Kwas foliowy (Witamina B9), Acidum folicum - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o kwasie foliowym

Rok wprowadzenia na rynek
1946
Substancje aktywne
kwas foliowy
Działanie kwasu foliowego
uzupełnia niedobory kwasu foliowego (kwasu pteroilomonoglutaminowego, witaminy B9)
Postacie kwasu foliowego
tabletki, tabletki o przedłużonym uwalnianiu, tabletki powlekane
Układy narządowe
układ krwiotwórczy i krew, układ pokarmowy (trawienny), układ krwionośny (sercowo-naczyniowy)
Specjalności medyczne
Ginekologia i położnictwo, Hematologia, Kardiologia, Medycyna rodzinna
Rys historyczny kwasu foliowego

Kwas foliowy został wprowadzony na rynek w 1946 roku przez podmiot odpowiedzialny Lederle.

Wzór sumaryczny kwasu foliowego

C19H19N7O6

Spis treści

Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające kwas foliowy

Wskazania do stosowania kwasu foliowego

Kwas foliowy należy do witamin z grupy B. Jest szczególnie ważny w fazach szybkiego podziału komórek, dlatego niezbędny jest do prawidłowego rozwoju tkanek płodowych, układu krwiotwórczego i nabłonka przewodu pokarmowego. 

Kwas foliowy stosowany jest w profilaktyce i leczeniu niedoborów substancji w organizmie, niedokrwistości megaloblastycznej, przewlekłym niedożywieniu, alkoholizmie, łuszczycy, zaburzeniach wchłaniania jelitowego, przewlekłych chorobach związanych z hemolizą krwi, takich jak: talasemie, zimnica, niedokrwistość sierpowatokrwinkowa oraz u pacjentów poddawanych dializom. Witamina B9 wskazana jest również u osób przyjmujących leki takie jak: barbiturany, cyklospotyna, prymidon, sulfasalazyna, trimetoprym i doustne środki antykoncepcyjne.

Ponadto kwas foliowy stosowany jest u kobiet planujących potomstwo i we wczesnym okresie ciąży, w celu obniżenia ryzyka powstawania wad cewy nerwowej u płodu. Zalecany jest szczególnie kobietom, które urodziły dziecko dotknięte tą wadą.

Dawkowanie kwasu foliowego

Kwas foliowy stosuje się doustnie. Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od wskazań i wieku.

Dawka zwykle stosowana (dobowa) u dzieci: 5–15 mg.

Dawka zwykle stosowana (dobowa) u osób dorosłych: 0,4–45 mg.

Przeciwskazania do stosowania kwasu foliowego

Kwas foliowy przeciwwskazany jest w przypadku występowania nadwrażliwości na substancję oraz u pacjentów z niektórymi typami nowotworów.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania kwasu foliowego

Należy zachować ostrożność stosując kwas foliowy u pacjentów z niedokrwistością megaloblastyczną, ponieważ substancja może częściowo złagodzić objawy hematologiczne wynikające z niedoboru witaminy B12 i maskować postęp choroby. Zaleca się przeprowadzenie dokładnej diagnostyki dotyczącej niedoboru witaminy B12, przed podaniem kwasu foliowego. W przypadku wątpliwości lub stwierdzenia niedokrwistości megaloblastycznej wynikającej z niedoboru witaminy B12, kwas foliowy należy stosować równocześnie z witaminą B12.

U kobiet, które urodziły dzieci z wadą cewy nerwowej, należy stosować witaminę B9 w dawkach dobowych 4–5 mg przez minimum trzy miesiące przed planowaną ciążą, ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia wady cewy nerwowej u kolejnego dziecka.

