Lewotyroksyna, Levothyroxinum (natricum) - Zastosowanie, działanie, opis
Podstawowe informacje o lewotyroksynie
- Rok wprowadzenia na rynek
-
lata 50. XX wieku
- Substancje aktywne
-
lewotyroksyna, sól sodowa lewotyroksyny
- Działanie lewotyroksyny
-
uzupełnia niedobór hormonu tarczycy
- Postacie lewotyroksyny
-
tabletki, tabletki powlekane
- Układy narządowe
-
układ endokrynny (dokrewny)
- Specjalności medyczne
-
Endokrynologia
- Rys historyczny lewotyroksyny
-
Pierwsze preparaty z lewotyroksyną pojawiły się na początku lat 50. XX wieku w Kanadzie.
- Wzór sumaryczny lewotyroksyny
-
C15H11I4NO4
Spis treści
- Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające lewotyroksynę
- Wskazania do stosowania lewotyroksyny
- Dawkowanie lewotyroksyny
- Przeciwskazania do stosowania lewotyroksyny
- Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania lewotyroksyny
- Przeciwwskazania lewotyroksyny do łączenia z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje lewotyroksyny z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje lewotyroksyny z pożywieniem
- Wpływ lewotyroksyny na prowadzenie pojazdów
- Inne rodzaje interakcji
- Wpływ lewotyroksyny na ciążę
- Wpływ lewotyroksyny na laktację
- Skutki uboczne
- Objawy przedawkowania lewotyroksyny
- Mechanizm działania lewotyroksyny
- Wchłanianie lewotyroksyny
- Dystrybucja lewotyroksyny
- Metabolizm lewotyroksyny
- Wydalanie lewotyroksyny
Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające lewotyroksynę
Wskazania do stosowania lewotyroksyny
Lewotyroksynę stosuje się w przypadku niedoczynności tarczycy (w terapii substytucyjnej; w zaburzeniach pierwotnych i wtórnych - po zabiegach, napromieniowaniu), wola obojętnego, raka tarczycy (terapia supresyjna), po zabiegu tyroidektomii.
Lewotyroksynę stosuje się również w badaniach diagnostycznych (do zahamowania czynności tarczycy), łączona jest niekiedy z lekami przeciwtarczycowymi.
Stosowana jest również po chirurgicznym usunięciu wola obojętnego w celu zapobiegania jego nawrotowi.
Lewotyroksyna stosowana jest również w chorobie Hashimoto, młodzieńczym obrzęku śluzowatym.
Dawkowanie lewotyroksyny
Lewotyroksynę stosuje się doustnie. Początek działania jest zauważalny po 3-5 dniach.
Dawka stosowana w leczeniu zależna od jednostki chorobowej (wole tarczycowe, niedoczynność tarczycy, rak tarczycy), stopnia niedoboru hormonów tarczycy. Dawkowanie lewotyroksyny jest indywidualne - zależne m.in. od badań laboratoryjnych czy reakcji klinicznej, wzrostu dziecka.
Początkowe dawki lewotyroksyny są odpowiednio mniejsze. Zbyt szybkie zwiększanie dawek może powodować objawy jak przyspieszone tętno, bezsenność, drżenie, bóle dławicowe, biegunka, nerwowość.
Zwiększenie dawki przeprowadza się zwykle w odstępach kilkutygodniowych (2-4 tygodniowych).
Należy wziąć pod uwagę schorzenia towarzyszące (m.in. choroby serca, w tym chorobę niedokrwienną) i osoby w starszym wieku - w obu przypadkach stosowane dawki mogą być mniejsze niż u osób dorosłych.
Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: od 25 µg do 200 µg (300 µg).
Lewotyroksynę zwykle przyjmuje się rano, raz dziennie, na czczo, przed posiłkiem.
Leczenie z wykorzystaniem lewotyroksyny zwykle trwa całe życia dla niedoczynności tarczycy lub substytucja po niektórych zabiegach jak: strumektomia, tyroidektomia lub profilaktyka nawrotów po usunięciu wola obojętnego.
