Kaspofungina, Caspofunginum - Zastosowanie, działanie, opis

Kaspofungina wskazana jest u dorosłych i dzieci w leczeniu inwazyjnej kandydozy lub inwazyjnej aspergilozy, która nie może być skutecznie leczona amfoterycyną B, preparatami lipidowymi i/lub itrakonazolem z powodu oporności lub nietolerancji. Może być również wdrożona w przypadkach podejrzenia zakażenia grzybami Candida lub Aspergillus u pacjentów z gorączką i neutropenią.

Kaspofungina podawana jest w powolnych infuzjach dożylnych. O włączeniu jej do leczenia i dawkowaniu decyduje lekarz na podstawie masy ciała czy zaawansowania choroby. Zaleca się zastosowanie pierwszej dawki wysycającej wynoszącej 70 mg (lub 70 mg/m² p.c. u młodszych pacjentów) a następnie podawanie po 50 mg (lub 50 mg/m² p.c. u młodszych pacjentów) raz na dobę. Jeśli masa ciała pacjenta przekracza 80 kg dawki podtrzymujące mogą zostać podwyższone do 70 mg/dobę. Na wielkość dawki nie wpływają wiek pacjenta czy zaburzenia czynności nerek. U pacjentów z umiarkowanymi zaburzeniami funkcji wątroby zalecane jest stosowanie niższych dawek. Czas leczenia zależy od reakcji klinicznej i mikrobiologicznej.

Przeciwwskazaniem do stosowania jest nadwrażliwość na kaspofunginę.

Podczas podawania kaspofunginy w infuzjach dożylnych stan pacjenta powinien być monitorowany z uwagi na ryzyko wystąpienia anafilaksji. Jednoczesne stosowanie z cyklosporyną może wywołać przejściowe zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych (AlAT, AspAT). U pacjentów z umiarkowanymi i ciężkimi zaburzeniami czynności wątroby może być niezbędne zmniejszenie stosowanych dawek kaspofunginy. Czynności wątroby powinny być w takich przypadkach ściśle monitorowane. U pacjentów z alergicznymi reakcjami skórnymi w wywiadzie kaspofungina powinna być stosowana ostrożnie. Przygotowane roztwory do infuzji optymalnie powinny zostać zużyte natychmiast ze względów mikrobiologicznych. Ich trwałość w temperaturze pokojowej lub lodówkowej to 48 godzin. Koncentraty przyrządzone z proszku zachowują trwałość przez 1 dobę.

Kaspofungina nie jest inhibitorem żadnego enzymu cytochromu P450, nie jest substratem glikoproteiny P. Wykazuje interakcje z cyklosporyną, zwiększając swoje stężenie w osoczu na skutek zmniejszonego jej wychwytywania przez wątrobę, natomiast stężenie cyklosporyny się nie zmienia. Należy monitorować parametry biochemiczne wątroby podczas łączenia tych dwóch substancji. Nieznacznie zmniejsza stężenie takrolimusu we krwi, należy monitorować jego stężenie i ewentualnie dobrać na nowo jego dawkę. Ryfampicyna, szczególnie na początku leczenia, znacznie zwiększa stężenie kaspofunginy w osoczu, po dwóch tygodniach dochodzi do obniżenia jej stężenia prawdopodobnie na skutek hamowania, w początkowym okresie, następnie indukcji białek transportowych.

Wpływ kaspofunginy na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługi urządzeń mechanicznych nie został zbadany.

Do przygotowywania roztworów nie wolno używać rozpuszczalników zawierających glukozę, ponieważ wpływa ona negatywnie na stabilność kaspofunginy.

W badaniach na zwierzętach stwierdzono przenikanie kaspofunginy przez łożysko i negatywne oddziaływanie na płód. Wpływ na przebieg ciąży u ludzi nie został zbadany. Kaspofungina nie powinna być podawana kobietom ciężarnym, jeśli nie jest to konieczne.

W badaniach na zwięrzetach stwierdzono przenikanie kaspofunginy do mleka matki. Analogicznych badań u ludzi nie przeprowadzono. Kobiety przyjmujące kaspofunginę nie powinny karmić piersią.

