Metoksalen, Methoxsalenum - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o metoksalenie

Rok wprowadzenia na rynek
lata 50 XX wieku
Substancje aktywne
metoksalen
Działanie metoksalenu
wspomaga leczenie łuszczycy, zwiększa wrażliwość skóry na promienie UV
Postacie metoksalenu
kapsułki miękkie, płyn do przygotowania kąpieli, płyn do stosowania na skórę, tabletki
Układy narządowe
powłoka wspólna (skóra i błony śluzowe), układ immunologiczny (odpornościowy)
Specjalności medyczne
Dermatologia i wenerologia
Rys historyczny metoksalenu

Metoksalen został dopuszczony w Stanach Zjednoczonych do stosowania we wskazaniu ciężkiej postaci łuszczycy w 1982 roku.

Wzór sumaryczny metoksalenu

C12H8O4

Spis treści

Wskazania do stosowania metoksalenu

Metoksalen jest stosowany w leczeniu rozległych zmian łuszczycowych w ciężkiej postaci łuszczycy. Lek jest składnikiem fototochemioterapii PUVA, która stanowi połączenie czynnika fototoksycznego z naświetlaniem promieniami UV-A. Wśród wskazań do stosowania metoksalenu można wyróżnić także twardzinę układową, łysienie plackowate, wyprysk rąk i nóg, rogowiec skóry stóp i dłoniliszaj twardzinowy i zanikowy, bielactwo, kontaktowe zapalenie skóry.

Dawkowanie metoksalenu

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od masy ciała, wrażliwości na promieniowanie UV i tolerancji terapii. Metoksalen stosuje się doustnie i miejscowo.

Podanie doustne
Dawkowanie ustala się indywidualnie na podstawie masy ciała. Nie należy przekraczać dawki maksymalnej 50 mg. Lek należy przyjąć z posiłkiem lub z mlekiem godzinę przed naświetlaniem promieniowaniem UV-A. W celu doboru odpowiedniej dawki należy przed rozpoczęciem leczenia przeprowadzić test wrażliwości na promieniowanie. Najmniejsza dawka, przy której pojawia się zauważalny rumień to minimalna skuteczna dawka terapeutyczna. W schemacie leczenia konieczne jest zachowanie odpowiednich przerw od zabiegu. Lek nie jest wskazany do stosowania u dzieci poniżej 12 roku życia.

Podanie miejscowo
Metoksalen należy nanosić wacikiem na zmienione chorobowo miejsca, które następnie należy chronić przed ekspozycją na słońce. Zwykle leczenie rozpoczyna się od zastosowania roztworu o stężeniu 0,1%. Należy unikać nanoszenia leku bezpośrednio na obrzeża zmian, ponieważ mogą powstać nieestetyczne przebarwienia.
Innym sposobem stosowania leku jest kąpiel w roztworze metoksalenu o stężeniu 1,8–2,2 mg na litr. Kąpiel powinna trwać 15 minut. Po tym czasie następuje naświetlanie promieniowaniem UV-A.

Przeciwskazania do stosowania metoksalenu

Przeciwwskazaniem są nadwrażliwość na metoksalen, nadwrażliwość na światło wynikająca z chorób współistniejących, zaawansowana niewydolność wątroby lub nerek, toczeń rumieniowaty, ciąża, okres laktacji, wiek poniżej 12 lat, albinizm, bezsoczewkowość, czerniak złośliwy, rak płaskonabłonkowy, rak płaskokomórkowy skóry, nowotwory skóry, a także jednoczesne leczenie promieniowaniem jonizującym.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania metoksalenu

