Fenylomaślanu sodu, Natrii phenylbutyras - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o fenylomaślanie sodu

Rok wprowadzenia na rynek
1996
Substancje aktywne
fenylomaślanu sodu
Działanie fenylomaślanu sodu
eliminacja azotu z orgaznimu
Postacie fenylomaślanu sodu
granulat, tabletki
Układy narządowe
układ krwiotwórczy i krew, układ moczowy, układ nerwowy i narządy zmysłów, układ pokarmowy (trawienny)
Specjalności medyczne
Choroby wewnętrzne
Rys historyczny fenylomaślanu sodu

Fenylomaślan sodu został wprowadzony do lecznictwa po decyzji zatwierdzającej Agencji Żywności i Leków (FDA, Food and Drug Administration) w kwietniu 1996 roku. Podmiotami wypuszczającymi lek na rynek były dwie firmy farmaceutyczne Ucyclyd Pharma oraz Hyperion Theraps INC. W grudniu 1999 roku lek uzyskał pozytywną opinię Europejskiej Agencji Leków (EMA, European Medicines Agency). Na rynek europejski fenylomaślan wrowadziła firma Swedish Orphan Biovitrum AB. W sierpniu 2012 roku fenylomaślan sodu został zaaprobowany przez PMDA Japan. Na tamtejszym rynku podmiotem odpowiedzialnym była firma farmaceutyczna Pan Pacific Copper. W 2013 roku Europejska Agencja Leków zatwierdziła fenylomaślan sodu firmy Lucane Pharma.

Wzór sumaryczny fenylomaślanu sodu

C10H11NaO2

Spis treści

Wskazania do stosowania fenylomaślanu sodu

Wskazaniami do stosowania fenylomaślanu sodu są zaburzenia cyklu mocznikowego obejmujące między innymi niedobory enzymów:  syntetazy karbamoilofosforanowej, karbamoilotransferazy ornitynowej oraz syntetazy argininobursztynianowej. Fenylomaślan sodu jest stosowany w sposób przewlekły jako terapia wspomagająca tych schorzeń.

Lek stosuje się u pacjentów wśród których objawy chorobowe ujawniły się w ciągu pierwszych 28 dni życia (okres noworodkowy) oraz u osób z częściowymi niedoborami enzymatycznymi i encefalopatią hiperamonemiczną w wywiadzie, u których choroba została ujawniona w okresie późniejszym niż okres noworodkowy. 

Dawkowanie fenylomaślanu sodu

Fenylomaślan sodu stosuje się doustnie w postaci tabletek bądź granulatu. Dawkę leku dobiera się indywidualnie, w zależności od podaży białka w diecie pacjenta oraz tolerancji białek przez organizm chorego. Maksymalna dawka dobowa fenylomaslanu sodu wynosi 20g/dobę. Dawkę dobową substancji leczniczej należy podzielić i przyjmować łącznie z każdym posiłkiem. Granulat można zażyć bezpośrednio do ust, popijając napojem bądź przyjąć po wymieszaniu ze stałym pokarmem. Lek w postaci tabletek należy popijać dużą ilości wody.

Podczas terapii fenylomaślanem sodu trzeba kontrolować parametry takie jak stężenie amoniaku, argininy, niezbędnych aminokwasów (zwłaszcza aminokwasów o rozgałęzionych łańcuchach), karnityny oraz białek w osoczu krwi. W razie potrzeby należy modyfikować dawki leku. 

Przeciwskazania do stosowania fenylomaślanu sodu

Fenylomaślan sodu jest przeciwwskazany w przypadku nadwrażliwości na tę substancję leczniczą. Leku nie mogą stosować kobiety w ciąży oraz karmiące piersią.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania fenylomaślanu sodu

Należy zachować ostrożność podczas stosowania fenylomaślanu sodu u osób z niewydolnością nerek, chorobami serca oraz obrzękami. Lek dostarcza dużą ilość sodu, co sprzyja retencji wody w organizmie.

Fenylomaślan sodu powoduje utratę potasu wraz z moczem, dlatego ważna jest kontrola tego parametru podczas terapii lekiem.

W przypadku pacjentów z utrudnionym połykaniem zaleca się fenylomaślan sodu w postaci granulatu. Tabletki mogą stać się przyczyną owrzodzeń przewodu pokarmowego.

Przyjmowanie fenylomaślanu sodu nie wyklucza wystąpienia ostrej encefalopatii hiperamonemicznej. 

Interakcje fenylomaślanu sodu z innymi substancjami czynnymi

wzrost ryzyka wystąpienia hiperamonemii
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Kwas walproinowy (Valproic acid) inne leki przeciwpadaczkowe
Haloperidol (Haloperidol) neuroleptyki klasyczne - pochodne butyrofenonu
spowolniony metabolizm leków
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Acebutolol (Acebutolol) antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Almotryptan (Almotriptan) tryptany - selektywni agoniści receptora serotoninowego 5-HT1
Amitryptylina (Amitriptyline) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Atenolol (Atenolol) antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Azelastyna (Azelastine) antagoniści receptorów histaminowych H1 bez działania ośrodkowego
Betaksolol (Betaxolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Bupiwakaina (Bupivacaine) substancje znieczulające miejscowo - amidy
Buspiron (Buspirone) leki przeciwlękowe wpływające na przekaźnictwo serotoninergiczne
Celekoksyb (Celecoxibum) NLPZ hamujące wybiórczo COX-2 - koksyby
Chlorpromazyna (Chlorpromazine) neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny
Citalopram (Citalopram) SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Dekstrometorfan (Dextromethorphan) substancje przeciwkaszlowe działające ośrodkowo
Diltiazem (Diltiazem) leki blokujące kanały wapniowe - działające na mięsień sercowy
Doksepina (Doxepin) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Escitalopram (Escitalopram) SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Esmolol (Esmolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Flunaryzyna (Flunarizine) inne substancje działające na układ nerwowy
Fluoksetyna (Fluoxetine) SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Fluwastatyna (Fluvastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Formoterol (Formoterol) agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Karwedilol (Carvedilol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Klomipramina (Clomipramine) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Klonidyna (Clonidine) agoniści receptora imidazolowego
Klozapina (Clozapine) neuroleptyki atypowe
Metoklopramid (Metoclopramide) prokinetyki o zróżnicowanym mechanizmie działania
Metoprolol (Metoprolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Mianseryna (Mianserin) substancje przeciwdepresyjne o innym mechanizmie działania
Moklobemid (Moclobemide) IMAO - inhibitory monoaminooksydazy
Nebiwolol (Nebivolol) antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Ondansetron (Ondansetron) setrony - antagoniści receptora serotoninowego 5-HT3
Paroksetyna (Paroxetine) SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Propranolol (Propranolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Selegilina (Selegiline) IMAO - inhibitory monoaminooksydazy
Sildenafil (Sildenafil) inhibitory fosfodieasterazy V - PDE5
Simwastatyna (Simvastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Tamoksyfen (Tamoxifen) SERM - selektywne modulatory receptora estrogenowego
Teofilina (Theophylline) metyloksantyny - blokery adenozyny i fosfodiesterazy
Wenlafaksyna (Venlafaxine) SNRI - inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny, bez działania na receptory
Zolpidem (Zolpidem) niebenzodiazepinowe leki nasenne
Zuklopentyksol (Zuclopenthixol) neuroleptyki klasyczne - pochodne tioksantenu
zmniejszenie skuteczności terapeutycznej fenylomaślanu sodu
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Beklometazon (Beclomethasone) glikokortykosteroidy
Betametazon (Betamethasone) glikokortykosteroidy
Budezonid (Budesonide) glikokortykosteroidy
Fludrokortyzon (Fludrocortisone) mineralokortykosteroidy
Flutikazon (Fluticasone) glikokortykosteroidy
Hydrokortyzon (Hydrocortisone) glikokortykosteroidy
Klobetazol (Clobetasol) glikokortykosteroidy
Mometazon (Mometasone) glikokortykosteroidy
Prednizolon (Prednisolone) glikokortykosteroidy

Interakcje fenylomaślanu sodu z pożywieniem

Podczas terapii fenylomaślanu sodu konieczna jest dieta z ograniczoną podażą białek.

W przypadku konieczności podniesienia kaloryczności, czyli dostarczenia dodatkowych kalorii do organizmu pacjenta wskazane jest spożycie posiłku bezbiałkowego.

Wpływ fenylomaślanu sodu na prowadzenie pojazdów

Fenylomaślan sodu wywiera mały wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów, w tym samochodów. Opisywano przypadki zawrotów i bólu głowy.

Inne rodzaje interakcji

Przyjmowanie fenylomaślanu sodu wpływa na szereg badań diagnostycznych. Lek obniża poziom potasu we krwi często powodując hipokaliemię, zmniejsza stężenie białka całkowitego, albumin i fosforanów we krwi. Podczas terapii fenylomaślanem sodu dochodzi do wzrostu stężenia bilirubiny, fosfatazy zasadowej i aminotransferaz we krwi. Przyjmowanie fenylomaślanu sodu zwiększa stężenie kwasu moczowego, chlorków i sodu we krwi. Lek przyczynia się także do zwiększenia masy ciała.

Wpływ fenylomaślanu sodu na ciążę

Fenylomaślan sodu jest przeciwwskazany w okresie ciąży. Badania z wykorzystaniem zwierząt laboratoryjnych wykazały szkodliwy wpływ leku na rozwój mózgu. Fenylomaślan sodu powodował wydłużenie i ścieńczenie dendrytów oraz zmniejszenie liczby neuronów.

Podczas terapii lekiem należy stosować skuteczne metody antykoncepcji.