W badaniach na szczurach nie stwierdzono, by kaspofungina wpływała na ich płodność. Podobnych analiz nie przeprowadzono u ludzi.

Skutki uboczne występujące często a związane z miejscem podania to ból, nadwrażliwość na dotyk, rumień oraz świąd i pieczenie. Zmniejszenie poziomu hemoglobiny, hematokrytu i liczby białych krwinek, albumin oraz hipokaliemia  to częste skutki uboczne związane z zaburzeniami krwi. Często może występować ból głowy i/lub stawów, zapalenie żył czy duszność, ze strony układu pokarmowego - nudności, biegunka, wymioty, zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych. Niezbyt często obserwuje się osłabienie i ból mięśni, pleców, kości, ze strony układu pokarmowego ból brzucha, niestrawność, rozdęcie, dyskomfort w żołądku, zaparcie, powiększenie wątroby, zastój żółci czy żółtaczka. Badania pokazały negatywne skutki ze strony układu oddechowego objawiające się na przykład napadowa dusznością w nocy, świstami, szmerami w oddechu, niedotlenieniem tkanek i narządów skurczem oskrzeli, kaszlem oraz bólem gardła, krtani czy nieżytem nosa. Niezbyt często może wystąpić kołatanie serca, tachykardia, arytmia, niewydolność serca, zapalenie żył, niedociśnienie lub nadciśnienie tętnicze oraz uderzenia gorąca i zaczerwienienie twarzy. Mogą wystąpić zmiany w obrazie krwi jak małopłytkowość, leukopenia, eozynofilia, zmniejszenie lub zwiększenie  liczby płytek krwi, leukocytów, limfocytów. Pacjenta może dotknąć niepokój, dezorientacja, bezsenność lub senność, parestezje, niedoczulica lub zawroty głowy. W badaniach krwi można zaobserwować zaburzenia elektrolitowe jak hipokalcemia, hipomagnezemia, zmiany poziomu sodu, chlorków, fosforu, mocznika.  Może dojść do kwasicy metabolicznej, niewydolności nerek, zaburzenia widzenia i łzawienie czy obrzęk powiek. W skrajnych przypadkach może pojawić się zespół Stevensa-Johnsona.

Odnotowane przypadki przedawkowania kaspofunginy nie wiązały się z istotnymi objawami.

Kaspofungina podawana jest dożylnie w postaci octanu. Octan kaspofunginy jest półsyntetycznym lipopeptydem, będącym pochodną produktu fermentacji grzyba Glarea lozoyensis. Działanie grzybobójcze octanu kaspofunginy polega na inhibicji syntezy β-(1-3)-D-glukanu, ważnego składnika ściany komórkowej grzybów pleśniowych i drożdżaków. Aktywność kaspofunginy dotyczy szczególnie części szczytowej grzybni i miejsc jej rozgałęziania, gdzie następuje podział komórek i ich wzrost.

Octan kaspofunginy podawany jest w godzinnych wlewach dożylnych.

Kasponfungina silnie wiąże się z albuminami osocza. W ciągu 2 dni 92% substancji przenika do tkanek, gdzie ulega przekształceniom i skąd tylko niewielka część w postaci niezmienionej powraca do krwi.

Pierścień w cząsteczce kaspofunginy ulega samoistnemu rozpadowi. Powstały związek poddawany jest dalszym przekształceniom (hydroliza peptydu i N-acetylacja). Część ich produktów łączy się nieodwracalnie z białkami osocza. Badania wykazały, że kaspofungina nie wpływa na aktywność cytochromu P450 i nie zaburza metabolizmu innych leków. Nie jest też substratem dla glikoproteiny P.

Eliminacja kaspofunginy przebiega powoli i wielofazowo. Ma na nią wpływ szeroka dystrybucja do tkanek. Około 75% dawki radioaktywnej odzyskiwano w ciągu miesiąca - w około 40% z moczem i około 35% z kałem. Tylko niewielka ilość kaspofunginy wydalana jest z moczem w postaci niezmienionej.