Amantadyna, Amantadinum - Zastosowanie, działanie, opis

Amantadyna jest stosowania w łagodzeniu objawów grypy typu A i nerwobólu po przebytym półpaścu, w leczeniu objawów choroby Parkinsona, takich jak spowolnienie ruchowe, drżenie kończyn, sztywność mięśniowa, niestabilność postawy. Wskazaniem do stosowania amantadyny są także dystonie (mimowolne ruchy) i akatyzje (chęć bycia w ciągłym ruchu) indukowane innymi lekami (np. przeciwpsychotycznymi). W warunkach szpitalnych lek jest wykorzystywany w leczeniu zaburzeń świadomości i stanu czuwania.

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej, stopnia nasilenia objawów, wieku, chorób towarzyszących (zaburzona praca nerek, niewydolność wątroby) itp.
Amantadynę podaje się doustnie lub dożylnie.

Podanie doustne
Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: 100–200 mg. Nie należy przekraczać maksymalnej dawki dobowej 600 mg.
U dzieci w wieku 10-15 lat zalecana dawka dobowa to 100 mg.
Nie ustalono dawkowania u dzieci poniżej 10 roku życia.
Jeżeli lek jest stosowany długotrwale w leczeniu objawów parkinsonowskich, należy odstawiać go stopniowo. W przypadku utraty skuteczności działania może być konieczne zastosowanie przerwy w stosowaniu leku na okres 3-4 tygodni. Po tym czasie aktywność amantadyny powinna powrócić.

Podanie dożylne (infuzja)
Tą drogę podania stosuje się w przypadku ostrego nasilenia objawów parkinsonowskich oraz w ciężkich zaburzeniach świadomości.
Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: 200–600 mg.
Brak danych potwierdzających bezpieczeństwo stosowania amantadyny w postaci dożylnej u dzieci i młodzieży.

Przeciwwskazaniem jest nadwrażliwość na amantadynę, ciężka zastoinowa niewydolność serca, zapalenie mięśnia sercowego, kardiomiopatia, bradykardia, wydłużenie odstępu QT, blok przedsionkowo-komorowy II lub III stopnia. Wśród przeciwwskazań można wyróżnić również chorobę wrzodową żołądka, ciążę, okres laktacji, ciężkie zaburzenia czynności nerek, występowanie drgawek i znaczne obniżenie stężenia potasu oraz magnezu we krwi.

W przypadku pacjentów z nieleczoną jaskrą z zamkniętym kątem przesączania, amantadyna nie powinna być stosowana ze względu na jej działanie przeciwcholinergiczne (cholinolityczne).
Amantadynę należy stosować ostrożnie u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek i wątroby, z rozrostem gruczołu krokowego, z zaburzeniami psychicznymi oraz chorobami sercowo-naczyniowymi. 
U części pacjentów stosujących długotrwale amantadynę, zaobserwowano obrzęki obwodowe. W grupie ryzyka znajdują się osoby z zastoinową niewydolnością serca.
Nagłe przerwanie stosowania leku u osób z objawami parkinsonowskimi, ze złośliwym zespołem neuroleptycznym, a także z zaburzeniami poznawczymi może prowadzić do nawrotu objawów. Występowanie objawów odstawiennych zgłaszano częściej u osób przyjmujących neuroleptyki.
Ze względu na ryzyko występowania myśli samobójczych, amantadynę należy przepisywać po dokładnej ocenie korzyści wynikających ze stosowania leku.
Amantadynę należy stosować ostrożnie u dzieci, ponieważ zaobserwowano występowanie hipotermii u najmłodszych pacjentów.
Osoby stosujące amantadynę muszą regularnie wykonywać badanie EKG i monitorować poziom elektrolitów.
Wystąpienie objawów, takich jak kołatanie serca, omdlenia, zawroty głowy i zaburzenia widzenia wskazują na konieczność przerwania stosowania leku i konsultacji z lekarzem.

Amantadyny nie należy stosować jednocześnie z lekami wydłużającymi odstęp QT (np. sotalol, amiodaron, trimetoprim, citalopram).

Nie należy łączyć amantadyny i alkoholu ze względu na nasilenie działania toksycznego na ośrodkowy układ nerwowy i zmniejszenie tolerancji alkoholu.

Amantadyna może powodować objawy wpływające na zdolność prowadzenia pojazdów tj. zawroty głowy, opóźnienie reakcji kierowcy, zaburzenie rytmu snu i czuwania, zaburzenia widzenia.

Amantadyna może prowadzić do powikłań ciąży i wystąpienia wad wrodzonych (np. w obrębie układu sercowo-naczyniowygo i kończyn). Stosowanie amantadyny w ciąży jest przeciwwskazane.

Amantadyna przenika do mleka kobiecego i może wywołać działania niepożądane u karmionego dziecka (wysypka skórna, wymioty, zatrzymanie moczu). Nie zaleca się jej stosowania w okresie laktacji.

Skutki uboczne podania dożylnego są zbieżne ze skutkami podania doustnego. Dodatkowo mogą wystąpić reakcje anafilaktyczne.

Przedawkowanie amantadyny wiąże się z poważnymi zaburzeniami ze strony serca (arytmie), drżeniami, drgawkami, nudnościami, wymiotami, zaburzeniami widzenia. Wśród objawów przedawkowania można wyróżnić również letarg, depresję, nadpobudliwość, niewydolność oddechową, nadciśnienie tętnicze i zaburzenia czynności nerek. W skrajnych przypadkach mogą wystąpić mioklonie, śpiączka i zgon.

Amantadyna uwalnia dopaminę z neuronów oraz hamuje jej wychwyt zwrotny. Poprzez hamowanie aktywności receptorów glutaminianowych NMDA zapobiega neurotoksyczności. Dzięki hamowaniu układu cholinergicznego, amantadyna przywraca równowagę pomiędzy układem dopaminergicznym i cholinergicznym. Działanie to prowadzi do znoszenia objawów parkinsonowskich: drżenia spoczynkowego, sztywności mięśniowej, hipokinezji (niewystarczającej aktywności ruchowej). Ponadto, amantadyna działa przeciwwirusowo poprzez hamowanie otwierania kapsydu wirusa i możliwości uwalniania materiału genetycznego do komórki oraz dalszych etapów replikacji.

Szybkość wchłaniania amantadyny z przewodu pokarmowego zależy od rodzaju soli (chlorowodorek lub siarczan). Rodzaj soli nie wpływa na całkowitą ilość wchłoniętej substancji. Stężenie maksymalne jest szybciej osiągane w przypadku chlorowodorku amantadyny (2-8 h).

Amantadyna wiąże się w 67% z białkami osocza. Lek przenika przez barierę krew-mózg. Amantadyna osiąga w sercu, nerkach, płucach i śledzionie stężenia wyższe od tych osiąganych we krwi.

Dotychczas nie ustalono, w jakim stopniu lek jest metabolizowany. Zidentyfikowano niewielkie ilości metabolitu acetylowego.

Średni okres półtrwania amantadyny wynosi 15 h (10-30 h). Wydalanie amantadyny odbywa się głównie z moczem w postaci niezmienionej (90% dawki), w niewielkiej ilości z kałem. Wraz ze wzrostem pH moczu zmniejsza się wydalanie leku.