Malina — na gorączkę, odchudzanie i dla urody

Malina właściwa (Rubus idaeus) to roślina, która należy do rodziny różowatych, jeden z gatunków jeżyn, inaczej nazywana bywa malką bądź maliniakiem. Obszar występowania maliny właściwej to Europa, Azja oraz Ameryka Północna. Główne tereny, na jakich występuje jako gatunek dziki, to lasy, zręby. Ze względu na owoce malina uprawiana jest także w ogrodach oraz na plantacjach. Jednym z największych producentów tej rośliny jest Polska. Wysokość, jaką osiąga malina właściwa, to nawet 2 metry. Młoda łodyga maliny jest naga, natomiast jej dojrzała forma w dolnej jej części lub na całej długości posiada kolce, które przypominają igły. Liście są 3-5-7-listkowe, od dołu biało-filcowate. Listki boczne są wąsko jajowate, szczytowy często sercowaty. Liść z brzegu jest piłowany. Liście maliny są skrętoległe oraz pierzastozłożone. Kwiaty ułożone w kwiatostanach są białe, drobne. Dostarczają pszczołom nektaru i pyłku. Okres kwitnienia przypada na przełomie maja i czerwca. Ze względu na smak owoce maliny są najbardziej cenioną częścią rośliny. W zależności od odmiany mogą przyjmować barwę od czerwonej do żółtej. Owoc tej rośliny to owoc zbiorowy, w skład którego wchodzą drobne owłosione małe soczyste pestkowce. Korzeń posiada kilkanaście małych odgałęzień. Surowiec farmaceutyczny maliny właściwej stanowią jej owoce i liście zbierane, a następnie suszone na słońcu w przewiewnym miejscu lub bezpośrednio w suszarni.

Malina właściwa jest ceniona za walory smakowe owoców, ale jest również stosowana w lecznictwie. Liście maliny znalazły zastosowanie w nieżytach żołądka oraz jelit, podczas biegunek oraz w stanach spastycznych mięśni gładkich. Owoce tej rośliny stosowane są podczas przeziębienia o charakterze bakteryjnym oraz wirusowym jako środek przeciwzapalny i napotny. Napar z liści maliny właściwej bywa stosowany na bolesne i obfite miesiączki, a także poranne mdłości, niewydolność serca oraz nadciśnienie tętnicze krwi. Ze względu na zawartość witamin uzupełnia ich niedobory i wzmacnia odporność. Napar z liści malin może być stosowany w nieżytach jamy ustnej, gardła oraz krtani. Malina właściwa znalazła zastosowanie również w kosmetykach, takich jak peelingi, kremy oraz maseczki. Odwar z liści maliny może być stosowany do pielęgnacji skóry problematycznej ze względu na zawartość substancji o działaniu ściągającym oraz przeciwzapalnym. Malina właściwa używana jest do poprawy smaku wielu suplementów diety oraz leków. Malina jest popularnym owocem wykorzystywanym w przemyśle spożywczym.

Początki stosowania maliny sięgają starożytności. Starogreckie legendy wspominają, że owoce maliny były kiedyś wyłącznie białe. Jednak Zeus jako młody chłopiec chciał rozgniewać koryfantów swoim głośnym krzykiem. Wtedy nimfa Ida, żeby uspokoić młodego Zeusa, zerwała dla niego owoce maliny, ukłuła się w pierś i kropla krwi zabarwiła owoce maliny na kolor czerwony. Dioskorides wspominał o krzewach maliny jako źródłach obfitości, które znajdują się na górze Ida (obecnie terytorium Turcji). Pliniusz również uważał, że malina pochodzi właśnie ze zboczy tej góry. Stąd też nazwa idaeus prawdopodobnie wywodzi się od nazwy góry. Dzieło Hipokratesa „De materia medica” wspomina, że malina właściwa używana była jako preparat napotny. Uczeni na dalekim Wschodzie stosowali liście maliny właściwej jako środek na choroby skórne i łagodzący skutki ukąszeń m.in. przez skorpiony i żmije. Pierwsze terapeutyczne zastosowanie maliny zostało udokumentowane w 1597 roku w książce „A General History of Plants”. W tym okresie Conrad Gesner polecał stosować malinę na takie dolegliwości, jak gorączka, omdlenia oraz problemy kardiologiczne. W medycynie ludowej malina stosowana była jako środek przeciwbiegunkowy, a także ściągający w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła oraz szkorbucie.