Przeciwskazania do stosowania lewotyroksyny
Lewotyroksyny nie stosuje się w przypadku nadwrażliwości na tę substancję lub w tyreotoksykozie.
Choroby serca i inne dolegliwości mięśnia sercowego stanowią przeciwwskazanie, są to m.in.: zawał mięśnia sercowego (świeżo przebyty zawał), ostre zapalenie mięśnia sercowego, ostre zapalenie całego serca, ostre zapalenie wszystkich warstw serca (pancarditis).
Wśród innych przeciwwskazań można wymienić m.in.: nieleczoną niedoczynność kory nadnerczy, niedoczynność przysadki oraz nieleczoną nadczynność tarczycy.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania lewotyroksyny
Lewotyroksyna cechuje się tzw. wąskim indeksem terapeutycznym - jej dawka jest ustalana indywidualnie m.in. na podstawie badań (wskaźników czynności tarczycy jak poziom TSH), oceny klinicznej. Włączając lewotyroksynę należy zwrócić uwagę by dawki nie były zbyt małe / zbyt duże (mogą się objawiać jak endogenna tyreotoksykoza). Szczególną ostrożność należy zachować u pacjentów, u których występuje zwiększona wrażliwość na hormony tarczycy - np. u osób z obrzękiem śluzowatym. Dawki należy odpowiednio korygować względem wskaźników czynności tarczycy m.in. w okresie ciąży gdy rośnie poziom TSH (dawkę odpowiednio zmniejsza się).
W związku z tym, że lewotyroksyna wpływa na procesy metaboliczne należy jasno określić, że nie jest to środek odchudzający czy nie powinien być stosowany w leczeniu otyłości czy nadwagi. U pacjentów otyłych/z nadwagą/odchudzających się stosowanie hormonów tarczycy jest nieskuteczne, szczególnie gdy występuje u nich prawidłowa czynność tarczycy. Należy wziąć pod uwagę, że stosowanie niektórych leków odchudzających może ograniczyć działanie lewotyroksyny (orlistat) lub prowadzić do wystąpienia toksycznych objawów (dla amin sympatykomimetycznych).
Hormony tarczycy należy stosować ostrożnie u osób starszych, z chorobami serca, z cechami zawału / choroby niedokrwiennej serca, niewydolnością krążenia, tachykardią, cukrzycy (lewotyroksyna zwiększa poziom glukozy we krwi co wpływa na gospodarkę węglowodanową i stosowane leki hipoglikemizujące) oraz moczówki prostej.
Przed włączeniem hormonów tarczycy należy wykluczyć kilka chorób jak niewydolność wieńcowa, dławica piersiowa, nadciśnienie tętnicze i inne dolegliwości wymienione w przeciwwskazaniach.
Niektóre leki, a także zespół złego wchłaniania mogą mieć wpływ na zmniejszone wchłanianie lewotyroksyny. Niektóre mogą wpływać na czynność tarczycy (np. duże dawki furosemidu, amiodaron, inhibitory kinazy tyrozynowej).
Kobiety stosujące hormony tarczycy, szczególnie w okresie menopauzy są bardziej narażone na spadek gęstości mineralnej kości.
Wprowadzenie hormonów tarczycy wymaga wykluczenia wtórnej niedoczynności tarczycy z towarzyszącą niedoczynnością kory nadnerczy (w przypadku jej wystąpienia należy zastosować leczenie substytucyjne z użyciem hydrokortyzonu). Bez odpowiedniego skorygowania niedoczynności kory nadnerczy / przysadki włączenie lewotyroksyny może wiązać się z wystąpieniem przełomu nadnerczowego. Należy wykluczyć również autonomiczną czynność tarczycy (badanie TRH lub scyntygrafia supresyjna).
Padaczka w wywiadzie i napady padaczkowe mają znaczenie podczas przyjmowania hormonów tarczycy - lewotyroksyna może wpływać na próg wystąpienia drgawek.
