Kapecytabina, Capecitabinum - Zastosowanie, działanie, opis

Kapecytabina jest stosowana w leczeniu raka żołądka w stadium zaawansowanym (w skojarzeniu z pochodnymi platyny) oraz w leczeniu raka jelita grubego i okrężnicy (z przerzutami). Substancję czynną stosuje się również w terapii rozsianego albo miejscowo zaawansowanego raka piersi (na przykład po wcześniejszym leczeniu taksanami lub antracyklinami).

Kapecytabinę stosuje się doustnie, 30 minut po posiłku.

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej, sposobu zastosowanej terapii (monoterapia, terapia skojarzona), powierzchni ciała pacjenta, wieku, chorób towarzyszących (umiarkowana niewydolność nerek) oraz toksyczności leku i jego działań niepożądanych (objawy sugerujące to: ból brzucha, biegunka, nudności, zespół dłoniowo–podeszwowy, zapalenie jamy ustnej).

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: 2500 mg/m² powierzchni ciała (monoterapia).

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: od 1250 mg/m² powierzchni ciała do 2500 mg/m² powierzchni ciała (terapia skojarzona).

Przeciwwskazaniem są nadwrażliwość na kapecytabinę lub fluorouracyl, ciężka niewydolność wątroby i nerek, całkowity niedobór dehydrogenazy dihydropirymidynowej oraz ciężka neutropenia, trombocytopenia i leukopenia. Wśród przeciwwskazań można wyróżnić również wystąpienie silnych, niepożądanych reakcji na fluoropirymidyny. 

Kapecytabinę należy stosować ostrożnie u pacjentów z chorobami serca, arytmią i chorobą wieńcową. Substancja czynna może powodować działania niepożądane w obrębie układu sercowo–naczyniowego.

W grupie pacjentów leczonych kapecytabiną stwierdzano hiperkalcemię lub hipokalcemię. Należy zachować ostrożność wśród chorych, którzy wcześniej zgłaszali tego typu zaburzenia w wywiadzie.

Substancja czynna powinna być stosowana ostrożnie wśród chorych z zaburzeniami ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego.

Kapecytabina może zaburzać poziom cukru i elektrolitów we krwi, dlatego zaleca się zachowanie ostrożności w czasie jej stosowania u osób z cukrzycą.

W związku z tym, że substancja czynna może powodować działania niepożądane związane z narządem wzroku, zaleca się okresowe kontrole u okulisty.

Jeśli u pacjenta wystąpią ciężkie reakcje skórne (zespół Stevensa–Johnsona i toksyczne martwicze oddzielanie się naskórka), należy zaprzestać stosowania leku.

Kapecytabiny nie należy jednocześnie łączyć z brywudyną. Brywudyna hamuje dehydrogenazę pirymidynową, co prowadzi do zwiększonej toksyczności fluoropirymidyn i może spowodować śmierć pacjenta. Zaleca się zachowanie odstępu minimum czterech tygodni pomiędzy poszczególnymi terapiami.

Jednoczesne przyjmowanie kapecytabiny z pokarmem zmniejsza jej wchłanianie, dlatego zaleca się podawanie substancji czynnej 30 minut po posiłku.

Kapecytabina może powodować objawy wpływające na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn takie jak: uczucie zmęczenia, nudności, zawroty głowy. Zaleca się zachowanie ostrożności w czasie wykonywania tychże czynności.

Brak danych klinicznych opisujących wpływ substancji czynnej na ciążę. Dane związane z badaniami na zwierzętach wykazały, że związek powoduje wady rozwojowe i uszkodzenia zarodka powodujące jego śmierć. Stosowanie kapecytabiny w ciąży jest przeciwwskazane.

Nie wiadomo czy kapecytabina jest obecna w mleku kobiecym. Dane związane z badaniami na zwierzętach potwierdziły jej obecność w mleku karmiących myszy. Nie zaleca się jej stosowania w okresie laktacji.

Brak danych klinicznych dotyczących płodności podczas stosowania kapecytabiny. Dane związane z badaniami na zwierzętach wykazały zaburzenia płodności.

W zależności od przyjętej dawki kapecytabiny mogą wystąpić takie objawy jak: biegunka, nudności, wymioty, krwawienia i podrażnienia przewodu pokarmowego, zapalenie błon śluzowych oraz zahamowanie czynności szpiku.

Kapecytabina jest prekursorem 5–fluorouracylu. Substancja czynna ulega aktywacji pod wpływem działania między innymi fosforylazy tymidynowej. Enzym występuje w tkankach guza oraz tkankach prawidłowych (aczkolwiek w mniejszym stężeniu). Po przekształceniu substancji czynnej, dalszy jej metabolizm w postaci 5–fluorouracylu prowadzi do blokady metylacji kwasu deoksyurydylowego w kwas tymidylowy. Wpływa to na syntezę DNA, a także zahamowanie syntezy RNA i białek. W wyniku tego dochodzi do zaburzenia wzrostu komórek i w konsekwencji ich śmierci.

Kapecytabina jest dobrze wchłaniania z przewodu pokarmowego. Posiłek nieznaczenie, ale ma wpływ na szybkość wchłaniania substancji czynnej.

Kapecytabina oraz jej metabolity 5’–deoksy–5–fluorocytydyna, 5’–deoksy–5–fluorourydyna i 5–fluorouracyl wiążą się odpowiednio w 54%, 10%, 62% i 10% z białkami osocza (głównie albuminami).

Kapecytabina jest metabolizowana w wątrobie przez esterazę karboksylową do 5’–deoksy–5–fluorocytydyny. Ta substancja ulega w dalszej kolejności przemianie w 5’–deoksy–5–fluorourydynę pod wpływem dezaminazy cytydyny, (występującej głównie w wątrobie i w tkankach nowotworowych). Dalsza aktwacja 5’–deoksy–5–fluorourydyny następuje pod wpływem fosforylazy tymidynowej. W wyniku szeregu przekształceń powstaje ostatecznie 5–fluorouracyl. Ten z kolei jest  katabolizowany przez dehydrogenazę pirymidynową do dihydro–5–fluorouracylu.

Wydalanie substancji czynnej odbywa się głównie z moczem, w drugiej kolejności z kałem (chociaż w nieznacznych ilościach). Okres półtrwania kapecytabiny i jej metabolitów wynosi około od 45 minut do 60 minut.