Morwa biała — na prawidłowy poziom cukru i piegi

Tradycyjna medycyna chińska uważa morwę białą za remedium na zawroty głowy i szumy uszne, pomoc w przypadku zaparć, nietrzymania moczu i stanów zapalnych dróg moczowych.

Spis treści

Morwa biała – zastosowanie i wskazania

Morwa biała to roślina o znanych właściwościach hipoglikemizujących. We współczesnej farmakologii wykorzystuje się przede wszystkim ekstrakty z liści, owoców i korzenia morwy. Na rynku europejskim nie ma jednak preparatów z morwą o statusie leków. W medycynie ludowej zastosowanie znalazły wszystkie części Morus alba (również kora i młode pędy), których lokalne społeczności od lat używały między innymi w chorobach górnych dróg oddechowych, przy uporczywym kaszlu, astmie i w stanach zapalnych oskrzeli. Napary z Morus alba były podawane w razie przeziębień, ale także w przypadku nerwowości i problemów ze snem. Służyły zewnętrznie do przecierania zainfekowanych oczu oraz do hamowania krwawień z nosa. Jednak przede wszystkim Morus alba była znana od lat jako roślina wspomagająca utrzymanie prawidłowego poziomu cukru we krwi. Owoce morwy białej zjadano na surowo bądź przetwarzano je, sporządzając z nich syropy i produkty alkoholowe (ruou dao chiński likier morwowy). Wierzono, że owoce wzmacniają siły witalne organizmu i są pomocne w razie osłabienia, zmęczenia oraz anemii. Owoce miały chronić również przed przedwczesnym siwieniem włosów. Tradycyjna medycyna chińska uważa morwę białą za remedium na zawroty głowy i szumy uszne, pomoc w przypadku zaparć, nietrzymania moczu i stanów zapalnych dróg moczowych. Ponadto Morus alba traktowana była jako środek przeciwbakteryjny i przeciwrobaczy. Obecnie morwa biała wchodzi w skład głównie suplementów diety obniżających poziom cukru we krwi. Liście Morus alba korzystnie wpływają na metabolizm węglowodanowy. Napar z wysuszonych i sproszkowanych liści zmniejsza poposiłkowy wzrost glikemii poprzez zahamowanie wchłaniania cukrów prostych z pożywienia, zwiększenie produkcji insuliny i wpływ na enzymy rozkładające polisacharydy złożone. Suplementy z morwą białą często występują pod postacią wygodnych do stosowania tabletek, kapsułek bądź herbatek. Roślina jest w nich łączona z innymi substancjami o właściwościach hipoglikemizujących, np. z korą cynamonowca, berberysem oraz morwą czarną. Suplementy z morwą białą zawierają często chrom i witaminy z grupy B, które biorą udział w utrzymaniu prawidłowego metabolizmu energetycznego. Wyciągi z Morus alba wspomagają utrzymanie prawidłowej masy ciała i bywają dodawane do preparatów ułatwiających odchudzanie. Poza działaniem hipoglikemizującym roślina jest wykorzystywana w innych kierunkach. Morwa biała stanowi składnik doustnych suplementów diety wpływających na stan skóry, przeznaczonych np. do walki z cellulitem. Ekstrakt z owoców morwy białej znajdziemy w preparacie roślinnym wspomagającym potencję i płodność mężczyzn (w połączeniu m.in. z żeń-szeniem i różeńcem górskim). Wyciąg z liści morwy stanowi składową suplementu diety Smog Detox wspierającego naturalne mechanizmy obronne organizmu.

