Pitawastatyna, Pitavastatinum - Zastosowanie, działanie, opis

Pitawastatyna jest stosowana w zaburzeniach gospodarki lipidowej (pierwotna hipercholesterolemia, rodzinna heterozygotyczna hipercholesterolemia, mieszana dyslipidemia) w celu obniżenia stężenia cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL, gdy wdrożenie zdrowego trybu życia (dieta, aktywność fizyczna) okazało się niewystarczające.

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej, wieku, masy ciała, chorób towarzyszących (zaburzona praca nerek, niewydolność wątroby) itp.

Maksymalna dawka dobowa stosowana u dorosłych i dzieci powyżej 10 roku życia to 4 mg.
Maksymalna dawka dobowa stosowana u dzieci w wieku 6-9 lat to 2 mg.
Lek nie jest przeznaczony do stosowania u dzieci poniżej 6 roku życia.
Leczenie należy rozpocząć od możliwie najmniejszej dawki i oceniać skuteczność terapii w odstępach 4-tygodniowych. Pitawastatynę przyjmuje się doustnie o dowolnej, ale stałej porze dnia, bez względu na posiłki. Sugeruje się przyjęcie leku w godzinach wieczorowych, ze względu na rytm dobowy metabolizmu lipidów. Jeżeli dziecko ma problem z połknięciem tabletki dopuszcza się przygotowanie zawiesiny poprzez rozpuszczenie tabletki w szklance wody.

Przeciwwskazaniem jest nadwrażliwość na pitawastatynę, miopatia, czynna choroba wątroby, utrzymujące się przewlekłe zwiększenie aktywności aminotransferaz, a także okres ciąży, karmienia piersią i brak stosowania skutecznej metody antykoncepcji przez kobiety w okresie rozrodczym.

Stosowanie pitawastatyny zwiększa ryzyko wystąpienia niewydolności wątroby, która objawia się zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi, żółtaczką, predyspozycją do powstawania siniaków, krwawieniami i może doprowadzić do zgonu. Należy regularnie kontrolować czynność wątroby. Przekroczenie 3-krotne normy aktywności aminotransferaz sygnalizuje konieczność odstawienia leku.
U pacjentów stosujących pitawastatynę mogą wystąpić miopatie (uszkodzenie mięśni). Pacjenci zgłaszający ból mięśni, zwiększoną tkliwość i zmniejszenie siły mięśniowej powinni wykonać badanie aktywności kinazy kreatynowej CK. Podwyższenie wartości tego parametru wymaga szybkiej konsultacji z lekarzem.
Szczególną ostrożność należy zachować w grupie osób z uszkodzeniem nerek, tarczycy, predyspozycją genetyczną, chorobą alkoholową, u osób w wieku podeszłym i z objawami toksycznego działania na mięśnie po zastosowaniu innych statyn lub fibratów.
Duszność, kaszel, złe samopoczucie wskazują na rozwój choroby płuc, co wymaga przerwania leczenia pitawastatyną.
Podczas stosowania leku może wystąpić wzrost stężenia glukozy we krwi, wówczas pacjenci wymagają stałej kontroli diabetologicznej.

Pitawastatyny nie należy łączyć z cyklosporyną.
Pitawastatyny nie należy przyjmować jednocześnie z kwasem fusydowym stosowanym ogólnoustrojowo, a także w ciągu 7 dni od zaprzestania stosowania kwasu fusydowego. Jeżeli leczenie kwasem fusydowym jest koniecznie to na okres stosowania kwasu należy odrzucić przyjmowanie statyn. U pacjentów stosujących takie połączenie odnotowano przypadki rabdomiolizy, w tym przypadki śmiertelne.
Ograniczone jest również łączenie pitawastatyny z erytromycyną i innymi antybiotykami makrolidowymi.

Połączenie pitawastatyny z alkoholem nie jest bezwzględnie przeciwwskazane, jednak należy zachować umiar w spożywaniu alkoholu ze względu na zwiększone ryzyko uszkodzenia wątroby.

Nie stwierdzono, aby pitawastatyna wpływała na zdolność prowadzenia pojazdów, jednak każdy pacjent musi poddać samoocenie stopień nasilenia działań niepożądanych, takich jak senność i zawroty głowy.

Biorąc pod uwagę mechanizm działania pitawastatyny można wnioskować, że lek poprzez blokowanie syntezy cholesterolu i jego pochodnych może doprowadzić do uszkodzenia płodu, dlatego jego stosowanie u kobiet w ciąży jest przeciwwskazane.

Nie jest wykluczone, że pitawastatyna przenika do mleka kobiecego, dlatego stosowanie leku w okresie laktacji jest przeciwwskazane.

Najważniejszymi objawami przedawkowania pitawastatyny są zaburzenia czynności wątroby, dolegliwości mięśniowo-kostne i żołądkowo-jelitowe.

Pitawastatyna hamuje aktywność enzymu reduktazy 3-hydroksy-3-metyloglutarylokoenzymu A (reduktazę HMG-CoA), przez co blokuje przemianę HMG-CoA w mewalonian, z którego w dalszym etapie powstaje cholesterol. W efekcie dochodzi do obniżenia zawartości cholesterolu w komórkach wątroby i wzrostu liczby receptorów wychwytujących lipoproteiny o małej gęstości (LDL). Skutkiem działania pitawastatyny jest zmniejszenie stężenia cholesterolu w osoczu, co korzystnie wpływa na czynność śródbłonka naczyń (obniżenie cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL, apolipoproteiny B i trójglicerydów, wzrost cholesterolu HDL). Rezultatem jest zmniejszenie procesu zapalnego w naczyniach krwionośnych i agregacji płytek krwi, a także nasilenie fibrynolizy (rozpuszczanie skrzepów). Pitawastatyna przyczynia się do stabilizacji blaszki miażdżycowej zapobiegając powikłaniom zakrzepowym.

Pitawastatyna szybko wchłania się z przewodu pokarmowego, niezależnie od spożywanego pokarmu. Biodostępność leku wynosi 51%. Stężenie maksymalne zostaje osiągnięte w ciągu godziny od przyjęcia. Pitawastatyna podlega krążeniu wątrobowo-jelitowemu i w pewnym stopniu ulega wchłanianiu w jelicie czczym i krętym.

Pitawastatyna wiąże się w ponad 99% z białkami osocza, zwłaszcza z albuminą i kwaśną glikoproteiną alfa-1. Lek podlega dystrybucji do hepatocytów przy udziale m.in. tansporterów OATP1B1 i OATP1B3. Wykazano, że polimorfizm genu kodującego OATP1B1 może wpływać na zmiany stężenia pitawastatyny we krwi w czasie.

Pitawastatyna jest metabolizowana głównie na drodze glukuronidacji przy udziale UDP glukuronozylotransferazy. Głównym metabolitem jest nieaktywny lakton powstały przy udziale UGT1A3 i UGT2B7. Udział izoform cytochromu P450 jest niewielki (największe znaczenie w postawaniu innych metabolitów mają CYP2C9 i CYP2C8).

Pitawastatyna podlega wydalaniu z żółcią do jelita, skąd część leku jest wydalana z kałem, a część jest ponownie wchłaniania do krwi (krążenie wątrobowo-jelitowe).  Z moczem ulega wydalaniu około 5% podanej dawki. Okres półtrwania leku w fazie eliminacji wynosi od 5,7 godziny (pojedyncza dawka) do 8,9 godziny (stan równowagi).