Imatynib, Imatinibum - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o imatynibie

Rok wprowadzenia na rynek
2001
Substancje aktywne
imatynib
Działanie imatynibu
przeciwnowotworowe (cytostatyczne, cytotoksyczne)
Postacie imatynibu
kapsułki twarde, tabletki powlekane
Układy narządowe
układ krwiotwórczy i krew, układ limfatyczny (chłonny)
Specjalności medyczne
Onkologia kliniczna
Rys historyczny imatynibu

Prace badawcze nad imatynibem trwały od 1993 roku. Substancja została opracowana przez biochemika Nicholasa Lydona i onkologa Briana Drukera z Oregon Health and Science University. Badania kliniczne rozpoczęto w 1998 roku, po czym lek został zatwierdzony przez Food And Drug Administration (FDA) w 2001 roku i wprowadzony na rynek pod nazwą handlową Gleevec przez podmiot odpowiedzialny Novartis Pharmaceuticals.

Wzór sumaryczny imatynibu

C29H31N7O

Spis treści

Wskazania do stosowania imatynibu

Imatynib jest stosowany w przewlekłej białaczce szpikowej z chromosomem Philadelphia, w ostrej białaczce limfoblastycznej z chromosomem Philadelphia, a także w leczeniu nowotworów podścieliskowych przewodu pokarmowego – GIST wynikających z mutacji genu KIT. Innym wskazaniem do stosowania leku są nowotwory mielodysplastyczne/mieloproliferacyjne związane z mutacją genu PDGFRA (gen receptora alfa płytkopochodnego czynnika wzrostu), zespoły hipereozynofilowe (utrzymująca się przewlekle podwyższona liczba eozynofilii we krwi) oraz nieoperacyjne guzowate włókniakomięsaki skóry.

Dawkowanie imatynibu

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej, wieku, masy ciała, chorób towarzyszących (zaburzona praca nerek, niewydolność wątroby) itp.

Imatynib należy przyjmować doustnie, z posiłkiem w celu ograniczenia ryzyka podrażnienia przewodu pokarmowego.
Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: 400 mg–800 mg.
Dawkowanie u dzieci ustala się na podstawie powierzchni ciała. Dawka zwykle stosowana (dobowa) u dzieci to 340 mg/m2 powierzchni ciała.
Zarówno u dzieci, jak i u dorosłych nie należy przekraczać maksymalnej dawki dobowej 800 mg.

Przeciwskazania do stosowania imatynibu

Przeciwwskazaniem jest nadwrażliwość na imatynib.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania imatynibu

W trakcie leczenia imatynibem należy regularnie kontrolować czynność tarczycy (stężenie hormonu tyreotropowego) i czynność wątroby (obraz krwi obwodowej oraz aktywność enzymów wątrobowych). 
U części pacjentów zaobserwowano wzrost zatrzymania płynów w organizmie. Dotyczy to zwłaszcza osób z zaburzeniami czynności serca i może prowadzić do obrzęków, wysięków opłucnowych, wodobrzusza itp.
Należy zachować szczególną ostrożność u pacjentów z niewydolnością serca lub nerek. U pacjentów z zaburzeniem czynności nerek wpływ leku na organizm może być większy w związku z podwyższeniem stężenia białka, które wiąże imatynib w osoczu (alfa kwaśna glikoproteina).
Przed rozpoczęciem leczenia należy ocenić ryzyko wystąpienia zespołu rozpadu guza i w razie konieczności zminimalizować stopień odwodnienia i zmniejszyć stężenie kwasu moczowego.
Skutkiem stosowania leku może być reaktywacja wirusowego zapalenia wątroby typu B i poważne powikłania prowadzące do przeszczepienia wątroby lub zgonu pacjenta. Przed podjęciem decyzji o leczeniu imatynibem pacjent musi mieć przeprowadzone badanie nosicielstwa HBV.
U pacjentów z GIST zaobserwowano tendencję do krwawień z przewodu pokarmowego. Mogą wystąpić również krwawienia wewnątrz guza, dlatego pacjentów należy dokładnie monitorować i w przypadku wystąpienia krwawienia wprowadzić odpowiednie leczenie.
Podczas leczenia imatynibem dzieci należy kontrolować ich wzrost, ponieważ odnotowano przypadki opóźnienia wzrostu. 