Ekstrakty z liści oraz korzeni Morus alba są wykorzystywane w kosmetologii do produkcji preparatów pielęgnacyjnych. Feniflawonoidy zawarte w morwie białej warunkują jej działanie rozjaśniające na skórę. Chinki od lat używały smarowideł na bazie morwy do usuwania przebarwień. Z tego względu wyciągi z rośliny są dodawane do kremów korygujących kolor skóry i toników wybielających przebarwienia, np. plamy posłoneczne i zmiany powstałe na skutek kuracji hormonalnych, czy rozjaśniających piegi. Ekstrakty z morwy nawilżają i uelastyczniają skórę, zapobiegając jej przedwczesnemu starzeniu się. Mają również właściwości przeciwzapalne, co w połączeniu z wyrównywaniem kolorytu skóry przynosi dobre efekty dla cer problematycznych, np. mieszanych i trądzikowych. Wyciąg z morwy jest dodawany do preparatów pod oczy (żele, kremy, płatki), które maskują cienie i obrzęki. Na rynku dostępne są roślinne maski redukujące zmarszczki, ujędrniające i rozjaśniające cerę oraz koncentraty przeciwzmarszczkowe zawierające wyciąg z korzenia morwy białej. Morus Alba Root Extract znajdziemy we wcierkach trychologicznych do skóry głowy. Kosmetyki te zmniejszają wytwarzanie sebum, odżywiają cebulki włosów i łagodzą zaczerwienienia oraz podrażnienia skóry głowy. Ponadto wyciąg z pyłku Morus alba jest stosowany w testach alergologicznych.

Poza wykorzystaniem medycznym poszczególne części morwy białej znalazły inne zastosowania. Odżywcze liście bywają jedzone na surowo jako cenne źródło witamin i minerałów, podobnie jak owoce. Wykorzystuje się je również w hodowli jedwabników. Liście są zjadane przez gąsienice tego nocnego motyla. Z owoców sporządza się soki, które po fermentacji zamieniają się w likier. W postaci świeżej lub suszonej pędy morwy stanowią pożywienie dla zwierząt gospodarskich (poprawa jakości mleka u krów i produkcji jaj wśród drobiu). Drewno morwy białej stanowi średniej jakości materiał opałowy. Ponadto jest używane w przemyśle papierniczym, tekstylnym i meblowym. Tworzy się z niego sprzęt sportowy, tj. kije hokejowe oraz rakiety do tenisa i badmintona. Garbniki zawarte w roślinie mogą być używane do garbowania i barwienia skór.

Morwa biała – wygląd, pochodzenie, morfologia

Morwa biała (łac. Morus alba) to roślina należąca do rodziny morwowatych Moraceae. Pochodzi z Indii, Japonii oraz Chin. Obecnie jest uprawiana na obszarze Europy, Ameryki Północnej oraz Afryki. Rośnie w krajach o łagodnym klimacie umiarkowanym bądź subtropikalnym. Preferuje gleby aluwialne, gliniaste, o średniej wilgotności i pH w granicach 6,0-7,5. W środowisku naturalnym morwę białą można spotkać na terenach nadbrzeżnych, w dolinach i wąwozach. Jest sadzona w miejscach użyteczności publicznej (parkach, skwerach, alejach), formuje się z niej również efektowne żywopłoty.

Morus alba to szybko rosnący krzew bądź średniowysokie drzewo liściaste, osiągające 3-6 m wysokości. Kora pokrywająca prosty pień morwy jest szara bądź szarawobrązowa, szorstka i płytko bruzdowana. Posiada pionowe pęknięcia, z których uwalniany jest biały lub żółtobiały sok mleczny. Kształt blaszki liściowej Morus alba cechuje się dużą zmiennością. Liście przyjmują kształty od prostych, jajowatych, sercowatych i szeroko sercowatych po trójklapowe. Ich brzegi są z reguły ząbkowane. Mają twarde, rynienkowate ogonki oraz boczne przylistki. Na spodzie liści widoczne jest dłoniowo ułożone 3-żyłkowanie. Morus alba jest rośliną jednopienną, wytwarzającą rozdzielnopłciowe kwiaty męskie i żeńskie. Kwiaty męskie są zebrane luźno w gronach (kotkach) przypominających słupki. Posiadają 4 pręciki. Kwiaty żeńskie tworzą dłuższe lub krótsze kłosy. Pojedyncze kwiaty są drobne, niepozorne, o zielonkawym zabarwieniu. Zawierają 1 słupek. Owocem morwy białej jest niełupka. Owoce są zamknięte w mięsistym okwiecie, o wielkości do 5 cm. Walcowate owocostany przyjmują zabarwienie białe, białoróżowe, fioletowe bądź czarne. Mają słodki i mdły smak, a wyglądem przypominają nieco jeżyny.

Łacińska nazwa rośliny Morus alba najprawdopodobniej ma swoje źródło w opóźnionym pojawianiu się pąków (z łac. mora oznacza zwłoka). Inne wyjaśnienie odnosi się do czarnego koloru owocostanów (z celtyckiego mor oznacza czarny). Alba to nawiązanie do jasnoszarej/białawej powierzchni kory drzewa.

Morwa biała – działanie, właściwości, skład

Morwa biała jest bogatym źródłem związków aktywnych biologicznie. W składzie chemicznym liści dominują substancje białkowe oraz błonnik pokarmowy. Poza nimi liście zawierają flawonoidy, wśród których zidentyfikowano kwercetynę, rutynę, izokwercytrynę, moracetynę, kemferol, astragalinę. W omawianym surowcu znajdują się również kwasy fenolowe, witaminy (witamina C, beta-karoten) oraz mikro- i makroelementy (żelazo, cynk, miedź, wapń, magnez, fosfor). Liście Morus alba zawierają polihydroksyalkaloidy, spośród których najlepiej poznany związek stanowi 1-deoksynojirimycyna, określana skrótem DNJ. Wśród pozostałych aktywnych substancji wyizolowanych z liści należy wymienić albanol, kuwanony C, E i G, halkomoracyn, morusynę, sanggenony B i D, luteol, beta-sitosterol. Odżywcze owoce morwy białej stanowią źródło aminokwasów egzogennych, mikro- i makroelementów, witamin oraz substancji lipidowych. Wyekstrahowano z nich antocyjany oraz alkaloidy. Nasiona Morus alba składają się w dużej mierze z substancji lipidowych, przede wszystkim kwasu linolowego i oleinowego, ale także kwasu linolenowego, stearynowego i erukowego.

Wpływ morwy białej na działanie trzustki był przedmiotem badania przeprowadzonego na szczurach laboratoryjnych. Zwierzęta z cukrzycą były traktowane wyciągiem z liści Morus alba w dawkach 400 mg i 600 mg/kg masy ciała, przez okres 35 dni. Ocenie poddawano masę narządu, średnicę wysepek Langerhansa, liczbę komórek beta tworzących te wysepki oraz poziom glukozy we krwi. Ekstrakty z morwy białej przyczyniły się do regeneracji komórek endokrynnych β i obniżenia poziomu cukru we krwi zwierząt z cukrzycą. W innym doświadczeniu badano wpływ morwy na działanie enzymu alfa-amylazy, odpowiadającej za rozkład wielocukrów do cukrów prostych w obrębie jelit. Okazało się, że spośród badanych gatunków morwy to właśnie morwa biała najefektywniej hamowała alfa-amylazę w warunkach in vitro, w sposób zależny od stężenia (IC50=17,60 mg/ml). W praktyce jest to wykorzystywane w celu zapobiegania poposiłkowym skokom poziomu glukozy we krwi.

Morwa biała posiada właściwości hepatoprotekcyjne. W jednym z doświadczeń myszy podzielone na grupy otrzymywały wodno-alkoholowy ekstrakt z liści Morus alba otrzymany drogą maceracji, w trzech dawkach: 200 mg, 400 mg i 800 mg/kg. Ekstrakty podawano doustnie, a następnie drogą per os aplikowano czynnik uszkadzający wątrobę – tetrachlorek węgla w ilości 0,2 ml/kg przez 5 dni. Zaobserwowano, że dawka morwy równa 800 mg/kg zapobiegała zmianom patologicznym w strukturze wątroby (brak zwłóknienia i stanu zapalnego). Ponadto poziom wskaźników wątrobowych: aminotransferazy asparaginianowej (AST) i aminotransferazy alaninowej (ALT) w surowicy krwi szczurów nie zwiększył się, w przeciwieństwie do wyników w kontrolnej grupie zwierząt.

