Piperacylina, Piperacillinum - Zastosowanie, działanie, opis

Wskazaniem do stosowania piperacyliny są zakażenia bakteryjne u osób dorosłych i dzieci powyżej 2 roku życia. Substancję używa się w leczeniu ciężkiego, bakteryjnego zapalenia płuc (w tym pochodzenia szpitalnego), powikłanych zakażeń dróg moczowych, powikłanych zakażeń w obrębie jamy brzusznej (zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalenie otrzewnej, ropień jamy brzusznej) oraz niepowikłanych zakażeń skóry oraz tkanek miękkich (w tym zakażenia stopy cukrzycowej). Piperacylinę można stosować w leczeniu pacjentów z neutropenią oraz gorączką, prawdopodobnie spowodowaną zakażeniem bakteryjnym. U kobiet substancję wykorzystuje się w terapii ostrego zapalenia szyjki i błony śluzowej macicy wywołanego dwoinką rzeżączki.

Piperacylinę stosuje się pozajelitowo, domięśniowo lub dożylnie. Leczenie trwa zwykle od 5 do 14 dni.

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od umiejscowienia oraz stopnia zakażenia, rodzaju patogenów, wieku pacjenta, masy ciała, chorób towarzyszących (zaburzona praca nerek). Nie ma konieczności modyfikacji dawki u osób w podeszłym wieku oraz pacjentów z niewydolnością wątroby.

Podanie pozajelitowe

Dawka zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: 1200 -1400 mg w dawkach podzielonych.

Przeciwskazaniem do stosowania piperacyliny jest nadwrażliwość na substancję czynną, inne penicyliny lub ciężka reakcja nadwrażliwości na inne antybiotyki z grupy beta-laktamów w wywiadzie (cefalosporyny, monobaktamy, karbapenemy).

Przed podaniem pacjentowi piperacyliny należy zebrać szczegółowy wywiad na temat występowania w przeszłości reakcji nadwrażliwości na penicyliny, inne antybiotyki z grupy beta-laktamów oraz innych zdarzeń pod kątem alergii. U osób ze stwierdzoną w wywiadzie alergią może dojść do wstrząsu anafilaktycznego po podaniu piperacyliny, wówczas konieczne jest przeprowadzenie czynności ratunkowych, mających na celu ochronę życia i zdrowia pacjenta.

Piperacylina może powodować ciężkie reakcje skórne, między innymi zespół Stevensa-Johnsona oraz toksyczne martwicze oddzielanie się naskórka. Jeśli u pacjenta pojawi się wysypka, należy ją dokładnie obserwować. W przypadku zaostrzenia objawów, należy przerwać stosowanie leku.

W trakcie leczenia albo po terapii antybiotykiem może rozwinąć się groźne dla życia, rzekomobłoniaste zapalenie okrężnicy. W przypadku pojawienia się ciężkiej, przedłużającej się biegunki, należy rozważyć przerwanie terapii piperacyliną.

Leczenie substancją może prowadzić do powstania szczepów opornych bakterii, które mogą wywołać nadkażenia.

Pacjent leczony piperacyliną powinien regularnie badać stężenie elektrolitów (ryzyko hipokaliemii), kontrolować czynność układu krwiotwórczego (możliwa leukopenia oraz neutropenia) oraz parametry krzepnięcia krwi (ryzyko krwawień).

Lek należy stosować ostrożnie u pacjentów z zaburzoną czynnością nerek oraz osób dializowanych. Podczas stosowania dużych dawek substancji w tej grupie mogą pojawić się drgawki. 

Brak danych na temat interakcji piperacyliny z pokarmem.

Brak danych na temat interakcji piperacyliny z alkoholem.

Brak badań nad wpływem piperacyliny na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn.

Piperacylina wywiera wpływ na wyniki badań diagnostycznych. Substancja zwiększa aktywność aminotransferaz wątrobowych: asparaginianowej i alaninowej, powoduje zmniejszenie stężenia białka całkowitego oraz albumin we krwi, daje dodatni odczyn Coombsa, zwiększa stężenie kreatyniny, aktywność fosfatazy zasadowej oraz stężenia azotu mocznikowego we krwi. Substancja może także zmniejszać stężenie glukozy we krwi, wydłużać czas protrombinowy i powodować wzrost stężenia bilirubiny oraz gammaglutamylotransferazy.

Piperacylina może dawać fałszywie dodatnie wyniki pomiaru białka oraz glukozy w moczu.

