Gadobutrol, Gadobutrolum - Zastosowanie, działanie, opis

Gadobutrol przeznaczony jest do diagnostyki pacjentów dorosłych, młodzieży i dzieci w każdym wieku, również u donoszonych noworodków. Wskazania do stosowania obejmują wzmocnienie kontrastowe w badaniach metodą rezonansu magnetycznego (MRI): całego ciała, głowy i szyi, rdzenia kręgowego, kończyn i układu mięśniowo-szkieletowego, klatki piersiowej, piersi, brzucha (w tym trzustki, wątroby i śledziony), miednicy (prostaty, pęcherza moczowego, macicy), przestrzeni zaotrzewnowej (nerek), a także do wzmocnienia kontrastowego w angiografii i do oceny perfuzji mięśnia sercowego w warunkach obciążenia farmakologicznego oraz oceny żywotności mięśnia sercowego („wzmocnienie opóźnione”). Gadobutrol ułatwia diagnozę obrazową zaburzeń w strukturze tkanek lub zmian ogniskowych i pomaga różnicowanie tkanki zdrowej i patologicznej.

Gadobutrol może być podawany tylko przez personel medyczny z doświadczeniem w badaniach metodą rezonansu magnetycznego (MRI). 

Zawsze należy stosować najmniejszą możliwą dawkę, zapewniającą wzmocnienie kontrastowe wystarczające do skutecznej diagnostyki. Dawkę wylicza się na podstawie masy ciała pacjenta w zależności od procedury diagnostycznej i podaje wyłącznie drogą dożylną.

W przypadku osób  zaburzeniami pracy nerek (w tym noworodków i niemowląt ze względu na nie pełne funkcjonowanie nerek) może być konieczna modyfikacja dawek oraz przeanalizowanie stosunku korzyści do ryzyka. 

Nadwrażliwość na gadobutrol.

Ze względu na możliwe reakcje nadwrażliwości, reakcje rzekomoanafilaktyczne, idiosynkrazję, szczególną ostrożność należy zachować u pacjentów z przebytymi reakcjami na środki kontrastowe, u pacjentów cierpiących na astmę oskrzelową bądź choroby alergiczne, a także u pacjentów z chorobami układu krążenia. Po podaniu preparatu należy obserwować pacjenta, gdyż reakcje te występują zazwyczaj w ciągu pół godziny od podania (rzadko obserwuje się reakcje opóźnione od kilku godzin do kilku dni po podaniu)

Ze względu na ryzyko nerkopochodnego zwłóknienia układowego, przed zastosowaniem gadobutrolu należy objąć pacjentów diagnostyką w kierunku zaburzeń czynności nerek. U chorych z ostrą lub przewlekłą niewydolnością nerek oraz w okołooperacyjnym okresie przeszczepienia wątroby gadobutrol może być stosowany jedynie w przypadku wyższej konieczności. U noworodków do 4 tyg. życia oraz u niemowląt poniżej 1 roku gadobutrol  może być stosowany jedynie jeśli korzyści przewyższają ryzyko. Preparat może być stosowany u osób w podeszłym wieku, jednak powinny one pozostawać pod obserwacją. Szczególną ostrożność przy stosowaniu preparatów zawierających gadolin należy zachować również u osób z niskim progiem drgawkowym. 

Gadobutrol nie wywiera bądź wywiera znikomy wpływ na prowadzenie pojazdów oraz obsługę maszyn.

Nie istnieją dane na temat stosowania gadobutrolu u ciężarnych, dlatego też nie należy podawać tego preparatu kobietom w ciąży, o ile stan kliniczny nie wskazuje na konieczność jego zastosowania.

Gadobutrol może przenikać do mleka kobiecego w bardzo małych ilościach. Jego ilość wydalana z mlekiem jest mała, a wchłanianie z jelit znikome, dlatego też w dawkach klinicznych nie należy spodziewać się wpływu tej substancji na niemowlę. Decyzję co do karmienia piersią lub jego zaprzestania na okres 24 godzin po podaniu gadobutrolu powinien podjąć lekarz wspólnie z matką karmiącą.

Badania na zwierzętach nie wykazały negatywnego wpływu gadobutrolu na płodność.

Po podaniu dożylnym gadobutrolu najczęściej obserwowanymi działaniami niepożądanymi (≥ 0,5%) są nudności, ból głowy oraz zawroty głowy. Niezbyt często (≥1/1 000 do <1/100) pojawiają się: nadwrażliwość, reakcje rzekomoanafilaktyczne, np.: wstrząs rzekomoanafilaktyczny, zapaść naczyniowa, zatrzymanie oddechu, obrzęk płuc, skurcz oskrzeli, sinica, obrzęk jamy ustnej i gardła, krtani, niedociśnienie bądź wzrost ciśnienia krwi, ból w klatce piersiowej, pokrzywka, obrzęk twarzy, obrzęk naczynioruchowy, zapalenie spojówek, obrzęk powiek, uderzenie gorąca, nadmierne pocenie się, kaszel, kichanie, uczucie pieczenia, bladość, a także zawroty głowy, zaburzenia smaku, parestezje, wymioty, rumień, świąd (m.in. świąd uogólniony), wysypka (m.in. wysypka uogólniona, plamkowa, grudkowa, wysypka ze świądem), a także reakcje w miejscu wstrzyknięcia. Rzadko (≥1/10 000 do <1/1 000) zgłaszano suchość w jamie ustnej, złe samopoczucie, uczucie zimna, utratę świadomości, drgawki, omamy węchowe, tachykardię bądź kołatanie serca. Z nieznaną częstotliwością zgłaszano zatrzymanie akcji serca oraz nerkopochodne zwłóknienie układowe.

Gadobutrol jest środkiem kontrastowym o właściwościach paramagnetycznych, będącym obojętnym niejonowym kompleksem złożonym z atomu gadolinu (III) oraz makrocyklicznego ligandu - butrolu (kwasu dihydroksyhydroksymetylopropylotetraazacyklododekanotrójoctowego). Podczas badania z zastosowaniem protonowego rezonansu magnetycznego i wykonywania sekwencji T1-zależnych, jon gadolinu powoduje skrócenie czasu relaksacji spinowo-sieciowej wzbudzonych jąder atomowych i zwiększa intensywność sygnału, wzmacniając kontrast obrazu pewnych tkanek. W dużych stężeniach (po podaniu dawki w bolusie), w obrazach T2*- zależnych gadobutrol prowadzi do osłabienia intensywności sygnału.

Gadobutrol podlega szybkiej dystrybucji w przestrzeni pozakomórkowej, a jego stopień wiązania z białkami jest bardzo niski.

Gadobutrol nie podlega metabolizmowi w organizmie.

Gadobutrol w postaci niezmienionej jest wydalany praktycznie w całości przez nerki (klirens u osób zdrowych wynosi 1,1–1,7 ml/min/kg). Ponad 50% podanej dawki jest wydalane z moczem w ciągu 2 h od podania, zaś w ciągu 24 h 100% ulega eliminacji z ustroju. Mniej niż 0,1% gadobutrolu wydala się z kałem. Okres półtrwania w osoczu wynosi średnio 1,81 h.