Flawonoidy zawarte w morwie białej mają potencjał nefroochronny. Właściwości ochronne na nerki badano w grupie samców szczurów, które zostały poddane działaniu cisplatyny. Jest to lek przeciwnowotworowy, który działa uszkadzająco na nefrony. Szczury, które otrzymywały frakcje flawonoidów Morus alba (50 mg, 100 mg i 200 mg/kg, dootrzewnowo) dwa dni przed podaniem cisplatyny i 10 dni po aplikacji leku, miały niższe poziomy azotu mocznikowego oraz kreatyniny w surowicy krwi (wskaźniki uszkodzenia nerek).

Substancje czynne zawarte w morwie białej posiadają właściwości wybielające skórę. Jeden ze związków wyizolowany z liści Morus alba  mulberrozyd F – w badaniach in vitro wykazał zdolność do hamowania syntezy melaniny, która odpowiada za pojawianie się zmian pigmentacyjnych w skórze. Mulberrozyd F działał poprzez blokowanie aktywności enzymu tyrozynazy. Ponadto mulberrozyd F wykazywał właściwości antyrodnikowe.

Morwa biała wpływa korzystnie na profil lipidowy, powodując obniżenie poziomu cholesterolu we krwi. W jednym z badań wykorzystano szczury, u których wywołano miażdżycę dietą wysokotłuszczową. Zwierzęta przez 15 dni miały podawany metanolowy wyciąg z korzeni Morus alba drogą doustną. Ekstrakt znacząco obniżył poziom cholesterolu. W innym teście szczurom z hiperlipidemią podawano wodny ekstrakt z liści morwy białej w dawce 150 mg/kg/dobę, przez 14 dni. Poziom trójglicerydów u zwierząt został istotnie zmniejszony, o ok. 55%.

Wyciągi z Morus alba działają modulująco na układ odpornościowy na poziomie komórkowym i humoralnym. Przeprowadzone testy in vitro oraz in vivo wykazały m.in. podniesienie poziomu adhezji granulocytów obojętnochłonnych w teście adhezji neutrofili. Morwa hamowała również spadek ilości granulocytów pod wpływem cyklofosfamidu (obrona przed neutropenią) oraz nasilała indeks fagocytarny w teście klirensu węgla. W doświadczeniu na szczurach Wistar, którym podawano doustnie wodny wyciąg z liści morwy białej (w dawkach 200 mg i 400 mg/kg), zaobserwowano, że roślina podniosła poziom leukocytów, limfocytów, neutrofili i eozynofili. Działanie immunostymulujące nasilało się wraz ze wzrostem dawki Morus alba.

Substancje czynne morwy białej wpływają rozkurczowo na mięśniówkę jelit oraz układu oddechowego. U podstaw tej aktywności leży modulowanie działania kanałów potasowych KATP oraz blokowanie kanałów wapniowych i enzymu fosfodiesterazy. Wyciąg z Morus alba w dawce 100 mg/kg hamował biegunkę u myszy, wywoływaną podawaniem oleju rycynowego. W badaniu in vitro na wyizolowanym jelicie cienkim królika ekstrakty z morwy białej w stężeniach 0,3-10 mg/ml zmniejszały czynność skurczową mięśniówki jelit indukowaną niskim poziomem jonów potasowych.

Morwa biała w doświadczeniach na zwierzętach laboratoryjnych wykazywała działanie przeciwlękowe. W jednym z doświadczeń myszy zostały poddane standardowym testom behawioralnym, za pomocą których oceniano anksjolityczny wpływ metanolowego wyciągu z Morus alba w różnych stężeniach. Wyciągi były podawane na pół godziny przed rozpoczęciem testów (m.in. test otwartego pola, test światło/ciemność). Grupę odniesienia stanowiły zwierzęta otrzymujące diazepam. Dawka ekstraktu z Morus alba w stężeniu 200 mg/kg spowodowała zwiększenie poziomu zachowań eksploracyjnych i wydłużenie czasu przebywania myszy w labiryntach.