Interakcje kwasu foliowego z innymi substancjami czynnymi

Zmniejszenie siły działania etosuksymidu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Etosuksymid (Ethosuximide) leki przeciwpadaczkowe - blokery kanałów wapniowych
Stosowanie doustnych leków antykoncepcyjnych i leków przeciwgruźliczych zwiększa metabolizm kwasu foliowego i obniża jego skuteczność działania.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Estriol (Estriol) estrogeny naturalne i syntetyczne
Izoniazyd (Isoniazid) substancje stosowane w leczeniu gruźlicy
Lewonorgestrel (Levonorgestrel) progestageny
Zmniejszenie skuteczności działania kwasu foliowego, wynikające z blokowania reduktazy dihydrofolianowej, która przekształca kwas foliowy do jego biologicznie czynnej postaci, tj. kwasu tetrahydrofoliowego.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Metotreksat (Methotrexate) antymetaboilty kwasu foliowego (inhibitory reduktazy kwasu dihydrofoliowego)
Sulfacetamid (Sulfacetamide) sulfonamidy
Kotrimoksazol (Sulfametoksazol+Trimetoprim) (Co-trimoxazole (sulfamethoxazole+trimethoprim)) sulfonamidy i trimetoprim
Sulfasalazyna (Sulfasalazine) pochodne kwasu aminosalicylowego
Trimetoprim (Trimethoprim) sulfonamidy i trimetoprim
Kwas foliowy może zwiększać szybkość metabolizmu substancji przeciwdrgawkowych i zwiększać ryzyko wystąpienia drgawek i napadów padaczki.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Fenobarbital (Luminal) (Phenobarbital) inne leki przeciwpadaczkowe
Fenytoina (Phenytoin) leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów
Prymidon (Primidone) barbiturany i pochodne

Wpływ kwasu foliowego na ciążę

Kwas foliowy może być stosowany w okresie ciąży. Przyjmowanie substancji w ciąży zmniejsza ryzyko wystąpienia wady cewy nerwowej.

Wpływ kwasu foliowego na laktację

Kwas foliowy można stosować u kobiet karmiących piersią. Substancja przenika do mleka matki.

Skutki uboczne

świąd
wysypka
alergiczne reakcje skórne
biegunka
depresja
senność
wymioty
wzdęcia
trudności w zasypianiu
brak łaknienia
gorzki smak w ustach
nadmierna pobudliwość nerwowa
obrzęk naczynioruchowy
skurcz oskrzeli
reakcja anafilaktyczna

Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)

Bardzo często
(≥1/10)
Często
(≥1/100 do <1/10)
Niezbyt często
(≥1/1000 do <1/100)
Rzadko
(≥1/10 000 do < 1/1000)
Bardzo rzadko
(<1/10 000)
Częstość nieznana
Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych

Mechanizm działania kwasu foliowego

Witamina B9 odgrywa rolę koenzymu w reakcjach przeniesienia grup funkcyjnych jednowęglowych podczas procesu biosyntezy zasad pirymidynowych i purynowych, wchodzących w skład DNA i RNA oraz w przemianach aminokwasów.

Kwas foliowy, wraz z innymi witaminami z grupy B, uczestniczy w metabolizmie homocysteiny do metioniny. W efekcie zmniejsza  się poziom homocysteiny we krwi, która w wysokich stężeniach jest czynnikiem zwiększającym ryzyko występowania miażdżycy i innych chorób układu krążenia.

Kwas foliowy stosowany jest podczas leczenia metotreksatem, który hamuje aktywność reduktazy dihydrofolianowej. Suplementacja kwasem foliowym zapobiega niedoborom i skutkom ubocznym związanym z terapią metotreksatem, takim jak owrzodzenia jamy ustnej i podrażnienia przewodu pokarmowego.

Kwas foliowy ma wpływ na rozwój tkanek płodowych. Przyjmowanie witaminy Bprzez co najmniej miesiąc przed zapłodnieniem oraz w pierwszym trymestrze ciąży, zmniejsza ryzyko występowania wad cewy nerwowej u potomstwa.

Wchłanianie kwasu foliowego

Kwas foliowy wchłania się w dwunastnicy i jelicie czczym w około 70–80%. Stężenie maksymalne substancji w osoczu osiągane jest po upływie 2–3 godzin po podaniu.

Dystrybucja kwasu foliowego

Kwas foliowy wiązany jest z białkami osocza w około 70%. Ulega dystrybucji do wszystkich tkanek organizmu. Substancja magazynowana jest głównie w wątrobie.

Metabolizm kwasu foliowego

Kwas foliowy jest przekształcany przy udziale reduktazy dihydrofolianowej do kwasu 5,6,7,8-terahydrofoliowego (FH4, kwasu folinowego). W kolejnym etapie metabolizmu do kwasu folinowego zostają przyłączone reszty kwasu glutaminowego, tworząc aktywną formę – koenzym.

Wydalanie kwasu foliowego

Wydalanie kwasu foliowego odbywa się w 80% z moczem. Okres półtrwania substancji w osoczu wynosi około 3,5 godziny.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij