Fluoksetyna, Fluoxetinum - Zastosowanie, działanie, opis

Fluoksetyna stosowana jest u osób dorosłych w epizodach depresji o dużym nasileniu, w zaburzeniach obsesyjno-kompulsyjnych (rodzaj zaburzeń lękowych określanych dawniej jako "nerwica natręctw", która charakteryzuje się występowaniem czynności przymusowych i natrętnych myśli). Innym zastosowanie fluoksetyny jest bulimia (zaburzenia odżywiania z występującymi napadami objadania się) celem zmniejszenia ilości napadów objadania się i nadużywania środków przeczyszczających.
W przypadku dzieci od 8 roku życia oraz młodzieży stosowanie fluoksetyny w depresji o średnim i ciężkim nasileniu ma uzasadnienie, gdy terapia psychologiczna nie przynosi efektów po 4-6 sesjach.

Fluoksetynę stosuje się doustnie w trakcie posiłku lub między posiłkami. Dawkowanie u osób dorosłych jest zależne od jednostki chorobowej, Dawka zwykle stosowana u dorosłych to 20 mg na dobę. Jeżeli po dwóch tygodniach stosowania leku dawka ta okazuje się nieskuteczna to można zwiększyć ją stopniowo do maksymalnej dobowej dawki 60 mg, z zastrzeżeniem, że w przypadku osób w wieku podeszłym nie jest zalecane przekraczanie dobowej dawki 40 mg. Każdorazowo przy zmianie dawkowania należy ocenić indywidualne zapotrzebowanie pacjenta, aby otrzymywał możliwie najmniejszą dawkę leku. Leczenie przeciwdepresyjne musi trwać co najmniej 6 miesięcy, aby można było stwierdzić, że objawy całkowicie ustąpiły.
Dawki zwykle stosowane u dorosłych w leczeniu bulimii to 60 mg na dobę. Leczenia bulimii z wykorzystaniem fluoksetyny nie kontynuuję się dłużej niż 3 miesiące, ze względu na brak badań potwierdzających skuteczność przy przedłużonym stosowaniu w tym wskazaniu.
Bezwzględnie należy unikać nagłego przerywania terapii. Przy odstawianiu leku należy stopniowo zmniejszać dawkę. Powinno trwać to przez okres co najmniej jednego lub dwóch tygodni.
Należy pamiętać, że substancje czynne utrzymują się w organizmie nawet kilka tygodni po odstawieniu leku.
Dawkowanie należy zmodyfikować w przypadku osób z zaburzeniami czynności wątroby, a także osób stosujących leki wchodzące w interakcje z fluoksetyną. W takich przypadkach może być wskazane zmniejszenie dawkowania lub zwiększenie odstępu między kolejnymi dawkami.

Przeciwwskazaniem jest nadwrażliwość na fluoksetynę.

Objawami wskazującymi na konieczność odstawienia fluoksetyny są wysypka, reakcje alergiczne, występowanie epizodów manii.
Należy zachować szczególną ostrożność w przypadku osób, u których w przeszłości występowały drgawki, ponieważ drgawki są jednym z działań niepożądanych leków przeciwdepresyjnych. Pacjenci ze stabilną postacią padaczki powinni być pod stałą kontrolą, natomiast u osób z niestabilną padaczką należy unikać fluoksetyny.
Kolejną grupą pacjentów, na którą należy zwrócić szczególną uwagę są osoby z ciężkimi zaburzeniami czynności wątroby oraz z chorobami serca.
W trakcie leczenia fluoksetyną może dojść do spadku masy ciała.
W przypadku diabetyków konieczne może być dostosowanie dawek insuliny i/lub leków przeciwcukrzycowych, ze względu na wahania poziomu cukru we krwi podczas stosowania fluoksetyny.
Ze względu na ryzyko wzrostu myśli samobójczych pacjenci muszą być kontrolowani do czasu uzyskania znaczącej remisji choroby. Należy uprzedzić o tym ryzyku osoby opiekujące się pacjentem. Każde niepokojące spostrzeżenia powinny być skonsultowane z lekarzem.
W pierwszych tygodniach stosowania leku może wystąpić nadmierna aktywność ruchowa, która sygnalizuje, że dalsze zwiększanie dawki leku może być szkodliwe dla pacjenta.
Efekt odstawienny po przerwaniu stosowania fluoksetyny występuje u ponad 50% pacjentów. Charakteryzuje go silny ból głowy, nudności wymioty, drgawki, zaburzenia snu i zaburzenia czuciowe. Celem uniknięcia wystąpienia wymienionych objawów lek należy odstawiać stopniowo (przez okres co najmniej dwóch tygodni).
Łączenie fluoksetyny z lekami wpływającymi na krzepliwość krwi może nasilać działanie przeciwzakrzepowe i zwiększać ryzyko krwawień.
U dzieci leczonych fluoksetyną obserwuje się zmniejszenie przyrostu masy ciała, zaburzenia wzrostu i dojrzewania. Należy obserwować dzieci pod kątem wystąpienia objawów manii.
 

Fluoksetyny nie należy stosować jednocześnie z lekami z grupy inhibitorów monoaminooksydazy (np. moklobemid). Takie połączenie prowadzi do wystąpienia tzw. zespołu serotoninowego, który objawia się hipertermią (wzrost temperatury całego ciała), sztywnością, drgawkami, splątaniem, krańcowym pobudzeniem, a w ostateczności może doprowadzić do śpiączki. Terapię fluoksetyną można rozpocząć dopiero po upływie 14 dni od odstawienia nieodwracalnych inhibitorów monoaminooksydazy i jeden dzień po odstawieniu odwracalnych inhibitorów monoaminooksydazy.
Przeciwwskazane jest łączenie fluoksetyny z metoprololem.