Metanolowy ekstrakt z liści morwy białej wykazał aktywność antydopaminergiczną w przeprowadzonych testach na szczurach laboratoryjnych. Stwarza to potencjalną możliwość wykorzystania rośliny w lekach antypsychotycznych. W przywołanych doświadczeniach oceniano wpływ wyciągu z Morus alba na katalepsję indukowaną podaniem haloperidolu oraz metoklopramidu. Ekstrakty morwy białej w dawce 50 mg, 100 mg i 200 mg/kg aplikowano myszom dootrzewnowo, pół godziny przed wykonaniem testu. Roślina nasilała działanie leków zmniejszających pobudzenie psychoruchowe.

Ekstrakt z korzeni morwy białej został przebadany pod kątem posiadania właściwości adaptogennych i przeciwstresowych na szczurzym modelu stresu przewlekłego. Procedura „wstrząsu stopy” była przeprowadzana raz dziennie przez 21 dni, a badany wyciąg metanolowy w stężeniach 25 mg, 50 mg i 100 mg/kg aplikowano doustnie, na 60 min przed wstrząsem. W celu oceny właściwości antystresowych morwy białej zwierzęta zostały poddane testom behawioralnym: test wymuszonego pływania Porsolta oraz test labiryntu. Dodatkowo wykonano biochemię krwi i badania struktury żołądka, wątroby i śledziony. Morwa biała zmniejszyła poziom hormonów stresu we krwi, zapobiegała owrzodzeniom żołądka oraz zmniejszała deficyt poznawczy szczurów wywołany stresorem.

Morwa biała posiada aktywność przeciwrobaczą, przeciwbakteryjną i przeciwgrzybiczą. W jednym z doświadczeń ekstrakty z liści Morus alba były testowane na dżdżownicach Pheretima posthuma. Powodowały efekt porażeniowy dżdżownic w sposób zależny od dawki, porównywalny z aktywnością leku wzorcowego – albendazolu. Okazały się być skuteczne wobec gatunków bakterii: Pseudomonas aeruginosa, Proteus vulgaris, Bacillus subtilis, Salmonella typhi, Shigella flexneri oraz grzybów Candida albicans i Aspergillus niger.

Morwa biała – stosowanie i dawkowanie

Ze względu na brak badań nie zaleca się stosowania morwy białej przez kobiety ciężarne i karmiące piersią.

Stosowanie w przypadku podwyższonego poziomu cukru we krwi oraz hipercholesterolemii: 3 razy dziennie 1-2 g rozdrobnionego surowca roślinnego w postaci świeżo sporządzonego naparu.

Przykładowe przepisy medycyny ludowej:

  • Nalewka z owoców morwy: 1 kg świeżych bądź suszonych owoców z morwy białej wsypujemy do wyparzonego słoja i zasypujemy 0,7 kg cukru. Przykrywamy gazą i odstawiamy na 14-21 dni w ciepłe i słoneczne miejsce, od czasu do czasu potrząsamy słojem. Powstały sok zlewamy i dodajemy do niego 0,5 litra alkoholu 95%. Słoik zakręcamy i odstawiamy w ciemne i chłodne miejsce na ok. 7 dni. Po tygodniu całość przecedzamy i rozlewamy do szklanych buteleczek. Zalecany czas leżakowania powstałej nalewki to 6 miesięcy.
  • Nalewka z liści morwy białej: 100 g suszonych i rozdrobnionych liści morwy białej zalewamy 400 ml alkoholu 60%. Całość pozostawiamy w suchym i ciemnym miejscu na 14 dni w celu maceracji. Po tym czasie powstałą nalewkę przecedzamy i rozlewamy do buteleczek.
  • Sok z owoców morwy: należy przygotować 2 kg świeżych owoców z morwy (opłukać, usunąć szypułki i liście). Przygotowany surowiec wkładamy do garnka i zasypujemy 0,5 kg cukru. Czekamy godzinę, a następnie zalewamy całość 1 litrem letniej wody i doprowadzamy do wrzenia. Gotujemy przez 2 godziny, po czym odcedzamy przez sitko/gazę do szklanych buteleczek.

