Epoetyna zeta, Epoetinum zeta - Zastosowanie, działanie, opis

Epoetyna zeta jest stosowana w leczeniu niedokrwistości związanej z chorobami nerek u dorosłych i dzieci poddawanych hemodializie, a także u osób dorosłych poddawanych dializie otrzewnowej lub u których nie przeprowadzono jeszcze dializy.
Innym wskazaniem do stosowania leku jest leczenie niedokrwistości u osób poddanych chemioterapii z powodu nowotworów litych, złośliwych chłoniaków lub szpiczaka mnogiego, u których może zaistnieć konieczność przeprowadzenia transfuzji.
Epoetyna zeta jest stosowana u pacjentów przed zabiegiem chirurgicznym z wykorzystaniem autotransfuzji, celem zwiększenia liczby autologicznych krwinek czerwonych. Wskazanie to dotyczy osób dorosłych z umiarkowaną niedokrwistością (bez niedoboru żelaza). W tej grupie pacjentów lek może być stosowany przed dużymi operacjami chirurgicznymi w celu zmniejszenia ryzyka powikłań po przetoczeniu krwi allogenicznej.

Epoetynę zeta stosuje się dożylnie lub podskórnie.
Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od wskazania, wieku, płci, ogólnego stanu klinicznego pacjenta i chorób współistniejących.

Podanie dożylne
Dożylna droga podania preferowana jest u osób, u których dostęp żylny jest łatwo dostępny. Lek należy podać we wstrzyknięciu trwającym od 1 do 5 minut. Wolniejsze podawanie leku jest zalecane u osób, u których reakcją na podanie są objawy grypopodobne. Przeciwwskazane jest podawanie leku w infuzji dożylnej. 

Podanie podskórne
Preferowanym miejscem podskórnego wstrzyknięcia epoetyny zeta są kończyny lub przednia ściana brzucha. W jednym miejscu podania można wstrzyknąć nie więcej niż 1 ml leku.

Należy stosować najmniejszą skuteczną dawkę epoetyny zeta, która potrzebna jest do osiągnięcia stężenia hemoglobiny w zakresie od 10 do 12 g/dl (od 6,2 do 7,5 mmol/l) u osób dorosłych i w zakresie od 9,5 do 11 g/dl (od 5,9 do 6,8 mmol/l) u pacjentów w wieku dziecięcym.
Zwykle dawka początkowa (tygodniowa) stosowana u osób dorosłych wynosi 100–450 IU/kg mc. Większych dawek mogą wymagać osoby dorosłe zakwalifikowane do zabiegu chirurgicznego z zastosowaniem autotransfuzji lub dużych operacji ortopedycznych, u których zalecane jest podanie 600–1200 IU/kg mc. tygodniowo.
Zwykle dawka podtrzymująca (tygodniowa) stosowana u osób dorosłych wynosi od 50 do 450 IU/kg mc.

Zwykle dawka początkowa (tygodniowa) stosowana u dzieci wynosi 150 IU/kg mc.
Zwykle dawka podtrzymująca (tygodniowa) stosowana u dzieci wynosi od 99 do 300 IU/kg mc. Dzieci o masie ciała poniżej 30 kg i z niższym początkowym stężeniem hemoglobiny mogą wymagać podawania wyższych dawek podtrzymujących leku niż dzieci o masie ciała powyżej 30 kg i z większym początkowym stężeniem hemoglobiny.

Przeciwwskazaniem są nadwrażliwość na epoetynę zeta, niedostatecznie kontrolowane nadciśnienie tętnicze oraz występujące w przeszłości epizody wybiórczej aplazji czerwonokrwinkowej po leczeniu erytropoetyną. Leku nie należy stosować u osób zakwalifikowanych do dużej operacji ortopedycznej (bez autotransfuzji) ze współistniejącą chorobą tętnic wieńcowych, obwodowych, szyjnych lub mózgowych, włączając w to niedawno przebyty zawał serca lub incydenty mózgowo-naczyniowe. Stosowanie leku jest przeciwwskazane u osób przed zabiegiem chirurgicznym, u których wdrożenie profilaktyki przeciwzakrzepowej jest niemożliwe. Jeżeli celem zastosowania epoetyny zeta jest zwiększenie liczby autologicznych krwinek czerwonych, leku nie można podać osobie, u której w ciągu ostatniego miesiąca wystąpił zawał serca, udar mózgu, a także osobie ze współistniejącą dławicą piersiową i zwiększonym ryzykiem zakrzepicy żył głębokich.

Przed rozpoczęciem stosowania epoetyny zeta należy uwzględnić i zminimalizować inne możliwe czynniki mające wpływ na niedokrwistość, tj. hemoliza, niedobór żelaza, niedobór witaminy B₁₂, niedobór kwasu foliowego. Na skutek wzrostu wartości hematokrytu może dojść do zmniejszenia ferrytyny. Podczas terapii wskazane jest uzupełnianie żelaza. Zaleca się osobom dorosłym przyjmowanie doustnie dobowej dawki żelaza 200–300 mg, natomiast dzieciom dawkę 100–200 mg. Zalecenia te dotyczą osób z przewlekłą niewydolnością nerek i niedoborem ferrytyny oraz osób chorujących na nowotwór, u których wysycenie transferyny wynosi poniżej 20%.
Epoetynę zeta należy stosować ostrożnie u osób chorych na przewlekłą niewydolność wątroby, padaczkę i u osób z predyspozycją do wystąpienia drgawek np. w przypadku zakażenia ośrodkowego układu nerwowego lub przerzutów nowotworowych do mózgu.
Odnotowano przypadki wzrostu ciśnienia krwi. Należy monitorować ciśnienie przed rozpoczęciem leczenia, w momencie rozpoczęcia i w trakcie trwania leczenia. Może zaistnieć konieczność wprowadzenia terapii przeciwnadciśnieniowej lub zwiększenia dawek przyjmowanych leków na nadciśnienie. Jeżeli zapewnienie odpowiedniej kontroli ciśnienia nie jest możliwe należy przerwać przyjmowanie epoetyny zeta.
Po rozpoczęciu leczenia może dojść do niewielkiego, przemijającego wzrostu liczby płytek krwi. Zalecana jest regularna kontrola liczby płytek krwi przez pierwsze 8 tygodni terapii.
Nasilony spadek stężenia hemoglobiny i ciężka niedokrwistość wraz ze zmniejszeniem liczby retykulocytów może świadczyć o wytworzeniu przeciwciał przeciw erytropoetynie. Odnotowano takie przypadki wśród pacjentów z zapaleniem wątroby typu C.
U pacjentów, u których epoetyna zeta jest stosowana przed dużymi operacjami należy uwzględnić zwiększone ryzyko incydentów zakrzepowych. W tej grupie pacjentów wskazane jest wdrożenie odpowiedniej profilaktyki przeciwzakrzepowej.
Wzrost stężenia hemoglobiny powyżej 12 g/dl u osób z przewlekłą niewydolnością nerek może prowadzić do zgonu, zdarzeń sercowo-naczyniowych i incydentów mózgowo-naczyniowych.
U pacjentów, którzy stosują lek podskórnie może wystąpić zmniejszenie odpowiedzi pacjenta na leczenie. Odnotowano przypadki wybiórczej aplazji układu czerwonokrwinkowego w toku terapii erytropoetyną.
Dłuższe odstępy między kolejnymi podaniami leku mogą wiązać się z koniecznością zastosowania wyższych dawek.
W przypadku osób z przewlekłą niewydolnością nerek wskazane jest regularne oznaczanie stężenie elektrolitów w osoczu, ze względu na ryzyko wzrostu stężenia potasu w osoczu. Po potwierdzeniu hiperkaliemii wskazane jest przerwanie stosowania epoetyny zeta do czasu unormowaniu poziomu potasu.
Przyjmowanie epoetyny zeta prowadzi do zwiększenia hematokrytu i może wiązać się z koniecznością zwiększenia dawki heparyny podczas hemodializy, aby uniknąć niedrożności systemu dializacyjnego.
Zaobserwowano zwiększone ryzyko naczyniowych incydentów zakrzepowych u osób nowotworem, którym podawana jest epoetyna zeta.
Epoetyna zeta to czynnik wzrostu, który tak jak inne czynniki wzrostu może przyczyniać się do wzrostu nowotworów złośliwych (nasilenie progresji raka, zwiększenie ryzyka zgonu). Decyzję o rozpoczęciu stosowanie epoetyny zeta w tej grupie pacjentów należy podejmować po dokładnej ocenie korzyści i ryzyka.
Należy obserwować pacjenta, czy nie występują u niego ciężkie reakcje skórne. Zdiagnozowanie poważnych reakcji skórnych, takich jak zespół Stevensa-Johnsona lub toksyczne martwicze oddzielanie się naskórka wymaga zmiany terapii. Nie wolno w takim przypadku wznawiać leczenia epoetyną zeta.

Dane dotyczące stosowania epoetyny zeta u kobiet ciężarnych są ograniczone. W badaniach prowadzonych wśród zwierząt potwierdzono szkodliwe działanie leku na reprodukcję (zmniejszenie masy płodu, opóźnienie kostnienia, wzrost śmiertelności płodów). Stosowanie epoetyny zeta w ciąży należy ograniczyć do przypadków bezwzględnie koniecznych.

Brak danych na temat przenikania epoetyny zeta do mleka kobiecego. Nie można wykluczyć szkodliwego wpływu leku na karmione piersią dziecko. Należy przerwać karmienie piersią na czas terapii lub zrezygnować ze stosowania leku w okresie karmienia piersią po uwzględnieniu korzyści dla dziecka i matki.

Podanie dożylne i podskórne: gorączka, biegunka, nudności, wymioty, ból głowy, zawroty głowy, osłabienie, zmęczenie, nadciśnienie tętnicze, udar mózgu, zakrzepica żylna, zakrzepica tętnicza, kaszel, wysypka, zakrzepy powstające w sztucznej nerce, ból stawów, ból mięśni, ból kości, ból kończyn, dreszcze, objawy grypopodobne, reakcja w miejscu wstrzyknięcia, obrzęk obwodowy, krwotok mózgowy, hiperkaliemia, reakcja nadwrażliwości, drgawki, niedrożność dróg oddechowych, pokrzywka, erytroblastopenia zależna od przeciwciał, nadpłytkowość, reakcje anafilaktyczne, porfiria ostra przerywana, dodatni wynik badania na obecność przeciwciał antyerytropoetynowych, przełom nadciśnieniowy, obrzęk angioneurotyczny, zakrzepica naczyń siatkówki, encefalopatia z powodu przełomu nadciśnieniowego, przemijające napady niedokrwienne, zawał serca, niedokrwienie mięśnia sercowego, tętniaki, zator płucny, świąd.

Epoetyna zeta to glikoproteinowy czynnik wzrostu, który wiąże się z przezbłonowym receptorem (EPO-R). Po połączeniu z lekiem receptor EPO-R ulega zmianie konformacyjnej i dochodzi do aktywacji cytoplazmatycznych kinaz tyrozynowych JAK oraz czynników transkrypcyjnych. Epoetyna zeta nasila różnicowanie, dojrzewanie i proliferację komórek, które tworzą kolonie w kierunku linii erytropoetycznej (nasilenie wytwarzanie czerwonych krwinek).

Stężenie maksymalne epoetyny zeta po podaniu podskórnym jest osiągane po 12-18 godzinach. Biodostępność leku po podaniu podskórnym wynosi około 20%.

Okres półtrwania epoetyny zeta w postaci dożylnej wynosi około 4 godziny i może ulec wydłużeniu do 5 godzin u osób z niewydolnością nerek. U dzieci okres półtrwania leku podanego dożylnie wynosi około 6 godzin. Dla drogi podskórnej okres półtrwania wynosi w przybliżeniu 24 godziny.