Dane na temat stosowania piperacyliny u kobiet ciężarnych są ograniczone. Badania na zwierzętach wykazały szkodliwy wpływ substancji na reprodukcję ale nie wykazały działania teratogennego, nawet podczas podawania dawek toksycznych ciężarnym samicom. Piperacylina przechodzi przez łożysko.  Substancję należy stosować u kobiet w ciąży jedynie w sytuacji, gdy korzyść z terapii matki przewyższa ryzyko dla zdrowia płodu.

Piperacylina w niewielkim stopniu przenika do mleka ludzkiego. Substancję można stosować u kobiet karmiących jedynie w sytuacji, gdy korzyść z terapii matki przewyższa ryzyko dla zdrowia dziecka.

Brak badań dotyczących wpływu piperacyliny na płodność u ludzi. W badaniach na szczurach nie wykazano wpływu na reprodukcję.

Po podanie pozajelitowym (dożylne oraz domięśniowe) bardzo często obserwuje się wystąpienie biegunki. Często są zgłaszane bóle głowy, bezsenność, nadkażenia drożdżakami, wysypka i świąd, małopłytkowość, niedokrwistość, a ze strony przewodu pokarmowego - ból brzucha, wymioty, nudności, zaparcia oraz niestrawność.

Rzadziej pacjenci zgłaszają niedociśnienie, zaczerwienienie skóry, wysypkę grudkowo-plamkową czy pokrzywkę oraz bóle stawów, mięśni i gorączkę. Były przypadki krwawień z nosa, rzekomobłoniastego zapalenia jelit, zapalenia błony śluzowej jamy ustnej,  toksycznego martwiczego oddzielania się naskórka.  W badaniach laboratoryjnych stwierdza się leukopenię i agranulocytozę oraz zmniejszone stężenie glukozy we krwi, zwiększone stężenie bilirubiny we krwi, wydłużony czas protrombinowy. Wzrastają również poziomy aminotransferaz i fosfatazy zasadowej.

Z nieznaną częstością występowały: wstrząs anafilaktyczny, zaburzenia w obrazie krwi i układzie krzepnięcia, eozynofilowe zapalenie płuc, zapalenie wątroby, żółtaczka, niewydolność nerek, złuszczające zapalenie naskórka.

Do objawów przedawkowania piperacyliny, w połączeniu z tazobaktamem zaliczamy nudności, wymioty oraz biegunkę, mogące pojawić się również po zastosowaniu standardowych dawek. Po podaniu dożylnym dawek większych niż rekomendowane, szczególnie u osób z niewydolnością nerek, może wystąpić nadpobudliwość nerwowo-mięśniowa lub drgawki.

Piperacylina jest antybiotykiem z grupy półsyntetycznych penicylin o szerokim zakresie działania, działa bakteriobójczo poprzez hamowanie syntezy ściany komórkowej. Substancja łączy się ze swoistymi białkami wiążącymi penicylinę, obecnymi w ścianie komórkowej bakterii. W rozpadzie komórki bakteryjnej uczestniczą enzymy, zwane autolizynami. Zakłada się również, że piperacylina może hamować działanie inhibitorów autolizyn.

Piperacylina podana drogą dożylną uzyskuje maksymalne stężenie wynoszące 298 μg/ml w ciągu 30-minutowej infuzji.

Piperacylina wiąże się z białkami osocza w około 30% a obecność innych substancji w osoczu nie wpływa na wydajność tego procesu. Związek dobrze przenika do tkanek i płynów ustrojowych, w tym do błony śluzowej jelit, pęcherzyka żółciowego, płuc, żółci oraz kości. Średnie stężenie w tkankach na ogół stanowi 50-100% stężenia w osoczu. U osób, u których nie stwierdzono stanu zapalnego opon mózgowych, dystrybucja piperacyliny do płynu mózgowo-rdzeniowego jest mała, analogicznie do innych penicylin.  

Piperacylina ulega metabolizmowi do mniej aktywnej pod względem działania dietylowej pochodnej, dezetylopiperacyliny.

Piperacylina jest eliminowana z ustroju głównie przez nerki, na drodze przesączania kłębuszkowego oraz wydzielania kanalikowego. Związek ulega szybko wydaleniu w postaci niezmienionej,  68% podanej dawki pojawia się w moczu. Substancja w postaci niezmienionej jak i jej metabolit, są wydalane również z żółcią.