Działanie fluoksetyny potęguje pieprz metystynowy, zwiększając ryzyko działań niepożądanych.
Spożycie dużych ilości grejpfruta może spowodować wystąpienie zespołu serotoninowego.

Alkohol nie wpływa na stężenie fluoksetyny we krwi i siłę działania, ale nie zaleca się łączenia alkoholu z lekami z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny.

Fluoksetyna nie upośledza zdolności prowadzenia pojazdów. Jednak jak każda substancja psychoaktywna wymaga zachowania szczególnej ostrożności i indywidualnej obserwacji do czasu uzyskania pewności, że terapia fluoksetyną nie wpływa na sprawność i umiejętności prowadzenia pojazdów.

U osób leczonych elektrowstrząsami, które stosują fluoksetynę, może dochodzić do przedłużenia napadów drgawkowych.
Spożywanie preparatów z dziurawca podczas leczenia fluoksetyną może nasilać działania niepożądane leku. Przerwa między stosowaniem preparatów z dziurawca a fluoksetyną powinna wynosić co najmniej dwa tygodnie.

Stosowanie fluoksetyny w ciąży nie jest wykluczone, ale należy zachować szczególne środki ostrożności, zwłaszcza w ostatnim trymestrze i tuż przed porodem, ponieważ obserwowano u noworodków objawy, takie jak: zwiększona drażliwość, zaburzenia snu, uporczywy płacz, zmniejszone napięcie mięśni. Stosowanie fluoksetyny w ciąży może prowadzić do wystąpienia zespołu przetrwałego nadciśnienia płucnego noworodka. Istnieją badania, które sugerują, że fluoksetyna zwiększa ryzyko pojawienia się wady wrodzonej, w tym wad układu sercowo-naczyniowego.

Zarówno fluoksetyna, jak i jej metabolit norfluoksetyna przenikają do mleka kobiecego. Zaleca się przerwać karmienie piersią na czas terapii fluoksetyną. Jeżeli leczenie fluoksetyną jest konieczne, a kobieta nie rezygnuje z karmienia piersią, lekarz może rozważyć zastosowanie najmniejszej skutecznej dawki.

Na podstawie badań przeprowadzanych na zwierzętach stwierdza się możliwy wpływ fluoksetyny na jakość nasienia. Do tej pory brak takich wniosków z badań przeprowadzonych u ludzi.

Objawy przedawkowania mają zwykle słaby stopień nasilenia. Należą do nich zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (nudności, wymioty), drgawki, zaburzenia pracy serca i czynności płuc, a także nadmierne pobudzenie przechodzące w stan śpiączki.

Niedobór serotoniny powoduje obniżenie nastroju i rozwój depresji. Fluoksetyna hamuje wychwyt zwrotny serotoniny na skutek blokowania aktywności transportera serotoninowego, co prowadzi do nasilenia przekaźnictwa serotoninowego. Wzrost stężenia serotoniny w szczelinie synaptycznej powoduje korzystne pobudzenie receptorów postsynaptycznych, ale także aktywuje autoreceptory presynaptycze, które hamują uwalnianie serotoniny z zakończeń nerwowych i tym samym przyczyniają się do opóźnienia wystąpienia efektów terapeutycznych. Po około 2-3 tygodniach leczenia autoreceptory presynaptyczne stają się mniej wrażliwe, przez co następuje wzmożona neurotransmisja serotoninergiczna i wzrasta skuteczność terapeutyczna. Lek ten w minimalnym stopniu oddziałuje na inne typu transporterów i receptorów.

Fuoksetyna dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego, bez względu na to, czy lek jest przyjęty razem z pokarmem czy bez pokarmu.

Fluoksetyna silnie wiąże się z białkami osocza (około 95%) i ulega rozleglej dystrybucji (rozmieszczeniu) w organizmie. Objętość dystrybucji (hipotetyczna objętość płynów ustrojowych, w której lek, po równomiernym rozmieszczeniu, osiągałby takie samo stężenie jak we krwi) wynosi 20-40 l/kg. Stężenia w osoczu mieszczące się w zakresie stanu stacjonarnego (gdy szybkość wprowadzania i eliminacji leku z organizmu są sobie równe) osiągane są po upływie kilku tygodni od rozpoczęcia terapii.

Fluoksetyna ulega w znacznym stopniu efektowi pierwszego przejścia. Lek zanim przedostanie się do krążenia ogólnego przechodzi przez wątrobę, gdzie jest metabolizowany do norfluoksetyny, która wykazuje aktywność zbliżoną do aktywności pierwotnie podanego leku. U osób z niewydolnością wątroby należy rozważyć zmniejszenie dawkowania (możliwe podania dawki leku co drugi dzień). Stężenie maksymalne leku osiągane jest w ciągu 6-8 h od podania.
Metabolizm fluoksetyny związany jest z enzymem CYP2D6, dlatego jednoczesne stosowanie innych leków, których metabolizm związany jest z tym samym układem enzymatycznym, może prowadzić do interakcji.

Fluoksetyna wydalana jest głównie z moczem (około 60%). Okres półtrwania na etapie elimanacji dla fluoksetyny wynosi od 4 do 6 dni, natomiast dla norfluoksetyny może trwać nawet do 16 dni. Należy uwzględnić, że lek utrzymuje się w organizmie do 5-6 tygodni po zaprzestaniu leczenia.