Przeciwwskazania lewotyroksyny do łączenia z innymi substancjami czynnymi
Lewotyroksyny nie powinno łączyć się w okresie ciąży z lekami tyreostatycznymi (przeciwtarczycowymi).
Interakcje lewotyroksyny z innymi substancjami czynnymi
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Chlorek wapnia (Calcium chloride) | związki wapnia |
Dekslanzoprazol (Dexlansoprazole) | IPP - inhibitory pompy protonowej |
Esomeprazol (Esomeprazole) | IPP - inhibitory pompy protonowej |
Glukonian żelaza (Ferrous gluconate) | związki żelaza |
Lansoprazol (Lansoprazole) | IPP - inhibitory pompy protonowej |
Omeprazol (Omeprazole) | IPP - inhibitory pompy protonowej |
Orlistat (Orlistat) | inhibitory lipazy |
Pantoprazol (Pantoprazole) | IPP - inhibitory pompy protonowej |
Rabeprazol (Rabeprazole) | IPP - inhibitory pompy protonowej |
Sewelamer (Sevelamer) | VARIA / INNE |
Siarczan żelaza (Ferrous sulfate) | środki stosowane w niedokrwistościach |
Sukralfat (Sucralfate) | selektywne leki osłaniające stosowane w chorobie wrzodowej |
Wodorotlenek glinu (Aluminium hydroxide) | substancje zobojętniające |
Chlorek magnezu (Magnesium chloride) | związki magnezu |
Cytrynian magnezu (Magnesium citrate) | związki magnezu |
Glukonian wapnia (Calcium gluconate) | związki wapnia |
Glukonolaktobionian wapnia (Calcium glubionate) | związki wapnia |
Laktobionian wapnia (Calcium lactobionate) | związki wapnia |
Laktoglukonian wapnia (Calcium lactate gluconate) | związki wapnia |
Mleczan magnezu (Magnesium lactate) | związki magnezu |
Mleczan wapnia (Calcium lactate) | związki wapnia |
Tlenek magnezu (Magnesium oxide) | związki magnezu |
Węglan magnezu (Magnesium carbonate) | związki magnezu |
Węglan wapnia (Calcium carbonate) | związki wapnia |
Wodoroasparaginian magnezu (Magnesium aspartate) | związki magnezu |
Wodorotlenek magnezu (Magnesium hydroxide) | substancje zobojętniające |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Fenobarbital (Luminal) (Phenobarbital) | inne leki przeciwpadaczkowe |
Fenytoina (Phenytoin) | leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów |
Karbamazepina (Carbamazepine) | leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Amiodaron (Amiodarone) | leki przeciwarytmiczne - klasa III |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Hydrokortyzon (Hydrocortisone) | glikokortykosteroidy |
Jod i jodki (Iodine) | związki jodu |
Metyloprednizolon (Methylprednisolone) | glikokortykosteroidy |
Prednizolon (Prednisolone) | glikokortykosteroidy |
Prednizon (Prednisone) | glikokortykosteroidy |
Propranolol (Propranolol) | antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych |
Propyltiouracyl (Propylthiouracil) | substancje hamujące wydzielanie hormonów tarczycy |
Węglan litu (Lithium carbonate) | neuroleptyki atypowe |
Jodek sodu (131I) (Sodium iodide i-131) | radiofarmaceutyki |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Imatynib (Imatinib) | inhibitory kinazy białkowej |
Sunitynib (Sunitinib) | inne leki przeciwnowotworowe |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Chlorochina (Chloroquine) | substancje przeciwpierwotniakowe |
Sertralina (Sertraline) | SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Estriol (Estriol) | estrogeny naturalne i syntetyczne |
Fluorouracyl (Fluorouracil) | antymetabolity pirymidyny |
Metadon (Methadone) | agoniści receptora opioidowego |
Tamoksyfen (Tamoxifen) | SERM - selektywne modulatory receptora estrogenowego |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Glipizyd (Glipizide) | doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika |
Insulina Aspart (Insulin aspart) | insuliny |
Insulina Degludec (Insulin degludec) | insuliny |
Insulina Detemir (Insulin detemir) | insuliny |
