Medroksyprogesteron, Medroxyprogesteronum - Zastosowanie, działanie, opis

Wskazaniem do stosowania medroksyporgesteronu jest leczenie łagodnej do umiarkowanej endometriozy, brak miesiączki, krwawienia z macicy spowodowane zaburzeniem równowagi hormonalnej, wtórny brak miesiączki, przeciwdziałanie rozrostowi endometrium u kobiet stosujących gestageny. Ponadto medroksyprogesteron stosowany jest w leczeniu raka piersi, raka endometrium i raka nerek jako leczenie wspomagające i/lub paliatywne.

Leczenie wtórnego braku miesiączki - dobowa dawka zwykle stosowana medroksyprogesteronu to 5-10mg podawana doustnie przez 5-10 dni.

Leczenie endometriozy łagodnej do umiarkowanej - dobowa dawka zwykle stosowana medroksyprogesteronu to 30mg podawana doustnie przez 90 dni.

Dawka, schemat podawania i czas terapii dobierane są indywidualnie w zależności od wskazań. Zakres dawek dobowych zwykle stosowanych w leczeniu wtórnego braku miesiączki,  endometriozy łagodnej do umiarkowanej, czynnościowych krwawień z macicy spowodowanych zaburzeniem równowagi hormonalnej oraz w przeciwdziałaniu rozrostowi endometrium u kobiet przyjmujących estrogeny wynosi 2,5 - 10 mg.

Rak piersi - dobowa dawka zwykle stosowana medroksyprogesteronu to 500-1000mg podawana domięśniowo.

Rak nerek i endometrium - dawka zwykle stosowana medroksyprogesteronu to 400-1000mg.

Każde schorzenie leczone przy pomocy medroksyprogesteronu powinno być tak poprowadzone, aby użyto najmniejszą skuteczną dawkę leku przez jak najkrótszy czas.

Przeciwwskazaniem do stosowania medroksyprogesteronu jest nadwrażliwość na substancję leczniczą, ciąża, krwawienie z dróg rodnych lub moczowych o nieustalonej przyczynie, ciężka niewydolność wątroby, udar mózgu w wywiadzie, choroba zakrzepowo-zatorowa, rozpoznanie lub podejrzenie nowotworu złośliwego piersi lub narządu rodnego oraz poronienie zatrzymane.

W czasie stosowania medroksyprogesteronu należy zachować szczególną ostrożność u kobiet, które posiadają takie schorzenia współistniejące jak padaczka, migrena, astma, zaburzenia czynności serca lub nerek ze względu na możliwe zwiększenie retencji płynów w organizmie, czego konsekwencją może być pogorszenie stanu zdrowia pacjentki. Ponadto w czasie stosowania leku możne zmniejszyć się tolerancja pacjentki na glukozę, dlatego osoby z rozpoznaną cukrzycą muszą kontrolować poziom glikemii.

Każde nieoczekiwane krwawienie z dróg moczowych lub rodnych u kobiet, które stosują medroksyprogesteron należy natychmiast zdiagnozować, a pacjentki, u których w przeszłości stwierdzono jakąkolwiek nadwrażliwość na steroidy muszą być poddane bacznej obserwacji w czasie kuracji medroksyprogesteronem.

W czasie leczenia medroksyprogesteroem u pacjentek z depresją wskazana jest obserwacja nastroju, ponadto w czasie stosowania leku możliwe jest wystąpienie depresji przedmiesiączkowej.

Należy natychmiast przerwać leczenie medroksyprogesteronem u pacjentek u których wystąpiły zaburzenia widzenia, wytrzeszcz, częściowa lub całkowita utrata wzroku i wznowić ewentualne leczenie tylko i wyłącznie po zdiagnozowaniu schorzenia za pomocą badania okulistycznego.

Przed rozpoczęciem leczenia przy pomocy medroksyprogesteronu należy zebrać pełny wywiad dotyczący stanu zdrowia pacjentki a także wykonać badania określające stan zdrowia takie jak: pomiar ciśnienia tętniczego, badania piersi, brzucha i narządów miednicy, w tym wykonanie badania cytologicznego szyjki macicy.

Podanie duostne medroksyprogesteronu w czasie posiłku lub bezpośrednio po nim prowadzi do zwiększania dostępności biologicznej leku, zwiększenia stężenia maksymalnego w osoczu.