Wpływ fenylomaślanu sodu na laktację

Lek jest przeciwwskazany w okresie karmienia piersią. Badania na zwierzętach laboratoryjnych udowodniły przenikanie fenylomaślanu sodu do mleka samic karmiących. Brak jest analogicznych badań u ludzi, jednak ze względów bezpieczeństwa fenylomaślan sodu jest przeciwwskazany w okresie karmienia piersią. Badania młodych szczurów którym podawano lek wykazały zaburzenia w rozwoju mózgu, które polegały na opóźnieniu dojrzewania synaps mózgowych i zmniejszeniu ilości zakończeń nerwowych. Proces tworzenia nowych komórek nerwowych był zahamowany, a ilość substancji mielinowej neuronów zmniejszona.

Wpływ fenylomaślanu sodu na płodność

Brak jest badań opisujących wpływ fenylomaślanu sodu na płodność wśród ludzi.

Skutki uboczne

brak krwawień miesiączkowych
nieregularne miesiączkowanie
trombocytoza
ból głowy
depresja
drażliwość
leukocytoza
leukopenia
nudności
omdlenia
trombocytopenia
kwasica metaboliczna
wymioty
wysypka
zaburzenia smaku
nerkowa kwasica kanalikowa
zaparcia
zatrzymanie sodu, któremu towarzyszy powstanie obrzęków
zwiększenie masy ciała
zmniejszenie stężenia albumin, białka całkowitego i fosforanów we krwi
ból brzucha
nieprawidłowy zapach skóry
zwiększenie aktywności aminotransferaz
niedokrwistość
Zwiększenie stężenia bilirubiny
zmniejszenie apetytu
zwiększenie stężenia kwasu moczowego we krwi
obrzęk
Zwiększenie aktywności fosfatazy zasadowej
zasadowica metaboliczna
zmniejszenie stężenia albumin w surowicy
wybroczyny
zapalenie błony śluzowej żołądka
wrzody trawienne
zapalenie trzustki
krwawienia z przewodu pokarmowego
niedokrwistość aplastyczna
arytmia

Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)

Bardzo często
(≥1/10)
Często
(≥1/100 do <1/10)
Niezbyt często
(≥1/1000 do <1/100)
Rzadko
(≥1/10 000 do < 1/1000)
Bardzo rzadko
(<1/10 000)
Częstość nieznana
Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych

Objawy przedawkowania fenylomaślanu sodu

Po przedawkowaniu fenylomaślanu sodu u niemowlęcia opisano takie objawy jak biegunka, drażliwość, hipokaliemia oraz kwasica metaboliczna. Lek w dużych dawkach działa neurotoksycznie i powoduje zawroty głowy, uczucie senności i zmęczenie, zaburzenia słuchu, zaburzenia smaku, dezorientację oraz bóle głowy.

Mechanizm działania fenylomaślanu sodu

Fenylomaślan sodu obniża stężenie amoniaku i glutaminy we krwi pacjentów z zaburzeniami cyklu mocznikowego. Mechanizm działania fenylomaślanu sodu wynika z porównywalności pod względem molarnym metabolitu leku i mocznika. Fenylomaślan sodu w organizmie ulega przekształceniu do aktywnego farmakologicznie fenylooctanu. Związek ten łączy się z glutaminą w reakcji acetylacji. Wynikiem tych przemian jest powstanie fenyloacetyloglutaminy która zawiera w cząsteczce azot (dwa mole azotu) i poprzez jej usunięcie z organizmu eliminowany jest nadmiar tego pierwiastka.

Wchłanianie fenylomaślanu sodu

Fenylomaślan sodu charakteryzuje się szybkim wchłanianiem po podaniu doustnym. Stężenie maksymalne leku w  surowicy krwi pojawia się po około 60 minutach od zażycia granulatu i wynosi 195μg/ml.

W przypadku fenylomaślanu sodu w postaci tabletek Tmax wynosi 1,35 godziny, natomiast Cmax  218μg/ml.

Nie przeprowadzono badań opisujących wpływu pokarmu na proces wchłaniania leku.

Dystrybucja fenylomaślanu sodu

Objętość dystrybucji leku została oszacowana na 0,2l/kg.

Metabolizm fenylomaślanu sodu

Fenylomaślan sodu w organizmie ulega reakcjom utlenienia tworząc fenylooctan. Część cząsteczek fenylooctanu podlega hydrolizie za pośrednictwem esteraz we krwi oraz wątrobie, część zaś jest sprzęgana z glutaminą. Efektem jest wytworzenie fenyloacetyloglutaminy. Fenyloacetyloglutamina powstaje w nerkach i wątrobie.

Wydalanie fenylomaślanu sodu

Fenylomaślan sodu jest wydalany wraz zmoczem w postaci metabolitu fenyloacetyloglutaminy. W ciągu doby od podania eliminowane jest około 80 do 100% substancji leczniczej. Okres półtrwania leku wynosi 0,8 godziny (w fazie eliminacji).

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij