Gadoteridol, Gadoteridolum - Zastosowanie, działanie, opis

Gadoteridol jest preparatem przeznaczonym do diagnostyki obrazowej. Wykorzystywany jest do badań metodą rezonansu magnetycznego (MRI) różnych obszarów ciała, tkanek miękkich, narządów miąższowych, między innymi: głowy, szyi, układu mięśniowo-szkieletowego i tkanek miękkich, wątroby, gruczołu piersiowego, ośrodkowego układu nerwowego, mózgu, rdzenia kręgowego oraz tkanek otaczających oraz do diagnostyki zmian patologicznych z nieprawidłowym unaczynieniem lub w przypadku których podejrzewa się uszkodzenie bariery krew-mózg.

U dorosłych do diagnostyki MRI stosuje się następujące dawki: do badań układu mięśniowo-szkieletowego - 0,1 mmol/kg masy ciała; do badań mózgu, rdzenia kręgowego, wątroby, gruczołu piersiowego i miednicy 0,1–0,3 mmol/kg m.c (w przypadku podejrzenia przerzutów do mózgu lub innych zmian, które słabo kontrastują). U osób, u których istnieje ryzyko słabego kontrastowania lub w przypadku niejednoznacznych wyników albo ich braku, można po pół godziny od pierwszej dawki podać drugą, wynoszącą 0,2 mmol/kg m.c. Preparat może być również stosowany u dzieci powyżej 6 miesiąca życia w celu diagnostyki MRI mózgu oraz kręgosłupa w dawce 0,1 mmol/kg masy ciała. U pacjentów z ciężkimi zaburzeniami czynności nerek oraz w okresie okołooperacyjnym po przeszczepie wątroby, a także u dzieci pomiędzy 6 a 12 miesiącem życia, można stosować gadoteridol w dawce nie większej niż 0,1mmol/kg masy ciała, jedynie po ocenie stosunku korzyści do ryzyka. W takim wypadku nie należy stosować więcej niż jednej dawki podczas badania, ani nie powtarzać kontrastowania przed upływem 7 dni. Do celów diagnostycznych stosuje się najmniejszą skuteczną dawkę. 

Przeciwwskazaniem do stosowania gadoteridolu u pacjenta jest stwierdzona nadwrażliwość na ten lek lub inne leki zawierające gadolin.

Ze względu na możliwe reakcje alergicznie, anafilaktyczne, rzekomoanafilaktyczne, oraz idiosynkrazję o różnym nasileniu, należy zachować szcególną ostrożność u pacjentów, u których w wywiadzie pojawia się alergia, reakcje na leki, inne zaburzenia rzekomoalergiczne, astma oskrzelowa lub inne reakcje alergiczne ze strony układu oddechowego. Powinni być oni uważnie obserwowani od momentu rozpoczęcia badania, w jego trakcie oraz  przez pewien czas po zakończeniu badania. Zawsze podczas podawania środków kontrastowych powinien być dostęny zestaw przeciwwstrząsowy oraz zestaw do przeprowadzenia RKO. Jeśli u pacjenta występują zmiany w mózgu lub stwierdzono padaczkę, istnieje większe ryzyko wystąpienia drgawek. Należy monitorować stan pacjenta oraz zapewnić dostęp do leków oraz środków koniecznych do opanowania drgawek, jeśli się pojawią. Ponieważ gadoteridol może wpływać na ułożenie odtlenowanych sierpowatych krwinek, które mogą przyczynić się do zamknięcią światła naczyń krwionośnych, należy zachować szczególną ostrożność u osób z anemią sierpowatokrwinkową, innymi hemoglobinopatiami lub anemiami hemolitycznymi. Przed zastosowaniem gadoteridolu zalecane jest przeprowadzanie testów laboratoryjnych w zakresie czynności nerek, ponieważ pacjenci z ostrym lub przewlekłym ciężkim zaburzeniem czynności nerek, a także pacjenci po przeszczepie wątroby, mogą być narażeni na wystąpienie nerkopochodnego zwłóknienia układowego. W tych grupach chorych, zastosowanie gadoteridolu do diagnostyki możliwe jest jedynie po ocenie stosunku korzyści i ryzyka. Nie zaleca się stosowania gadoteridolu u dzieci poniżej 6. miesiąca życia oraz u dzieci poniżej 18 lat do diagnozy MRI całego ciała. Należy zachować ostrożność u pacjentów w podeszłym wieku oraz monitorować ich czynność nerek.

Gadoteridol nie ma wpływu lub wywiera nieistotny wpływ na prowadzenie pojazdów i obsługę maszyn.

Po zastosowaniu gadoteridolu moga występować przemijające zmiany stężenia żelaza w surowicy (w granicach normy).

Nie istnieją dane na temat bezpieczeństwa stosowania gadoteridolu u kobiet ciężarnych, z tego względu nie należy stosować preparatu podczas ciąży, o ile stan kliniczny pacjentki tego nie wymaga.

Gadoteridol w dawkach zwykle stosowanych w bardzo małych ilościach przenika do mleka matki, a także słabo wchłania się w jelitach dziecka. Z tego względu nie spodziewa się wystąpienia u dziecka działań niepożądanych. Lekarz wspólnie z matką karmiącą powinni podjąć decyzję, czy w ciągu 24 godzin od podania preparatu karmienie piersią będzie kontynuowane czy przerwane.

Analizując wyniki badań na zwięrzętach laboratoryjnych, stwierdzono, iż gadoteridol w standardowych dawkach nie wpływał u nich na płodność ani na rozwój embrionu.

Działania niepożądane gadoteridolu występują u mniej niż 2% pacjentów. Najczęściej (z częstotliwością ≥1/100 do <1/10) zgłaszano nudności. Niezbyt często (≥1/1 000 do <1/100) pojawiają się: bóle głowy, parestezje, zawroty głowy, zaburzenia smaku, suchość w ustach, wymioty, wysypka, pokrzywka, świąd, przyspieszenie akcji serca, reakcje rzekomoanafliaktyczne, nasilone łzawienie, nagłe zaczerwienienie się powłok ciała, niedociśnienie, osłabienie, reakcje miejscowe oraz ból w miejscu wstrzyknięcia. Rzadko (≥1/10 000 do <1/1 000) występują: ból brzucha, obrzęk języka, świąd jamy ustnej, zapalenie dziąseł, gorączka, ból w klatce piersiowej, sztywność mięśniowo-szkieletowa, obrzęk twarzy, kurcz krtani, duszność, kaszel, bezdech, świsty, zapalenie śluzówki nosa, niemiarowość węzłowa, szmy uszne, pogorszenie sprawności umysłowej, zaburzenia koordynacji ruchowej, drgawki, objawy lękowe, reakcje anafilaktyczne. Z nieznaną częstością zgłaszano również: zatrzymanie czynności serca, zatrzymanie oddychania, obrzęki płuc, utratę przytomności, śpiączkę, reakcje wazowagalne oraz ostrą niewydolność nerek.

Nie zgłoszono żadnego przypadku przedawkowania gadoteridolu. Podając zwiększone dawki w trakcie badań klinicznych, nie zaobserwowano żadnych objawów przedawkowania.

Gadoteridol jest paramagnetycznym środkiem kontrastowym o budowie niejonowej, służącym do obrazowania metodą rezonansu magnetycznego (MRI). Cząsteczka preparatu, umieszczona w polu magnetycznym, skraca czas relaksacji podłużnej (T1) w obszarach diagnostycznych (z największą intensywnością na obrazach T1-zależnych). Przerwanie bariery krew-mózg lub obecność sieci naczyń krwionośnych umożliwia dotarcie środka obrazującego do zmian nowotworych, ropni czy zawału podostrego.

Objętość dystrybucji gadoteridolu jest równa objętości płynu pozakomórkowego i wynosi 204 ± 58 ml/kg. Nie stwierdzono, czy preparat ten wiąże się z białkami krwi.

Gadoteridol jest wydalany z moczem. Około 94% (odchylenie 4,8%) podanej dożylnie dawki ulega wydaleniu w ciągu 24 godzin.