Brak prowadzonych badań oceniających wpływ medroksyprogesteronu na zdolność prowadzenia pojazdu oraz obsługę maszyn.

Octan medroksyprogesteronu może wpłynąć na wyniki testu z metyraponem.

Medroksyporesteron może obniżyć stężenie hormonalnych biomarkerów np. kortyzolu, estrogenu, pregnandiolu, progesteronu, testosteronu, gonadotropiny (FSH,LH) w moczu i/lub osoczu krwi, a także globulin wiążących hormony płciowe. 

Stosowanie medroksyprogesteronu jest bezwzględnie przeciwwskazane u kobiet w ciąży. Potwierdzono, że stosowanie gestagenów tj. grupy związków do których należy medroksyprogesteron u kobiet w pierwszym trymestrze ciąży wpływa negatywnie na rozwój układu płciowego płodu obojga płci, ponadto lek ten może wpłynąć na zmniejszenie masy urodzeniowej dziecka, co zwiększa ryzyko zgonu w okresie noworodkowym.

Wykazano, że zarówno medroksyprogesteron jak i jego metabolity przenikają do mleka matki. Nie wykazano negatywnego wpływu leku na dzieci karmione piersią przez matki, które przyjmują medroksyprogesteron, jednak nie zaleca się kuracji tym produktem leczniczym u kobiet, które karmią piersią.

W przypadku podania miejscowego medroksyprogesteronu w postaci zawiesiny możliwe jest wystąpienie działań niepożądanych w miejscu podania takich jak: reakcje nadwrażliwości w miejscu podania, atrofia/wgłębienie w miejscu aplikacji leku, guzek w miejscu wstrzyknięcia, tkliwość/ból w miejscu wstrzyknięcia oraz lipodystrofia nabyta oraz pełne spektrum działań niepożądanych występujących po podaniu doustnym.

Doustne podanie medoksyprogesteronu w dawce około 3 g było na ogół dobrze tolerowane. Brak źródeł opisujących objawy przedawkowania.

Mechanizm działania medroksyprogesteronu jako syntetycznej pochodnej progesteronu polega na wpływie na szereg reakcji na układ wewnątrzwydzielniczy: hamuje wydzielanie gonadotropin przysadkowych (LH i FSH), zmniejsza stężenie ACTH, hydrokortyzonu we krwi oraz zmniejsza stężenie testosteronu i estrogenów we krwi obwodowej.

Medroksyprogesteron podawany doustnie u kobiet z prawidłowym endogennym wydzielaniem estrogenów powoduje w błonie śluzowej macicy zmianę stadium proliferacyjnego w stadium wydzielnicze. Takie podanie leku działa również androgennie i anabolicznie, lecz jest pozbawione działania estrogennego.

Medroksyprogesteron podawany pozajelitowo hamuje wytwarzanie gonadotropin, powoduje brak owulacji i zapobiega dojrzewaniu pęcherzyków Graafa.

Medroksyprogesteron występujący w formie doustnych tabletek występuje w postaci octanu medroksyprogesteronu. Po podaniu doustnym leku stężenie maksymalne w osoczu osiągane jest po około 2-4 godzinach od podania. Okres półtrwania octanu medroksyprogesteronu to około 17 godzin. Podanie doustne medroksyprogesteronu w czasie posiłku lub bezpośrednio po nim prowadzi do zwiększania dostępności biologicznej leku, zwiększenia stężenia maksymalnego w osoczu nie wpływając na okres półtrwania.

Medroksyprogesteron w osoczu krwi łączy się w około 90% z albuminami, nie wiąże się z globuliną wiążącą hormony płciowe. Niezwiązany octan medroksyprogesteronu moduluje odpowiedź farmakologiczną.

W ogólnym metabolizmie medroksyprogesteronu podawanym w postaci octanu bierze udział wątrobowy cytochrom p450 (CYP 3A4). Medroksyprogesteron w wątrobie ulega metabolizmowi za pośrednictwem hydroksylacji pierścienia A i (lub) łańcucha bocznego, z późniejszym sprzęganiem. Oznaczono co najmniej 16 metabolitów medroksyprogesteronu.

Medroksyprogesteron w postaci niezmienionej w zależności od dawki jest wydalany z organizmu wraz z moczem w około 6-7%. Większość metabolitów leku jest sprzęgana i wydalana z kwasem glukuronowym bądź w postaci siarczanów. Okres półtrwania w fazie eliminacji leku wynosi 12-17 godzin.