Wśród osób, u których stosowano w przeszłości terapię z wykorzystaniem dziegcia lub arszeniku, z użyciem promieniowania UV-B lub rentgenowskiego należy unikać fotochemioterapii (PUVA). Szczególną ostrożność należy zachować u osób  w młodym wieku, z zaburzeniami układu sercowo-naczyniowego i ze skórą typu I i II.
Należy korzystać z urządzeń zapewniających emitowanie stałych dawek energii wyrażanej w dżulach [J/cm2 pc.].
Na 24 h przed planowanym przeprowadzeniem testu wrażliwości należy unikać ekspozycji na słońce, ponieważ oparzenia słoneczne mogą wpływać na wynik testu.
Metoksalen osiąga w soczewce oka stężenie odpowiadające stężeniu leku w osoczu. Na skutek działania promieniowania UV-A może dochodzić do uszkodzenia oka. Wynika z tego konieczność osłaniania oczu w trakcie naświetlania specjalnym, nieprzepuszczającym światła materiałem. Należy nosić okulary przeciwsłoneczne przez co najmniej 8 h od zakończenia naświetlania, a następnie regularnie badać wzrok.
Uzasadnione jest osłanianie narządów płciowych mężczyzn i kobiet podczas napromieniania.
Stosowanie fotochemioterapii wiąże się z narażeniem na poważne poparzenia, przedwczesne starzenie się skóry, a także z ryzykiem wystąpienia raka skóry. Należy przestrzec pacjenta, aby nie wykorzystywał metoksalenu jako środka przyspieszającego opalanie. Opalanie jest przeciwwskazane przez cały okres terapii. Należy unikać ekspozycji na słońce zwłaszcza 24 h przed i 8 h po naświetlaniu. Czas zachowania ostrożności powinien być wydłużony u osób z zaburzeniami czynności wątroby, ponieważ w tej grupie pacjentów wydłuża się czas działania metoksalenu i fotowrażliwości.
U pacjentów z padaczką stosowanie leku może wywoływać napady drgawek.
Na początku i w trakcie terapii (co 6-12 miesięcy) należy przeprowadzać badania krwi, przeciwciał przeciwjądrowych, a także badanie wydolności wątroby i nerek.

Przeciwwskazania metoksalenu do łączenia z innymi substancjami czynnymi

Metoksalenu nie należy stosować w trakcie leczenia cytostatykami.