Insulina Glargine (Insulin glargine) | insuliny |
Insulina Glulizynowa (Insulin glulisine) | insuliny |
Insulina Izofanowa (Insulin isophane) | insuliny |
Insulina Lispro (Insulin lispro) | insuliny |
Insulina Neutralna (Insulin human) | insuliny |
Nateglinid (Nateglinide) | doustne leki przeciwcukrzycowe - INNE |
Repaglinid (Repaglinide) | doustne leki przeciwcukrzycowe - glinidy |
Glibenklamid (Glibenclamide) | doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Fenytoina (Phenytoin) | leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Adrenalina (Adrenaline) | leki wpływające na receptory adrenergiczne i dopaminergiczne |
Etylefryna (Etilefrine) | inne substancje pobudzające układ sercowo-naczyniowy |
Fenylefryna (Phenylephrine) | agoniści receptorów alfa-1 adrenergicznych |
Ksylometazolina (Xylometazoline) | nieselektywni agoniści receptorów alfa- adrenergicznych |
Nafazolina (Naphazoline) | nieselektywni agoniści receptorów alfa- adrenergicznych |
Noradrenalina (Noradrenaline, norepinephrine) | leki wpływające na receptory adrenergiczne i dopaminergiczne |
Oksylometazolina (Oxymetazoline) | nieselektywni agoniści receptorów alfa- adrenergicznych |
Pseudoefedryna (Pseudoephedrine) | agoniści receptorów alfa- i beta-adrenergicznych |
Efedryna (Ephedrine) | agoniści receptorów alfa- i beta-adrenergicznych |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Amitryptylina (Amitriptyline) | TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne |
Doksepina (Doxepin) | TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne |
Klomipramina (Clomipramine) | TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne |
Opipramol (Opipramol) | TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Acenokumarol (Acenocoumarol) | leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K |
Klopidogrel (Clopidogrel) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Warfaryna (Warfarin) | leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Indynawir (Indinavir) | inhibitory proteazy HIV |
Lopinawir (Lopinavir) | inhibitory proteazy HIV |
Rytonawir (Ritonavir) | inhibitory proteazy HIV |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Kwas acetylosalicylowy (Acetylsalicylic acid) | leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek |
Salicylamid (Salicylamide) | NLPZ hamujące silniej COX-2 niż COX-1 |
Salicylan choliny (Choline salicylate) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Interakcje lewotyroksyny z pożywieniem
Dieta zawierające duże ilości włókien (np. błonnika) zmniejsza absorpcję hormonów tarczycy. Podobny wpływ mają produkty spożywcze zawierające soję.
Wpływ lewotyroksyny na prowadzenie pojazdów
Lewotyroksyna pod względem działania i innych parametrów jest podoba do naturalnie występujących hormonów tarczycy. W związku z tym nie wpływa ona na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn.
Inne rodzaje interakcji
Niektóre leki (steroidy anaboliczne, androgeny) mogą wpływać na badania laboratoryjne związane ze wskaźnikami oceny czynności tarczycy m.in. stężenia globulin wiążących tyroksynę. Spadek tych białek może wiązać się z koniecznością zmniejszenia lewotyroksyny.
Wpływ lewotyroksyny na ciążę
W okresie ciąży nie należy łączyć tyreostatyków z lewotyroksyną.
Lewotyroksyna może być stosowana w okresie ciąży. Nieleczone choroby tarczycy (niedoczynność, nadczynność) mogą wpływać na noworodka i rozwój dziecka - tyroksyna wpływa m.in. na rozwój mózgu płodu.
Należy regularnie sprawdzać poziom m.in. TSH, które może wzrastać już w 4. tygodniu ciąży.
Wpływ lewotyroksyny na laktację
Lewotyroksyna przenika do mleka kobiecego. Osiąga stężenie nie wywierające żadnego efektu u dziecka (np. rozwoju nadczynności tarczycy). Dotyczy to stosowania dawek terapeutycznych.
Skutki uboczne
- zmęczenie
- spadek gęstości kości
- nietolerancja wysokiej temperatury
- nadczynność tarczycy
- nieregularne miesiączkowanie
- uderzenia gorąca
- zawał serca
- zmniejszenie masy ciała
- zaburzenia rytmu serca
- zwiększenie łaknienia
- ból głowy
- wysypka
- reakcje nadwrażliwości
- osłabienie mięśni
- nadciśnienie tętnicze
- nadciśnienie
- kołatanie serca
- duszność
- drżenie
- drgawki
Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)
- Bardzo często
- (≥1/10)
- Często
- (≥1/100 do <1/10)
- Niezbyt często
- (≥1/1000 do <1/100)
- Rzadko
- (≥1/10 000 do < 1/1000)
- Bardzo rzadko
- (<1/10 000)
- Częstość nieznana
- Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych
Objawy przedawkowania lewotyroksyny
Mogą wystąpić nasilone działania niepożądane, jak również: pobudzenie, niepokój, splątanie, dezorientacja, nadmierna ruchliwość, pocenie się, przyspieszenie czynności serca - tachykardia, zaburzony rytm serca, arytmia, wzrost częstotliwości oddechu, wzmożona perystaltyka.
Objawy związane z przedawkowaniem mogą wystąpić po kilku dniach.
Wśród objawów zgłaszany był przełom tyreotoksyczny, drgawki, niewydolność serca, drgawki.
Objawy przedawkowania związane są m.in. ze zwiększeniem się tempa metabolizmu.
Nadmierna dawka lewotyroksyny może mieć również wpływ na wystąpienie ostrej psychozy (szczególnie u pacjentów ze zwiększonym ryzykiem takich zaburzeń) czy innych zaburzeń psychicznych jak chwiejność emocjonalna, nerwowość, lęki, zmęczenie.
Mechanizm działania lewotyroksyny
Lewotyroksyna to syntetyczny hormon tarczycy. Jego działanie jest identyczne z endogennymi hormonami tarczycy. Organizm nie posiada mechanizmów, dzięki którym odróżniałby wersję egzogenną (np. z tabletki) z endogenną (wydzielaną przez gruczoł tarczowy).
Stosowanie lewotyroksyny ma na celu normalizację procesów metabolicznych związanych z obniżonym poziomem tych hormonów w organizmie.
Syntetyczny hormon zostaje również przekształcony do formy aktywnej T3 w narządach obwodowych i oddziałuje jak endogenne T3 na receptory T3.
Wchłanianie lewotyroksyny
Lewotyroksyna wchłania się w ilości do 80%. Absorpcja następuje głównie w górnym odcinku jelita cienkiego. Posiłek znacząco ogranicza poziom wchłoniętej lewotyroksyny. Największe stężenie obecne jest po 2-3 godzinach.
Dystrybucja lewotyroksyny
Następuje duże wiązanie ze specyficznymi białkami transportującymi - na poziomie 99,97%. Wiązanie się nie jest trwałe - następuje nieustanna wymiana pomiędzy frakcją związana i niezwiązaną tego hormonu.
Lewotyroksyna przenika m.in. przez łożysko i do mleka. Jednak jeśli jest stosowana w terapeutycznych dawkach nie wpływa w żaden sposób na dziecko czy płód.
Metabolizm lewotyroksyny
Metabolizm zachodzi w wątrobie, a także w nerkach, mózgu i mięśniach.
Zaburzenia wątroby mogą wpływać na przekształcenie T4 w T3.
Wydalanie lewotyroksyny
Okres półtrwania fazy eliminacji wynosi zwykle 7 dni, ulega on skróceniu w przypadku nadczynności tarczycy (3-4 dni) lub wydłużeniu dla niedoczynności (9-10 dni).
Wydalanie tyrozyny odbywa się 20-40% z kałem, 30-55% z moczem.