Morwa biała – interakcje z lekami i ziołami

Owoce morwy białej i suplementy bazujące na tym surowcu mogą wywoływać interakcje z substancjami leczniczymi poprzez wpływ na enzymy cytochromu P450 oraz modulację działania transportera lekowego OATP1B1 (białko transportujące aniony organiczne) w hepatocytach. W doświadczeniach wykazano spadek ekspresji izoenzymów CYP2C19 i CYP3A4 pod wpływem wyciągu z owoców Morus alba oraz indukcję izoenzymów CYP1A2 i CYP2C19.

Należy zachować ostrożność podczas jednoczesnego stosowania leków przeciwcukrzycowych i morwy białej. Wskazana jest konsultacja z lekarzem oraz uważne monitorowanie poziomu glukozy we krwi. Możliwy jest spadek poziomu glukozy i konieczność zmiany dawkowania leków.

Morwa biała wpływa na metabolizm lipidów. Może nasilać działanie leków hipolipemicznych.

Morus alba wykazuje synergizm działania z roślinami wpływającymi na metabolizm węglowodanów (są to m.in. gurmar Gymnema sylvestre, cynamonowiec cejloński Cinnamomum zeylanicum, fasola pospolita Phaseolus vulgaris).

Morwa biała – skutki uboczne, przedawkowanie

Działania niepożądane morwy białej dotyczą przewodu pokarmowego i są to wzdęcia, zaparcia oraz biegunka.

Badania na zwierzętach laboratoryjnych wykazały, że wielokrotne podawanie wysokich dawek etanolowych ekstraktów z owoców Morus alba powodowało zmniejszenie masy ciała szczurów, zmiany w układzie oddechowym i śmierć zwierząt w ciągu 7 dni (max. dawka 1000 mg/kg masy ciała). Nie uwidoczniono objawów toksyczności ostrej. W innym doświadczeniu szczury (samce i samice) rasy Wistar otrzymywały przez 28 dni wodny ekstrakt z liści Morus alba standaryzowany na 5% zawartość iminocukru 1-deoksynojirimycyny (DNJ). Ekstrakt podawano doustnie poprzez zgłębnik, w kilku dawkach. Nie zaobserwowano zwiększonej śmiertelności oraz żadnych działań niepożądanych, również dla najwyższej badanej dawki – 4000 mg/kg masy ciała na dobę.

Suplementy i wyroby medyczne zawierające morwę białą

Kosmetyki zawierające morwę białą

Działanie

  • hipocholesterolemiczne (obniża stężenie cholesterolu)
  • przeciwbakteryjne
  • przeciwcukrzycowe (hipoglikemizujące; zmniejsza stężenie glukozy we krwi)
  • przeciwpasożytnicze i przeciwrobacze
  • przeciwutleniające (antyoksydacyjne)
  • przeciwzapalne
  • hepatoprotekcyjne
  • tonizujące
  • rozjaśniające przebarwienia
  • nefroprotekcyjne

Postacie i formy

  • susz
  • napar
  • macerat
  • nalewka
  • wyciąg
  • sok
  • syrop
  • tabletka
  • kapsułka
  • krem
  • żel na skórę
  • proszek

Substancje aktywne

  • kwas askorbinowy
  • rutyna
  • fitosterole
  • flawonoidy
  • olejki eteryczne
  • garbniki
  • apigenina
  • antocyjany
  • kwasy organiczne
  • izokwercertryna
  • saponiny
  • triterpeny
  • Aminokwasy
  • składniki mineralne
  • beta-sitosterol
  • witaminy z grupy B
  • Kwas oleanolowy
  • lupeol
  • 1-deoksynojirimycyna

Surowiec

  • owoc
  • liść
  • korzeń
  • pęd
Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij