Etosuksymid, Ethosuxymidum - Zastosowanie, działanie, opis

Etosuksymid jest pochodną kwasu bursztynowego. Stosowany jest w pierwotnej padaczce uogólnionej, gdzie mogą pojawiać się typowe i nietypowe napady nieświadomości.

Etosuksymid stosowany jest doustnie w trakcie posiłku. Dawkowanie leku jest zindywidualizowane do potrzeb pacjenta. Stosowana dawka etosuksymidu zależna jest od obrazu klinicznego choroby, indywidualnej odpowiedzi pacjenta na leczenie oraz ryzyka pojawienia się działań niepożądanych. U dorosłych pacjentów nie należy stosować dawki wyższej niż 30 mg/kilogram masy ciała, natomiast u dzieci maksymalna dawka wynosi 40 mg/kilogram masy ciała. U osób z ciężką niewydolnością wątroby lub nerek należy zachować szczególną ostrożność podczas stosowania leku.

Przeciwwskazaniem do stosowania etosuksymidu jest nadwrażliwości na substancję czynną.

Podczas stosowania etosuksymidu należy zachować szczególną ostrożność u pacjentów ze schorzeniami wątroby i nerek. Podobne środki ostrożności należy zachować u pacjentów z porfirią.

Szczególna ostrożność powinna być zachowana również u pacjentów z zaburzeniami psychicznymi, także pojawiającymi się w wywiadzie. Stosowanie etosuksymidu może prowadzić do pojawienia się rozdrażnienia, zaburzeń lękowych, pobudzenia, niepokoju, agresji, zmniejszenia koncentracji, a także inne zmian psychicznych.

Podczas terapii etosuksymidem konieczne jest wykonywanie regularnych badań moczu i czynności wątroby. Konieczne jest również badanie krwi, które należy wykonywać regularnie, ponieważ zgłaszane były przypadki dyskrazji. Początkowo należy wykonywać badanie krwi co cztery tygodnie przez pierwszy rok leczenia. Po upływie tego czasu badanie krwi można wykonywać jedynie co pół roku. W momencie kiedy liczba leukocytów spada poniżej 3500/mm³, a poziom granulocytów wynosi mniej niż 25%, należy bezzwłocznie zmniejszyć stosowaną dawkę leku, bądź w ogóle zaprzestać podawania etosuksymidu.

W czasie stosowania etosuksymidu należy obserwować pacjentów także w związku z możliwością wystąpienia uszkodzeń szpiku. U osób z takimi zaburzeniami może pojawić się np. gorączka, krwawienie, a także ból gardła. Pacjent powinien zostać poinformowany o możliwości wystąpienia takich objawów.

W przypadku pojawienia się jakichkolwiek odczynów alergicznych, bądź zmian w badaniach krwi leczenie etosuksymidem powinno zostać przerwane, a leczenie napadów nieświadomości kontynuowane jedynie lekami przeciwdrgawkowymi, które nie należą do tej grupy.

Zmniejszenie dawkowania, a także zaprzestanie stosowania etosuksymidu powinno odbywać się stopniowo. Leku nie wolno odstawiać gwałtownie, ponieważ nagłe przerwanie leczenia może spowodować pojawienie się napadów nieświadomości. Dotyczy to również wprowadzania do terapii i usuwania innego leku działającego przeciwdrgawkowo. Zazwyczaj stopniowe zmniejszanie dawki leku, aż do całkowitego zaprzestania stosowania, powinno odbywać się po upływie około 2 do 3 lat od wystąpienia ostatnich napadów nieświadomości. Zmniejszanie dawki leku trwa około 4 do 8 tygodni. W przypadku dzieci może dojść do tzw. "wyrośnięcia" z dawki leku, ale należy w tym przypadku pilnować, aby zapisy EEG u dzieci były prawidłowe.

Dotychczas przeprowadzone badania nie wykazały jednoznacznego wpływu etosuksymidu na występowanie myśli i zachowań samobójczych. Nie można wykluczyć zwiększonego ryzyka wystąpienia takich zachowań u pacjentów przyjmujących etosuksymid, choć mechanizm zaburzeń nie jest do końca znany. Należy obserwować pacjenta, a w razie wystąpienia takich zachowań należy bezwzględnie włączyć odpowiednie leczenie.

W czasie leczenia etosuksymidem należy zaprzestać spożywania alkoholu.

Etosuksymid może wywierać umiarkowany wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwanie maszyn. Jednak w niektórych przypadkach może dojść do znacznego zmniejszenia czasu reakcji pacjenta i obniżenia koncentracji, co uniemożliwia obsługę maszyn i prowadzenie pojazdów. Takie działanie zwiększa się szczególnie przy jednoczesnym spożywaniu alkoholu. Pacjent powinien być poinformowany na początku leczenia o konieczności zaprzestania prowadzenia pojazdów, a także obsługi maszyn, choć ostateczna decyzja należy do lekarza prowadzącego i zależy ona od reakcji pacjenta na lek oraz stosowanej dawki etosuksymidu.

Pacjentki w wieku rozrodczym przed rozpoczęciem leczenia etosuksymidem powinny zostać poinformowane o konieczności konsultacji z lekarzem w przypadku stwierdzenia ciąży. Etosuksymid przenika przez łożysko, a zaobserwowano związek pomiędzy stosowaniem leków przeciwdrgawkowych, a występowaniem u noworodków wad wrodzonych. Ryzyko to zwiększa się w momencie stosowanie leczenia skojarzonego, dlatego też u kobiet w ciąży zalecane jest stosowanie jednego leku przeciwdrgawkowego. Z kolei przerwanie leczenia niesie ze sobą jeszcze większe ryzyko dla matki i płodu, aniżeli stosowanie zmniejszonych dawek leku. U kobiet w ciąży zalecane jest regularne monitorowanie stężenia etosuksymidu we krwi. Nie wolno samemu odstawiać leku, ponieważ nagłe jego odstawienie, bądź zmniejszenie dawki może doprowadzić do wystąpienia napadów drgawkowych, co może mieć niekorzystny wpływ zarówno dla matki, jak i dla dziecka.

W okresie planowania ciąży, bądź już w okresie ciąży należy badać poziom kwasu foliowego, a jeżeli jest to konieczne, należy suplementować kwas foliowy.

W ostatnim okresie ciąży można stosować również witaminę K, co może zapobiec wystąpieniu zagrażających noworodkowi krwotoków związanych z niedoborem tej witaminy.

Etosuksymid przenika do mleka kobiecego, gdzie jego stężenie może wynieść ok. 90% stężenia leku w osoczu matki. Noworodki wydalają etosuksymid prawidłowo, jednak decyzja dotycząca zaprzestania karmienia piersią podczas leczenia powinna zostać skonsultowana z lekarzem.

W przypadku przedawkowania etosuksymidu należy brać pod uwagę możliwość zamierzonego przyjęcia za dużej dawki leku np. w celach samobójczych. Objawy przedawkowania nasilają się przy jednoczesnym spożywaniu alkoholu bądź przyjmowaniu leków, które działają na ośrodkowy układ nerwowy. Przedawkowanie etosuksymidu może prowadzić do nasilenia takich objawów jak stany depresji bądź pobudzenia, letarg, zmęczenie, czasem może pojawić się poirytowanie. Dodatkowo mogą wystąpić nudności, wymioty, zahamowanie ośrodkowego układu nerwowego, a także śpiączka oraz zaburzenia oddychania.

Etosuksymid blokuje napięciowozależne kanały wapniowe typu T, których otwarcie powoduje napływ jonów wapniowych do komórki. Jony wapnia biorą udział m.in. w skurczu mięśni, uwalnianiu neurotransmiterów i hormonów oraz wpływają na ekspresję genów czy podziały komórkowe. Lek działa hamująco na neurony wzgórzowe oraz prawdopodobnie pobudza obwody wzgórzowo-korowe. Etosuksymid jest skuteczny w terapii napadów nieświadomości, natomiast nie wpływa na inne rodzaje napadów.

Etosuksymid wchłania się z przewodu pokarmowego szybko i całkowicie. Stężenie maksymalne leku w osoczu osiągane jest po 1-4 h po podaniu.

Etosuksymid wiąże się w ilości mniej niż 10% z białkami osocza.

Etosuksymid metabolizowany jest w wątrobie do nieczynnych metabolitów.

Etosuksymid wydalany jest wraz z moczem, głównie w postaci nieczynnych metabolitów. Jednak około 20% podanej dawki leku wydalana jest w postaci niezmienionej. Okres półtrwania leku w osoczu wynosi 48-60 h u osób dorosłych oraz 16–58 h u dzieci.