Interakcje imatynibu z innymi substancjami czynnymi

Zwiększenie stężenia imatynibu w osoczu. Nasilenie działania imatynibu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Atazanawir (Atazanavir) inne substancje przeciwwirusowe działające bezpośrednio na wirusy
Boceprewir (Boceprevir) inne substancje przeciwwirusowe działające bezpośrednio na wirusy
Darunawir (Darunavir) inhibitory proteazy HIV
Erytromycyna (Erythromycin) antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Fosamprenawir (Fosamprenavir) inhibitory proteazy HIV
Indynawir (Indinavir) inhibitory proteazy HIV
Itrakonazol (Itraconazole) przeciwgrzybicze pochodne triazolu
Ketokonazol (Ketoconazole) przeciwgrzybicze pochodne imidazolu
Klarytromycyna (Clarithromycin) antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Lopinawir (Lopinavir) inhibitory proteazy HIV
Nityzynon (Nitisinone) substancje stosowane w rzadkich chorobach metabolicznych
Norfloksacyna (Norfloxacin) fluorochinolony
Ombitaswir (Ombitasvir) substancje przeciwwirusowe stosowane w HCV
Pozakonazol (Posaconazole) przeciwgrzybicze pochodne triazolu
Rytonawir (Ritonavir) inhibitory proteazy HIV
Sakwinawir (Saquinavir) przeciwwirusowe nukleozydy i nukleotydy
Telitromycyna (Telithromycin) antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Typranawir (Tipranavir) inhibitory proteazy HIV
Worykonazol (Voriconazole) przeciwgrzybicze pochodne triazolu
Zmniejszenie stężenia imatynibu w osoczu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Deksametazon (Dexamethasone) glikokortykosteroidy
Fenobarbital (Luminal) (Phenobarbital) inne leki przeciwpadaczkowe
Fenytoina (Phenytoin) leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów
Karbamazepina (Carbamazepine) leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe
Okskarbazepina (Oxcarbazepine) leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów
Prymidon (Primidone) barbiturany i pochodne
Ryfampicyna (Rifampicin (rifampin)) antybiotyki - INNE
Zwiększenie w osoczu stężeń wymienionych leków, nasilenie ich działania (w tym działań niepożądanych).
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Abirateron (Abiraterone) inne leki przeciwnowotworowe
Alprazolam (Alprazolam) BZD - benzodiazepiny
Amitryptylina (Amitriptyline) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Amlodypina (Amlodipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Arypiprazol (Aripiprazol) (Aripiprazole) neuroleptyki atypowe
Atomoksetyna (Atomoxetine) substancje psychostymulujące i nootropowe
Atorwastatyna (Atorvastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Boceprewir (Boceprevir) inne substancje przeciwwirusowe działające bezpośrednio na wirusy
Bortezomib (Bortezomib) inne leki przeciwnowotworowe
Cilostazol (Cilostazol) leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek
Cyklosporyna (Cyclosporine) inhibitory kalcyneuryny
Cyproteron (Cyproterone acetate) inne leki hormonalne
Docetaksel (Docetaxel) inne cytostatyki pochodzenia naturalnego
Eliglustat (Eliglustat) VARIA / INNE
Eplerenon (Eplerenone) leki moczopędne, diuretyki - oszczędzające potas - antagoniści aldosteronu
Ergotamina (Ergotamine) alkaloidy sporyszu
Felodypina (Felodipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Fentanyl (Fentanyl) agoniści receptora opioidowego
Flutikazon (Fluticasone) glikokortykosteroidy