Interakcje metoksalenu z innymi substancjami czynnymi

Zaburzenie działania metoksalenu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Fenytoina (Phenytoin) leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów
Zwiększenie wrażliwości na światło. Fotowrażliwość wywołują również ditranol, smoła pogazowa i jej pochodne, gryzeofulwina, kwas naliksydowy i niektóre barwniki organiczne.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Acenokumarol (Acenocoumarol) leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K
Acetazolamid (Acetazolamide) inhibitory anhydrazy węglanowej
Acytretyna (Acitretine) retinoidy i pochodne
Adapalen (Adapalene) substancje czynne stosowane w dermatologii
Amiodaron (Amiodarone) leki przeciwarytmiczne - klasa III
Amitryptylina (Amitriptyline) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Asparaginaza (Asparaginase) inne cytostatyki pochodzenia naturalnego
Atenolol (Atenolol) antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Atorwastatyna (Atorvastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Azytromycyna (Azithromycin) antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Beksaroten (Bexarotene) inne leki przeciwnowotworowe
Bisoprolol (Bisoprolol) antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Bleomycyna (Bleomycin) antybiotyki cytostatyczne
Busulfan (Busulfan) cytostatyki alkilujące
Celekoksyb (Celecoxibum) NLPZ hamujące wybiórczo COX-2 - koksyby
Cetyryzyna (Cetirizine) antagoniści receptorów histaminowych H1 bez działania ośrodkowego
Chlorambucyl (Chlorambucil) (Chlorambucil) cytostatyki alkilujące
Ciprofloksacyna (Ciprofloxacin) fluorochinolony
Cisplatyna (Cisplatin) inne leki przeciwnowotworowe
Cyklofosfamid (Cyclophosphamide) cytostatyki alkilujące
Cytarabina (Cytarabine) antymetabolity pirymidyny
Diazepam (Diazepam) BZD - benzodiazepiny
Docetaksel (Docetaxel) inne cytostatyki pochodzenia naturalnego
Doksepina (Doxepin) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Doksorubicyna (Doxorubicin) antybiotyki cytostatyczne
Doksycyklina (Doxycycline) antybiotyki tetracyklinowe - tetracykliny
Enalapril (Enalapril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Epirubicyna (Epirubicin) antybiotyki cytostatyczne
Erlotynib (Erlotinib) inhibitory kinazy białkowej
Etopozyd (Etoposide) inne cytostatyki pochodzenia naturalnego
Fenofibrat (Fenofibrate) fibraty
Fludarabina (Fludarabine) cytostatyki alkilujące
Fluorouracyl (Fluorouracil) antymetabolity pirymidyny
Flurbiprofen (Flurbiprofen) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Furosemid (Furosemide) leki moczopędne, diuretyk - pętlowe
Gefitynib (Gefitinib) inhibitory kinazy białkowej
Gemcytabina (Gemcitabine) antymetabolity pirymidyny
Glimepiryd (Glimepiride) doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika
Glipizyd (Glipizide) doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika
Hydrochlorotiazyd (Hydrochlorothiazide) leki moczopędne, diuretyk - tiazydy i tiazydopodobne
Ibuprofen (Ibuprofen) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Idarubicyna (Idarubicin) antybiotyki cytostatyczne
Ifosfamid (Ifosfamide) cytostatyki alkilujące
Imatynib (Imatinib) inhibitory kinazy białkowej
Indapamid (Indapamide) sulfonamidy
Indometacyna (Indomethacin) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Irynotekan (Irinotecan) inne leki przeciwnowotworowe
Itrakonazol (Itraconazole) przeciwgrzybicze pochodne triazolu
Izotretynoina (Izotretinoina) (Isotretinoin) retinoidy i pochodne
Kapecytabina (Capecitabine) antymetabolity pirymidyny
Kaptopril (Captopril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Karbamazepina (Carbamazepine) leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe
Karboplatyna (Carboplatin) inne leki przeciwnowotworowe
Ketokonazol (Ketoconazole) przeciwgrzybicze pochodne imidazolu
Ketoprofen (Ketoprofen) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Kobimetynib (Cobimetinib) inhibitory kinazy białkowej
Lapatynib (Lapatinib) inne leki przeciwnowotworowe
Lewofloksacyna (Levofloxacin) fluorochinolony
Loratadyna (Loratadine) antagoniści receptorów histaminowych H1 bez działania ośrodkowego
Lorazepam (Lorazepam) BZD - benzodiazepiny
Melfalan (Melphalanum) cytostatyki alkilujące
Merkaptopuryna (Mercaptopurine) antymetabolity, analogi puryn
Metotreksat (Methotrexate) antymetaboilty kwasu foliowego (inhibitory reduktazy kwasu dihydrofoliowego)
Midazolam (Midazolam) BZD - benzodiazepiny
Mitoksantron (Mitoxantrone) antybiotyki cytostatyczne
Mitomycyna (Mitomycin) antybiotyki cytostatyczne
Moksyfloksacyna (Moxifloxacin) fluorochinolony
Naproksen (Naproxen) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Norfloksacyna (Norfloxacin) fluorochinolony
Ofloksacyna (Ofloxacin) fluorochinolony
Oksaliplatyna (Oxaliplatin) cytostatyki alkilujące
Paklitaksel (Paclitaxel) taksoidy
Panitumumab (Panitumumab) przeciwciała monoklonalne - przeciwnowotworowe i immunosupresyjne
Pemetreksed (Pemetrexed) antymetaboilty kwasu foliowego (inhibitory reduktazy kwasu dihydrofoliowego)
Pirfenidon (Pirfenidone) inne leki immunosupresyjne
Piroksykam (Piroxicam) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Prochlorperazyna (Prochlorperazine) neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny
Promazyna (Promazine) neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny
Simwastatyna (Simvastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Sulfacetamid (Sulfacetamide) sulfonamidy
Kotrimoksazol (Sulfametoksazol+Trimetoprim) (Co-trimoxazole (sulfamethoxazole+trimethoprim)) sulfonamidy i trimetoprim
Sulfasalazyna (Sulfasalazine) pochodne kwasu aminosalicylowego
Temozolomid (Temozolomide) cytostatyki alkilujące
Terbinafina (Terbinafine) inne substancje przeciwgrzybicze
Tetracyklina (Tetracyline) antybiotyki tetracyklinowe - tetracykliny
Tietyloperazyna (Thiethylperazine) neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny
Tioguanina (Tioguanine) antymetabolity, analogi puryn
Topotekan (Topotecan) inne leki przeciwnowotworowe
Torasemid (Torasemide) leki moczopędne, diuretyk - pętlowe
Typranawir (Tipranavir) inhibitory proteazy HIV
Wandetanib (Vandetanib) inhibitory kinazy białkowej
Warfaryna (Warfarin) leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K
Wemurafenib (Vemurafenib) inhibitory kinazy białkowej
Werteporfina (Verteporfin) leki stosowane w terapii fotodynamicznej
Winblastyna (Vinblastine) alkaloidy barwinka (Vinca) i analogi
Winkrystyna (Vincristine) alkaloidy barwinka (Vinca) i analogi
Winorelbina (Vinorelbine) alkaloidy barwinka (Vinca) i analogi
Worykonazol (Voriconazole) przeciwgrzybicze pochodne triazolu
Karmustyna (Carmustine) cytostatyki alkilujące
Diklofenak (Diclofenac) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Haloperidol (Haloperidol) neuroleptyki klasyczne - pochodne butyrofenonu

