Glipizyd, Glipizidum - Zastosowanie, działanie, opis

Glipizyd jest pochodną sulfonylomocznika drugiej generacji. Substancja czynna została zarejestrowana w leczeniu cukrzycy insulinoniezależnej (typu II).
Lek jest wykorzystywany gdy metody niefarmakologicznie (ćwiczenia fizyczne i odpowiednia dieta) są niewystarczające i nie udaje się dzięki nim osiągnąć odpowiedniego poziomu glukozy we krwi. 

Glipizyd prowadzi do spadku poziomu glukozy we krwi. Lek należy przyjmować trzydzieści minut przed posiłkiem, o stałej porze dnia. Podanie glipizydu przed jedzeniem pozwala na kontrolę glikemii poposiłkowej.

Schemat dawkowania substancji czynnej powinien być dostosowany indywidualnie do każdego pacjenta. Dawka dobowa jest zależna od wieku i masy ciała pacjenta, chorób współistniejących oraz podatności pacjenta na pochodne sulfonylomocznika. 

Początkowa dawka dobowa glipizydu wynosi zazwyczaj 5 mg substancji czynnej. Po upłynięciu kilku dni ilość leku może zostać zwiększona, zależnie od skuteczności terapii. Odnotowano przypadki gdy dawka dobowa wynosząca 2,5 mg była najkorzystniejszą opcją dla pacjenta ze względu na ryzyko wystąpienia hipoglikemii. 
Maksymalna dawka dobowa glipizydu wynosi 20 mg. Wyrównanie poziomu glukozy może nastąpić już po pierwszym dniu kuracji. 

Dawkowanie powinno zostać dostosowane w przypadku osób w podeszłym wieku oraz pacjentów z upośledzoną czynnością nerek lub wątroby. 

Podczas wprowadzania glipizydu do terapii osób leczonych insuliną zalecane jest zachowanie odpowiedniej ostrożności. Często konieczne są modyfikacje dawkowania insuliny.

W trakcie leczenia cukrzycy u pacjentów przyjmujących inne doustne leki przeciwcukrzycowe należy zachować szczególną ostrożność podczas wprowadzenia glipizydu do schematu leczenia. Leczenie glipizydem należy rozpocząć od niewielkich dawek, pod ścisłą kontrolą lekarza ze względu na ryzyko wystąpienia hipoglikemii. 

Przeciwwskazaniem do stosowania glipizydu jest nadwrażliwość na tę substancję czynną. Innymi ograniczeniami będącymi przeszkodą w wykorzystaniu leku w terapii cukrzycy typu II są również:

• ciąża i okres karmienia piersią;
• ciężkie zaburzenia czynności nerek, wątroby lub tarczycy;
• kwasica ketonowa;
• śpiączka cukrzycowa;
• cukrzyca insulinozależna.

Podczas terapii cukrzycy typu II z wykorzystaniem glipizydu należy regularnie wykonywać oznaczenia stężenia glukozy we krwi. W oparciu o wyniki może zaistnieć konieczność dostosowania dawki substancji czynnej. 

Pacjenci ze współtowarzyszącymi schorzeniami wątroby lub nerek są bardziej narażeni na wystąpienie hipoglikemii o długotrwałym charakterze, niosącej ze sobą ryzyko dla zdrowia. 

Skuteczność leczenia glipizydem może ulegać zmniejszeniu wraz z czasem trwania terapii. Przyczyną tego jest zjawisko wtórnej oporności na lek lub dalszy rozwój cukrzycy. Wahania poziomu glukozy we krwi mogą pojawiać się również podczas przebiegu zakażeń, zabiegów chirurgicznych oraz gorączki. W niektórych przypadkach może wystąpić konieczność dostosowania dawkowania leku lub zupełnego zastąpienia go insuliną. 

Pacjenci ze współistniejącym niedoborem dehydrogenazy glukozo–6–fosforanowej mogą doświadczyć wystąpienia niedokrwistości hemolitycznej podczas terapii z wykorzystaniem pochodnych sulfonylomocznika. 

Podczas przyjmowania glipizydu istnieje ryzyko pojawienia się objawów ciężkiej hipoglikemii. Spadek stężenia glukozy w osoczu jest bardziej prawdopodobny po długotrwałym wysiłku fizycznym, w przypadku niedożywienia, po spożyciu alkoholu. Zwiększenie ryzyka hipoglikemii odnotowano również w przypadku gdy u pacjenta stosowana jest terapia z wykorzystaniem kilku różnych substancji przeciwcukrzycowych. 