Fluwastatyna (Fluvastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Guanfacyna (Guanfacine) agoniści receptorów alfa-2 adrenergicznych
Isradypina (Isradypine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Iwabradyna (Ivabradine) inne leki nasercowe
Lacydypina (Lacidipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Lakozamid (Lacosamide) leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe
Lerkanidypina (Lercanidipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Lowastatyna (Lovastatin (monacolin k, mevinolin)) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Marawirok (Maraviroc) inne substancje przeciwwirusowe działające bezpośrednio na wirusy
Metoprolol (Metoprolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Nateglinid (Nateglinide) doustne leki przeciwcukrzycowe - INNE
Nitrendypina (Nitrendipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Oksykodon (Oxycodone) agoniści receptora opioidowego
Olaparyb (Olaparib) inne leki przeciwnowotworowe
Palbocyklib (Palbociclib) inhibitory kinazy białkowej
Pitawastatyna (Pitavastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Pitolisant (Pitolisant) inne substancje działające na układ nerwowy
Prawastatyna (Pravastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Progesteron (Progesterone) progesteron i gestageny
Propafenon (Propafenone) leki przeciwarytmiczne - klasa I
Repaglinid (Repaglinide) doustne leki przeciwcukrzycowe - glinidy
Rosuwastatyna (Rosuvastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Ruksolitynib (Ruxolitinib) inhibitory kinazy białkowej
Rupatadyna (Rupatadine) antagoniści receptorów histaminowych H1 bez działania ośrodkowego
Seleksypag (Selexipag) leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek
Simwastatyna (Simvastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Solifenacyna (Solifenacin) leki stosowane w częstomoczu i w nietrzymaniu moczu
Syrolimus (Sirolimus) selektywne leki immunosupresyjne
Tadalafil (Tadalafil) inhibitory fosfodieasterazy V - PDE5
Takrolimus (Tacrolimus) inhibitory kalcyneuryny
Tasimelteon (Tasimelteon) melatonina i analogi
Temsyrolimus (Temsirolimus) inne leki przeciwnowotworowe
Trabektedyna (Trabectedin) inne cytostatyki pochodzenia naturalnego
Trazodon (Trazodone) SARI - selektyne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, dodatkowo blokujące receptor dla serotoniny
Zolpidem (Zolpidem) niebenzodiazepinowe leki nasenne
Zonisamid (Zonisamide) inne leki przeciwpadaczkowe
Rybocyklib (Ribociclib) inhibitory kinazy białkowej
Tofacytynib (Tofacitinib) selektywne leki immunosupresyjne
Haloperidol (Haloperidol) neuroleptyki klasyczne - pochodne butyrofenonu
Wilanterol (Vilanterol) agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Ryzyko zaburzenia czynności wątroby.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Klofarabina (Clofarabine) antymetabolity, analogi puryn
Metotreksat (Methotrexate) antymetaboilty kwasu foliowego (inhibitory reduktazy kwasu dihydrofoliowego)
Paracetamol (Paracetamol (acetaminophen)) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Obniżenie liczby krwinek białych, czerwonych i płytek krwi.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Topotekan (Topotecan) inne leki przeciwnowotworowe
Zwiększenie wrażliwości skóry na promienie słoneczne.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Kwas 5-aminolewulinowy (5-aminolevulinic acid) leki stosowane w terapii fotodynamicznej