Inne rodzaje interakcji

Metoksalen może powodować reakcje nadwrażliwości na światło. Ziele dziurawca (Hypericum perforatum) może nasilać fotowrażliwość.

Wpływ metoksalenu na ciążę

W badaniach prowadzonych wśród zwierząt potwierdzono, że metoksalen powoduje uszkodzenie płodu, dlatego stosowanie metoksalenu w ciąży jest przeciwwskazane.

Wpływ metoksalenu na laktację

Nie potwierdzono, czy metoksalen przenika do mleka kobiecego. Nie można wykluczyć szkodliwego wpływu na karmione dziecko, dlatego stosowanie leku w okresie laktacji jest przeciwwskazane.

Skutki uboczne

ból głowy
nerwowość
nudności
rumień
świąd
wymioty
wysypka pęcherzowa
bezsenność
odwracalne blaknięcie koloru włosów
uszkodzenia nerek
uszkodzenia wątroby
zmiany morfologii krwi
polipy
torbiele
nowotwory łagodne
nadmierne rogowacenie skóry
plamy na skórze
przedwczesne starzenie się skóry
nowotwory złośliwe

Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)

Bardzo często
(≥1/10)
Często
(≥1/100 do <1/10)
Niezbyt często
(≥1/1000 do <1/100)
Rzadko
(≥1/10 000 do < 1/1000)
Bardzo rzadko
(<1/10 000)
Częstość nieznana
Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych

Inne możliwe skutki uboczne

Podanie miejscowe na skórę: pieczenie skóry. Po naświetlaniu promieniami UV-A może wystąpić rumień, świąd, reakcje fotoalergiczne, pęcherzyca, toczeń rumieniowaty, objaw Köbnera (nawet niewielki uraz może wywołać zmiany łuszczycowe).

Objawy przedawkowania metoksalenu

Wśród objawów przedawkowania metoksalenu można wyróżnić nudności, wymioty, zawroty głowy, a także poważne oparzenia po aktywowaniu substancji promieniowaniem UV-A.

Mechanizm działania metoksalenu

Metoksalen tworzy wiązania krzyżowe z DNA w jądrze dzielących się komórek naskórka, hamuje replikację DNA i doprowadza do zatrzymania cyklu komórkowego. W efekcie dochodzi do hamowania namnażania komórek, a także do nasilenia apoptozy (śmierci) komórek. Lek prowadzi do zwiększenia wytwarzania melaniny i liczby melanocytów, a także nasila rogowacenie naskórka. Metoksalen wykazuje opisaną aktywność dopiero po połączeniu z naświetlaniem promieniowaniem UV-A.

Wchłanianie metoksalenu

Stężenia maksymalne metoksalenu w tkankach i w osoczu osiągane są po jednej godzinie od podania doustnego.

Dystrybucja metoksalenu

Metoksalen silnie wiąże się z białkami osocza.

Metabolizm metoksalenu

Metoksalen ulega metabolizmowi wątrobowemu na drodze hydroksylacji i glukuronidacji.

Wydalanie metoksalenu

Okres półtrwania metoksalenu wynosi 2 h. Wydalanie leku odbywa się głównie z moczem (90%) w ciągu 6-8 h.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.