych oraz skrobi.
Za działanie farmakologiczne wyciągów z kudzu odpowiada kilka związków, do których zaliczamy genisteinę, puerarynę, daidzeinę oraz daidzynę.

Badania na zwierzętach wykazały, że wyciągi z korzenia kudzu mogą obniżać ciśnienie tętnicze i zmniejszać zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen, poprawiając w ten sposób funkcjonowanie układu krążenia. Oprócz tego substancje czynne obecne w wyciągach mogą działać lekko przeciwgorączkowo i ograniczają niektóre objawy menopauzy.

Najbardziej popularnym kierunkiem badań dotyczących korzenia opornika jest sprawdzanie jego skuteczności w terapii choroby alkoholowej. Izoflawony mogą modyfikować działanie dehydrogenazy alkoholowej – enzymu biorącego udział w rozkładzie alkoholu etylowego w organizmie. Ponadto ekstrakty zwiększają również stężenie dopaminy i serotoniny w ośrodkowym układzie nerwowym. Te dwie substancje odgrywają kluczową rolę w powstawaniu uzależnienia od różnych substancji, w tym alkoholu. Dane wskazują, że regularne przyjmowanie wyciągu z korzenia kudzu może ograniczać potrzebę sięgania po alkohol osobom od niego uzależnionym.

W przypadku większości suplementów diety zawierających wyciąg z korzenia opornika zalecana dawka dobowa wynosi od 400 mg do 1000 mg ekstraktu.

Większość badań obserwujących skuteczność kudzu w leczeniu uzależnień zakładała wykorzystanie 500 mg ekstraktu dziennie.

Wyciąg z kudzu może spowodować zwiększenie stężenia metotreksatu w osoczu, co odpowiada za wzrost ryzyka pojawienia się działań niepożądanych w trakcie terapii. Należy zachować ostrożność podczas stosowania leków przeciwkrzepliwych i na cukrzycę oraz HTZ i antykoncepcji hormonalnej.

W przypadku przyjęcia zbyt dużej ilości ekstraktu z korzenia kudzu istnieje ryzyko podrażnienia układu pokarmowego oraz wystąpienia wymiotów i nudności. Ponadto wyciąg z korzenia opornika, jak każdy preparat ziołowy, może być odpowiedzialny za wystąpienie reakcji alergicznych po jego zastosowaniu.