Owoc maliny właściwej zawiera około 2% kwasów organicznych, takich jak kwas cytrynowy, askorbinowy i jabłkowy. Z punktu widzenia farmakologicznego ważne są także antocyjany, np. glikozyd pelargonidyny, oraz cyjanidyny i flawonoidy (rutozyd). Poza tym owoc maliny zawiera śluzy, pektyny, polipeptydy, lecytynę, inozyt, witaminy z grupy B – B₁, B₂, B_3, B₆ – oraz witaminę E i A, a także lotne związki zapachowe, do których należą B-jonon, alkohol izoamylowy i B-fenylooctowy oraz aldehyd benzylowy. W skład liści maliny wchodzą: garbniki elagowe do 4,6%, kwasy organiczne (cytrynowy, askorbowy, mlekowy). Ponadto związki żywicowe oraz sole mineralne – potas, magnez, wapń i żelazo. Zawartość garbników odpowiada za jej właściwości ściągające oraz przeciwbakteryjne. Garbniki elagenowe łatwo ulegają hydrolizie do kwasu elagowego, który ma właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwwirusowe oraz przeciwnowotworowe. Owoc maliny ze względu na dużą zawartość kwasu askorbinowego łagodzi objawy przeziębienia i grypy. Zawartość elagotaniny oraz antocyjanów odpowiada za działanie przeciwzapalne. Najnowsze badania potwierdzają, że keton malinowy ma właściwości wpływające pozytywnie na tkankę tłuszczową poprzez jej redukcję oraz zmniejszenie jej odkładania. Ponadto zwiększa proces termogenezy oraz przyspiesza metabolizm komórkowy. Owoce maliny właściwej zawierają także flawonoidy, które odgrywają kluczową rolę w profilaktyce miażdżycy. Malina właściwa znana jest z tego, że ma właściwości napotne, a co za tym idzie – działa przeciwgorączkowo. Związane jest to z pobudzaniem gruczołów potowych. Do użytku zewnętrznego malina właściwa znalazła zastosowanie w kosmetykach jako środek przeciwzapalny, przeciwbakteryjny oraz ściągający. Owoc maliny właściwej ma działanie zmiękczające, regenerujące oraz odżywcze dla skóry. Liście maliny mają właściwości słabo rozkurczające na mięśnie gładkie naczyń krwionośnych, macicy oraz jelit.

Dawkowanie maliny właściwej zależne jest od surowca farmaceutycznego, formy oraz postaci przyjmowanego preparatu. Zwykle stosowana dawka jest zależna indywidualnie od jednostki chorobowej oraz odpowiedzi klinicznej na zastosowany preparat. Malina właściwa wydaje się jedną z najbezpieczniejszych substancji ziołowych, jednak mimo to należy stosować dawki uznawane za terapeutyczne oraz zachować zdrowy rozsądek podczas stosowania tego zioła. Najbardziej popularną formą jest napar z owocu maliny. Stosuje się 2 łyżki owoców na pół szklanki ciepłej wody. Dla efektu napotnego tak przygotowaną mieszankę pije się przed snem wraz z witaminą C oraz środkiem przeciwzapalnym. Podczas przeziębienia można stosować herbatę malinową nawet do 3 razy na dobę.

Coraz większym zainteresowaniem cieszy się również olej z pestek malin, który jest źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), wielu witamin i antyoksydantów.

Brak jest danych dotyczących interakcji surowca farmaceutycznego maliny właściwej z lekami oraz innymi produktami pochodzenia roślinnego. Przeciwwskazaniem do stosowania maliny właściwej są: rak piersi, macicy, jajnika, endometrioza, włókniaki macicy oraz inne choroby o podłożu hormonalnym. Należy zachować ostrożność podczas stosowania maliny właściwej u osób, które są wrażliwe na rośliny z rodziny różowatych.

Brak jest danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania owocu oraz liścia maliny właściwej podczas ciąży oraz w okresie karmienia piersią. Prawdopodobnie są one bezpieczne, gdy są przyjmowane w terapeutycznych ilościach. Istnieją doniesienia, że liść maliny właściwej może działać podobnie jak hormon kobiecy – estrogen. Dlatego zaleca się zażywać ten surowiec pod kontrolą lekarza prowadzącego.