Heparyna, Heparinum - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o heparynie

Rok wprowadzenia na rynek
1938
Substancje aktywne
heparyna, heparyna sodowa, sól sodowa heparyny
Działanie heparyny
łagodzi objawy zespołu "suchego oka", przeciwobrzękowe i przeciwwysiękowe, przeciwzakrzepowe (antykoagulacyjne), przeciwzapalne
Postacie heparyny
krem, krople do oczu, maść do oczu, roztwór do wstrzykiwań, żel
Układy narządowe
powłoka wspólna (skóra i błony śluzowe), układ kostny, układ krwionośny (sercowo-naczyniowy), układ krwiotwórczy i krew, układ moczowy, układ oddechowy
Specjalności medyczne
Anestezjologia i intensywna terapia, Chirurgia naczyniowa, Chirurgia ogólna, Chirurgia onkologiczna, Choroby płuc, Choroby wewnętrzne, Diabetologia, Fizjoterapia, Geriatria, Ginekologia i położnictwo, Kardiologia, Medycyna ratunkowa, Medycyna rodzinna, Medycyna sportowa, Neurochirurgia, Okulistyka, Ortopedia i traumatologia narządu ruchu, Pielęgniarstwo, Proktologia, Rehabilitacja medyczna, Transplantologia kliniczna
Rys historyczny heparyny

Heparynę odkryli niezależnie od siebie Doyon w 1911 roku i Mc Lean w 1916 roku, który rozpoczął badania nad obecnością pewnej substancji, znajdującej się w wątrobie i sercu psów. Owa substancja hamowała krzepnięcie krwi.

Wzór sumaryczny heparyny

Heparyna sodowa (Heparinum natricum) C26H41NO34S4

Spis treści

Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające heparynę

Wskazania do stosowania heparyny

Heparyna jest lekiem przeciwzakrzepowym do podawania pozajelitowego (w postaci maści, żeli, kremów oraz roztworu do wstrzykiwań). Z chemicznego punktu widzenia jest to wielocukier. Wskazaniami do stosowania są:

  • profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył głębokich i zaburzeń zakrzepowo-zatorowych;
  • leczenie zakrzepowego zapalenia żył głębokich, zatoru tętnicy płucnej, niestabilnej dławicy piersiowej, ostrych obwodowych zatorów tętniczych;
  • zabiegi w krążeniu pozaustrojowym i zabiegi hemiodializy;
  • diagnozowanie i leczenie ostrych i przewlekłych koagulopatii ze zużycia czynników krzepnięcia;
  • zapobiegawczo po operacjach kończyn dolnych i w okresie unieruchomienia ciała;
  • po przetaczaniu krwi i po przeszczepach narządów;
  • przy zawale mięśnia sercowego.

Dawkowanie heparyny

Preparaty do stosowania miejscowego zaleca się podawać w formie cienkiej warstwy na zmienioną chorobowo skórę, do 3 razy na dobę.

Preparaty do wstrzyknięć podaje się podskórnie, w jednej lub dwóch dawkach podzielonych. 

Dawka stosowana w leczeniu (wstrzyknięcia podskórne) jak również długość terapii preparatów o działaniu miejscowym zależna jest od jednostki chorobowej, wieku, masy ciała, chorób towarzyszących.

Przeciwskazania do stosowania heparyny

Przeciwskazaniami do stosowania heparyny, w postaci leków o działaniu miejscowym, jest nadwrażliwość na substancję czynną lub substancje pomocnicze. Preparatów nie stosuję się również na błony śluzowe i okolice oczu oraz otwarte, sączące się i krwawiące rany. Preparaty miejscowe nie mogą być podawane doustnie.

W przypadku roztworów do wstrzyknięć z heparyną przeciwskazaniami są:

  • hemofilia i rozległe urazy;
  • choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy z krwawieniem;
  • choroby wątroby i nadciśnienie tętnicze o ciężkim przebiegu;
  • małopłytkowość;
  • zwiększona przepuszczalność naczyń włosowatych.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania heparyny

Długotrwałe miejscowe stosowanie heparyny może powodować reakcje skórne nadwrażliwości, takie jak świąd, pieczenie, zaczerwienienie skóry, wysypka. U pacjentów ze skazą krwotoczną lub krwawiącymi ranami preparaty miejscowe należy stosować szczególnie ostrożnie, gdyż mogą hamować krzepnięcie krwi. Nie stosujemy heparyny u dzieci poniżej 12 roku życia, z powodu braku badań klinicznych w tej grupie pacjentów.   

Preparatów do wstrzyknięć z heparyną nie należy podawać domięśniowo, gdyż mogą wystąpić krwiaki i ból w miejscu podania.

Preparaty heparyny w postaci soli sodowej mogą podnosić poziom sodu we krwi. Należy zwrócić na to uwagę u pacjentów ze zmniejszoną czynnością nerek.

Heparyny nie należy łączyć z lekami hamującymi czynność płytek krwi (kwas acetylosalicylowy, fenylbutazon, indometacyna, niektóre cefalosporyny i środki kontrastowe). Mogą one nasilać działanie przeciwzakrzepowe heparyny, zwłaszcza jeśli lek jest stosowany na duże powierzchnie skórne.

Interakcje heparyny z innymi substancjami czynnymi

Nasilenie działania przeciwzakrzepowego i wzrost ryzyka krwawień.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Acemetacyna (Acemetacin) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Acenokumarol (Acenocoumarol) leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K
Apiksaban (Apixaban) leki przeciwzakrzepowe - inhibitory czynnika Xa
Azytromycyna (Azithromycin) antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Cefazolina (Cefazolin) cefalosporyny I generacji
Celekoksyb (Celecoxibum) NLPZ hamujące wybiórczo COX-2 - koksyby
Dabigatran (Dabigatran) leki przeciwzakrzepowe-inhibitory trombiny
Dalteparyna (Dalteparin) leki przeciwzakrzepowe - heparyna, heparynoidy i pochodne
Edoksaban (Edoxaban) leki przeciwzakrzepowe - inhibitory czynnika Xa
Kwas acetylosalicylowy (Acetylsalicylic acid) leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek
Nicergolina (Nicergoline) antagoniści receptorów alfa-1 adrenergicznych
Nitrogliceryna (Nitroglycerin) nitraty
Sulodeksyd (Sulodexide) leki przeciwzakrzepowe - heparyna, heparynoidy i pochodne
Warfaryna (Warfarin) leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K
Diklofenak (Diclofenac) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Witamina C (Kwas askorbinowy) (Ascorbic acid (vitamin c)) witamina C
Nadmierny wzrost stężenia potasu we krwi (hiperkalemia).
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Chinapryl (Quinapril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Cilazapryl (Cilazapril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Drospirenon (Drospirenone) progestageny
Enalapril (Enalapril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Lizynopryl (Lisinopril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Peryndopryl (Perindopril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Ramipryl (Ramipril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Chlorek potasu (Potassium chloride) związki potasu
Nasilenie działania leku przeciwcukrzycowego. Ryzyko wystąpienia zbyt niskiego stężenia glukozy we krwi.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Gliklazyd (Gliclazide) doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika
Glipizyd (Glipizide) doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika
Glibenklamid (Glibenclamide) doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika

Interakcje heparyny z alkoholem

Alkohol może zwiększyć ryzyko wystąpienia krwawień. 

Wpływ heparyny na prowadzenie pojazdów

Heparyna nie wpływa na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn.

Inne rodzaje interakcji

Jednoczesne stosowanie heparyny na dużych powierzchniach u pacjentów leczonych przeciwzakrzepowo innymi lekami może spowodować zwiększenie prawdopodobieństwa wystąpienia krwawień.

Wpływ heparyny na ciążę

Heparyna nie przenika przez łożysko, jednakże nie ma badań klinicznych wśród tej grupy pacjentek, stosujących heparynę miejscowo, dlatego należy ją podawać w ściśle określonych przypadkach.

Heparynę, zwłaszcza w postaci wstrzyknięć należy szczególnie ostrożnie stosować w trzecim trymestrze ciąży oraz po porodzie, ze względu na ryzyko wystąpienia krwawienia u matki.

Wpływ heparyny na laktację

Heparyna, w postaci preparatów miejscowych lub wstrzyknięć podskórnych nie przenika do mleka matki karmiącej. Jednakże z powodu braku badań klinicznych należy zachować ostrożność podczas karmienia piersią.

Skutki uboczne

Inne możliwe skutki uboczne

Po podaniu miejscowym heparyny bardzo rzadko pojawiają się reakcje alergiczne w postaci zaczerwienienia i świądu skóry, suchości lub pieczenia. U pacjentów ze zdiagnozowaną czerwienicą prawdziwą (choroba komórek krwiotwórczych szpiku kostnego) mogą pojawić się zmiany skórne grudkowo-plamkowe.

Po wstrzyknięciach podskórnych heparyny może wystąpić małopłytkowość (mała liczba płytek krwi). Przy długotrwałym podawaniu heparyny może pojawić się zwiększenie stężenia potasu w osoczu (hiperkaliemia), przemijające łysienie, osteoporoza, krwawienia, zwiększona aktywność enzymów wątrobowych.

Przy preparatach do oczu z heparyną bardzo rzadko pojawiały się reakcje nadwrażliwości, w postaci pieczenia i łzawienia oczu.

Objawy przedawkowania heparyny

W przypadku preparatów do stosowania miejscowego z heparyną nie odnotowano objawów przedawkowania.

Potencjalnym ryzykiem terapii heparyną, w postaci wstrzyknięć jest wystąpienie krwawień, związanych głownie z przedawkowania. Należy stale kontrolować parametry laboratoryjne.

Mechanizm działania heparyny

Heparyna sodowa wykazuje właściwości przeciwzakrzepowe. Działa poprzez antytrombinę (AT, naturalny osoczowy inhibitor krzepnięcia) przyspieszając stukrotnie jej działanie inaktywujące aktywne czynniki krzepnięcia. Heparyna inaktywuje przede wszystkim kompleks protrombinazy , który składa się z aktywnego czynnika X i V, wapnia i fosfolipidów. Hamowanie aktywności trombiny pociąga za sobą blokowanie procesu przekształcenia fibrynogenu w fibrynę.

Heparyna nie działa trombolitycznie ani fibrynolitycznie, czyli nie rozpuszcza powstałego skrzepu. Zapobiega postępowi istniejących zakrzepów poprzez hamowanie dalszego krzepnięcia.

Wchłanianie heparyny

Heparyna stosowana miejscowo przedostaje się do krążenia ustrojowego w minimalnych ilościach, nie mając znaczenia klinicznego (duży rozmiar cząsteczki nie pozwala na przenikanie przez skórę i błony śluzowe). 

Dystrybucja heparyny

W organizmie heparyna wiąże się z lipoproteinami (białkami) o małej gęstości, również z globulinami i fibrynogenem.  

Metabolizm heparyny

Heparyna jest metabolizowana głównie w wątrobie za pomocą enzymu heparynazy w układzie siateczkowo-śródbłonkowym.

Wydalanie heparyny

Heparyna wydalana jest przez nerki jako uroheparyna. Wychwytywana jest również przez układ siateczkowo-śródbłonkowy naczyń.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.