W trakcie leczenia cukrzycy szczególnie ważne jest dbanie o właściwą zawartość węglowodanów w diecie, a także o odpowiednie pory spożywania posiłków. Systematyczne spożywanie posiłków o odpowiedniej zawartości węglowodanów jest niezbędne do ograniczenia ryzyka hipoglikemii podczas terapii. 

Przeciwwskazane jest stosowanie mikonazolu w trakcie leczenia przebiegającego z wykorzystaniem glipizydu. 

Jednoczesne spożycie pokarmu może opóźnić proces wchłaniania glipizydu nawet o czterdzieści minut. 
Skuteczność leczenia przeciwcukrzycowego była największa w przypadku podania leku 30 minut przed posiłkiem. 

W przypadku jednoczesnego spożycia alkoholu istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia hipoglikemii, która może zakończyć się śpiączką. 

Nie przeprowadzono badań potwierdzających wpływ substancji czynnej na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługę maszyn. 
W przypadku pacjentów cierpiących na cukrzycę, istnieje ryzyko wystąpienia hipoglikemii, która może znacznie upośledzać zdolność prowadzenia pojazdów. 

Stosowanie pochodnych sulfonylomocznika podczas trwania ciąży jest możliwe jedynie w przypadku gdy korzyści odniesione z terapii przez matkę przewyższają ryzyko wystąpienia działań niepożądanych u płodu. Noworodki, których matki przyjmowały pochodne sulfonylomocznika w trakcie ciąży są narażone na rozwój ciężkiej hipoglikemii. 

Badania na zwierzętach potwierdziły toksyczny wpływ na płód. 

W celu utrzymania prawidłowego poziomu glukozy we krwi u kobiety ciężarnej zalecane jest stosowanie insuliny. Nieleczona cukrzyca stanowi zagrożenie zarówno dla kobiety w ciąży jak i dla dziecka. 

Glipizyd może przenikać do mleka kobiety karmiącej. W związku z ryzykiem wystąpienia hipoglikemii u dziecka stosowanie leku w trakcie karmienia piersią nie jest zalecane. 

W przypadku gdy dieta i aktywność fizyczna jest nie wystarcza do uregulowania poziomu glukozy we krwi istnieje możliwość leczenia insuliną. 

Przyjęcie zbyt dużej dawki substancji czynnej może doprowadzić do rozwoju hipoglikemii. Nagły spadek stężenia glukozy we krwi może objawiać się zawrotami głowy, osłabieniem, drżeniami mięśniowymi. przyspieszeniem akcji serca. W cięższych przypadkach niedocukrzenia istnieje ryzyko utraty przytomności i śpiączki hipoglikemicznej. 

Glipizyd należy do pochodnych sulfonylomocznika, które zwiększają wydzielanie insuliny z komórek β wysp trzustkowych. Glipizyd łączy się z receptorem przeznaczonym dla sulfonylomocznika na powierzchni komórek β trzustki. Prowadzi to do zmniejszenia przepływu jonów potasowych i zmiany potencjału elektrycznego. Depolaryzacja komórek β prowadzi do otwarcia na ich powierzchni kanałów wapniowych. Zwiększony napływ jonów wapnia skutkuje wzrostem uwalniania insuliny.
Badania potwierdziły, że największy wpływ glipizydu na wydzielanie insuliny występuje po posiłku. 
Substancja czynna nie zwiększa uwalniania insuliny z wysp trzustkowych na czczo nawet podczas długotrwałej terapii. 

Glipizyd wykazuje również aktywność zwiększającą działanie insuliny w organizmie.  
Substancja czynna nie wywiera niekorzystnego wpływu na profil lipidowy pacjenta. 

Substancja czynna szybko i całkowicie wchłania się z przewodu pokarmowego. Obecność pokarmu może doprowadzić do spowolnienia wchłaniania glipizydu, ale nie ma wpływu na całkowity stopień wchłaniania leku. Maksymalne stężenie w osoczu występuję po około dwóch godzinach od podania. 

Glipizyd występuje w połączeniach z białkami osocza na poziomie około 99%. Substancja czynna nie wykazuje zdolności przenikania przez barierę krew–mózg.

W wyniku metabolizmu glipizydu powstają związki nieaktywne farmakologicznie. Substancja czynna ulega reakcji hydroksylacji i sprzęgania z kwasem glukuronowym. 

Substancja czynna jest wydalana z moczem na poziomie około 80%. Większość dawki znajduje się w moczu w postaci nieaktywnych metabolitów, około 10% zastosowanej dawki występuje w postaci niezmienionej. Około 10% dawki substancji czynnej jest wydalane z kałem.