Wpływ imatynibu na prowadzenie pojazdów

Imatynib może powodować objawy wpływające na zdolność prowadzenia pojazdów tj. zawroty głowy, senność, zaburzenia widzenia.

Inne rodzaje interakcji

Ziele dziurawca (Hypericum perforatum) nasila metabolizm zależny od CYP3A4 i może powodować zmniejszenie ekspozycji na imatynib i w związku z tym obniżenie skuteczności terapeutycznej leku.
Imatynib może powodować nadwrażliwość na promieniowanie świetlne, dlatego należy stosować odpowiednią ochronę przeciwsłoneczną.

Wpływ imatynibu na ciążę

Dane na temat wpływu imatynibu na ciążę są ograniczone. Odnotowano przypadki poronień i wad wrodzonych u dzieci, gdy matka leczona była imatynibem. Stosowanie leku u kobiet w ciąży należy ograniczyć do  sytuacji bezwzględnie koniecznych.

Wpływ imatynibu na laktację

Dostępne są ograniczone dane na temat przenikania leku do mleka kobiecego. Podejrzewa się, że dziecko może być narażone dziennie na około 10% dawki leczniczej. Nie są znane skutki narażenia dziecka, dlatego kobiety poddane terapii nie powinny karmić piersią.

Wpływ imatynibu na płodność

Dane związane z badaniami na zwierzętach wykazały zmniejszenie płodności (dotyczy dawek imatynibu większych niż te stosowane u ludzi). Kobiety w wieku rozrodczym muszą stosować skuteczną metodę antykoncepcji podczas leczenia imatynibem.

Skutki uboczne

biegunka
ból głowy
niestrawność
nudności
skurcze mięśni
trombocytopenia
wymioty
wysypka
zapalenie skóry
zmęczenie
neutropenia
ból brzucha
niedokrwistość
bóle stawów
bóle kości
zatrzymanie płynów
bóle mięśniowo-szkieletowe
bezsenność
duszność
hiperbilirubinemia
kaszel
łysienie
nasilone łzawienie
nieostre widzenie
parestezje
rumień
świąd
wzdęcia
zaburzenia smaku
zapalenie spojówek
zapalenie wątroby
zapalenie żołądka
zaparcia
zawroty głowy
zwiększona aktywność enzymów wątrobowych
żółtaczka
pancytopenia
Krwotok
nadwrażliwość na światło
jadłowstręt
gorączka
krwawienie z nosa
obrzęk twarzy
dreszcze
obrzęk powiek
suchość oka
Niedoczulica
obrzęk stawów
osłabienie
zaczerwienienie skóry twarzy
nocne poty
suchość w jamie ustnej
krwotok spojówkowy
refluks żołądkowo-przełykowy
sucha skóra
ból oka
ból w klatce piersiowej
depresja
drżenie
eozynofilia
ginekomastia
hiperglikemia
hiponatremia
kołatanie serca
krwiomocz
lęk
łuszczyca
migrena
nadciśnienie
odwodnienie
omdlenia
ostra niewydolność nerek
owrzodzenie jamy ustnej
senność
wybroczyny
wzmożony apetyt
zaburzenia pamięci
zapalenie jamy ustnej
zapalenie trzustki
zespół niespokojnych nóg
złe samopoczucie
złuszczające zapalenie skóry
nadmierne pocenie się
zaburzenia erekcji
nieregularne miesiączkowanie
zapalenie przełyku
odbijanie
zaburzenia seksualne
powiększenie piersi
szumy uszne
plamica
częstoskurcz
częste oddawanie moczu
hiperkalcemia
utrata słuchu
krwotok miesiączkowy
krwawe wymioty
zastoinowa niewydolność serca
obrzęk płuc
zapalenie płuc
neuropatia obwodowa
Hiperurykemia
Dysfagia
Sztywność mięśni
zmniejszenie apetytu
podrażnienie oka
zapalenie zatok
posocznica
zahamowanie czynności szpiku kostnego
hipokaliemia
wodobrzusze
zapalenie gardła
objawy zespołu Raynauda'a
wysięk opłucnowy
krwotok mózgowy
Dna moczanowa
Krwotok z przewodu pokarmowego
Zwiększona skłonność do powstawania siniaków
zmniejszony popęd płciowy
zapalenie tkanki łącznej
odbarwienia skóry
sztywność stawów
zapalenie żołądka i jelit
hipofosfatemia
Zimne dłonie lub stopy
powiększenie węzłów chłonnych
krwiak
zwiększona pigmentacja skóry
smołowate stolce
ból gardła i krtani
obrzęk plamki
zapalenie mieszków włosowych
niedociśnienie
zapalenie warg
ból brodawek sutkowych
zakażenia wirusem Herpes zoster
zakażenia wirusem Herpes simplex
zapalenie nosogardła
zapalenia górnych dróg oddechowych
grypa
zapalenie układu moczowego
zespół rozpadu guza
trombocytoza limfopenia
rwa kulszowa
obrzęk oczodołu
krwotok twardówkowy
wrzód żołądka
skąpe owłosienie
łamliwość paznokci
ból nerki
obrzęk moszny
drgawki
hiperkaliemia
jaskra
migotanie przedsionków
osłabienie mięśni
rumień wielopostaciowy
zaćma
zapalenie nerwu wzrokowego
zapalenie stawów
zespół Stevensa-Johnsona
niedokrwistość hemolityczna
krwotok płucny
zakażenia grzybicze
zwłóknienie płuc
niedrożność jelit
rabdomioliza
zapalenie okrężnicy
stan splątania
leukocytoklastyczne zapalenie naczyń
hipomagnezemia
niewydolność wątroby
ostra uogólniona osutka krostkowa
martwica wątroby
niemiarowe bicie serca
Dławica piersiowa
zawał mięśnia sercowego
wzrost ciśnienia śródczaszkowego
wysięk osierdziowy
zapalenie jelita grubego
zatrzymanie serca
tarcza zastoinowa
wstrząs anafilaktyczny
toksyczne martwicze oddzielanie naskórka
Śródmiąższowa choroba płuc
niewydolność oddechowa
zapalenie osierdzia
liszaj płaski
zakrzepica
obrzęk mózgu
reaktywacja wirusowego zapalenia wątroby typu B
krwawienia z guza
krwotok do ciała szklistego
tamponada serca
martwica stawu biodrowego
opóźnienie wzrostu u dzieci
przewlekła niewydolność nerek

Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)

Bardzo często
(≥1/10)
Często
(≥1/100 do <1/10)
Niezbyt często
(≥1/1000 do <1/100)
Rzadko
(≥1/10 000 do < 1/1000)
Bardzo rzadko
(<1/10 000)
Częstość nieznana
Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych

Objawy przedawkowania imatynibu

Wśród objawów przedawkowania imatynibu można wyróżnić zaburzenia żołądkowo-jelitowe, skurcze mięśni, bóle mięśniowo-szkieletowe, zmęczenie, wysypkę, rumień, obrzęki, zwiększenie stężenia fosfokinazy kreatyny, zwiększenie stężenia bilirubiny i aktywności transaminaz, ból głowy, trombocytopenię, pancytopenię, zmniejszenie apetytu.

Mechanizm działania imatynibu

Imatynib blokuje miejsca wiązania ATP wymienionych kinaz tyrozynowych: BCR-ABL, kinazy tyrozynowej czynnika wzrostu pochodzenia płytkowego (PDGF alfa i beta) i czynnika komórek macierzystych (SCF). W efekcie dochodzi do zahamowania przekazywania sygnałów, które prowadzą do rozwoju i namnażania się komórek nowotworowych. Imatynib działa przeciwnowotworowo poprzez hamowanie proliferacji (namnażania) i indukcję apoptozy (śmierci) komórek nowotworowych.

Wchłanianie imatynibu

Imatynib jest dobrze wchłaniany z przewodu pokarmowego. Nieco niższy stopień wchłaniania występuje po podaniu z posiłkiem wysokotłuszczowym. Biodostępność leku wynosi 98%. Stężenie maksymalne imatyniby osiągane jest po 2-4 h po podaniu.

Dystrybucja imatynibu

Imatynib wiąże się w 95% z białkami osocza, głównie z albuminą i kwaśną alfa-glikoproteiną.

Metabolizm imatynibu

Metabolizm imatynibu zachodzi w wątrobie, przede wszystkim przy udziale enzymu CYP3A4. Głównym metabolitem jest pochodna N-demetylowa piperazyny, która jest zbliżona do związku macierzystego pod względem aktywności farmakologicznej i stopnia wiązania z białkami osocza. Znacznie mniejszy udział w metabolizmie leku mają enzymy CYP1A2, CYP2D6, CYP2C9 i CYP2C19.

Wydalanie imatynibu

Wydalanie leku odbywa się głównie z kałem (68%), w niewielkim stopniu z moczem (13%). Znaczna część jest eliminowana w ciągu 7 dni. W postaci niezmienionej jest wydalane 25% dawki leku.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.