Enfuwirtyd, Enfuvirtide - Zastosowanie, działanie, opis

Wskazaniem do stosowania enfuwirtydu jest zakażenie wirusem HIV-1 u osób. u których wcześniej stosowane leczenie nie dawało zadowalających efektów lub wiązało się z nietolerancją wybranych schematów leczenia. 

Enfuwirtyd stosowany jest w skojarzeniu z innymi lekami przeciwretrowirusowymi.

Enfuwirtyd podawany jest we wstrzyknięciu podskórnym w górną część ramienia, brzuch lub przednią powierzchnię uda. Dawka zwykle stosowana u dorosłych i młodzieży w wieku od 16 lat wynosi 180 mg na dobę. Zróżnicowane dawkowanie dotyczy dzieci poniżej 16 lat. Nie zaleca się podawania leku dzieciom poniżej 6 lat.

Każdorazowo dawkę ustala doświadczony lekarz w oparciu o wiek, masę ciała, choroby współistniejące oraz stan ogólny pacjenta.

Przeciwwskazaniem do stosowania leku jest nadwrażliwość na substancję czynną.

Enfuwirtyd przyjmowany jest zawsze  w terapii skojarzonej z innymi lekami przeciwretrowirusowymi.

Należy uświadomić pacjentów, że lek nie prowadzi do całkowitego wyleczenia zakażenia wirusem HIV-1, dlatego muszą oni przestrzegać środków ostrożności, aby zapobiegać zakażeniom.

Substancja zmniejsza ryzyko przeniesienia infekcji drogą płciową, jednak nie wyklucza takiej możliwości. Należy stosować zalecane środki ostrożności. 

Lek może powodować zaburzenia układu odpornościowego. U pacjentów poddanych terapii enfuwirtydem zaobserwowano zakażenia bakteryjne, głównie płuc.

Niekiedy w trakcie terapii mogą pojawić się reakcje nadwrażliwości na lek, objawiające się gorączką, nudnościami, wymiotami, obniżonym ciśnieniem tętniczym, niewydolnością oddechową, czy kłębuszkowym zapaleniem nerek. W takich przypadkach należy rozważyć zasadność kontynuacji leczenia.

Szczególną ostrożność należy zachować u pacjentów z towarzyszącymi chorobami wątroby, gdyż zwiększa się u nich ryzyko bardzo ciężkich działań niepożądanych związanych z funkcjonowaniem wątroby. 

Pacjenci zakażeni wirusem HIV z ciężkim niedoborem immunologicznym przy rozpoczęciu leczenia mogą być narażeni na reakcje zapalne na patogeny oportunistyczne. Mogą pojawić się: zapalenie siatkówki oka wywołane wirusem cytomegalii, czy zakażenia prątkami. Pacjenci muszą wówczas pozostawać pod ścisłą kontrolą lekarską. 

Długotrwała terapia enfuwirtydem może niekiedy prowadzić do martwicy kości, zwłaszcza u pacjentów z zaawansowaną chorobą oraz stosujących jednocześnie kortykosteroidy, spożywających alkohol lub z ciężką immunosupresją.  Należy poinformować pacjentów, aby zgłosili się do lekarza, gdy pojawią się takie objawy jak: bóle i sztywność stawów oraz trudności w poruszaniu się.

Brak istotnych danych odnośnie wpływu enfuwirtydu na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn. Należy jednak pamiętać, że wśród działań niepożądanych są takie objawy jak zawroty głowy czy stany zapalne spojówek oka, które mogą zaburzać zdolność reakcji i widzenie. 

Brak wystarczających danych odnośnie wpływu enfuwirtydu na rozwój płodu, dlatego należy go stosować tylko wtedy, gdy potencjalne korzyści dla kobiety ciężarnej przewyższają ewentualne zagrożenie dla nienarodzonego dziecka.

Nie ma wystarczających badań dotyczących przenikania enfuwirtydu do mleka matki. W trakcie terapii enfuwirtydem kobiety nie powinny karmić piersią, ponieważ istnieje możliwość przeniesienia zakażenia wirusem HIV oraz mogą wystąpić inne działania niepożądane u dziecka.

Działania niepożądane po podaniu podskórnym:

• zakażenia i zarażenia pasożytnicze: zapalenie zatok, brodawczaki skóry, grypa, zapalenie płuc, zakażenia ucha;
• zaburzenia ze strony układu krwionośnego i chłonnego: limfadenopatia, uogólnione powiększenie węzłów chłonnych;
• zaburzenia metabolizmu i odżywiania: zmniejszenie łaknienia, anoreksja, zwiększone stężenie triglicerydów we krwi, hipertriglicerydemia, cukrzyca;
• zaburzenia psychiczne: niepokój, koszmary nocne, rozdrażnienie;
• zaburzenia układu nerwowego: neuropatia obwodowa, zaburzenia uwagi, drżenie, hipoestezja;
• zaburzenia oka: zapalenie spojówek;
• zaburzenia ucha i błędnika: zawroty głowy;
• zaburzenia układu oddechowego: przekrwienie błony śluzowej nosa;
• zaburzenia ze strony żołądka i jelit: biegunka, nudności, zapalenie trzustki, refluks żołądkowo-przełykowy;
• zaburzenia skóry: suchość skóry, wyprysk łojotokowy, rumień, trądzik;
• zaburzenia mięśniowo-szkieletowe: bóle mięśni;
• zaburzenia nerek i dróg moczowych: kamica nerkowa, krwiomocz;
• zaburzenia w miejscu podania: reakcje w miejscu wstrzyknięcia, amyloidoza skóry;
• zaburzenia ogólne: zmniejszenie masy ciała, osłabienie, objawy grypopodobne;
• inne działania niepożądane: reakcja zapalna na niewywołujące lub śladowe patogeny oportunistyczne, choroby autoimmunologiczne, jak choroba Gravesa-Basedowa i autoimmunologiczne zapalenie wątroby, niekiedy martwica kości.

Mechanizm działania enfuwirtydu polega na blokowaniu fuzji między błonami wirusa HIV-1 i komórki docelowej, co zapobiega wniknięcie wirusa do komórki. Enfuwirtyd łączy się (i blokuje) z białkiem wirusa, którego zmiana konformacji jest wymagana fuzji. W ten sposób enfuwirtyd ogranicza rozprzestrzenianie się wirusa w organizmie. Lek ten należy do tzw. grupy inhibitorów fuzji.

Całkowita biodostępność enfuwirtydu jest wysoka i wynosi 84,3 ± 15,5% po podaniu standardowej dawki 90 mg. Stężenie maksymalne osiągane jest na poziomie 4,59 ± 1,5 µg/ml.

Enfuwirtyd wiąże się z białkami osocza w 92%, głównie z albuminami, a także z kwaśną glikoproteiną α-1. Objętość dystrybucji po podaniu dożylnym wynosi 5,5 ± 1,1 l.

Enfuwirtyd rozkłada się na poszczególne aminokwasy, które ulegają dalszym procesom metabolizmu. W ludzkiej surowicy wykrywany jest deaminowany metabolit końcowy w ilości od 2,4 do 15% AUC enfuwirtydu. 

Okres półtrwania po podaniu dożylnym enfuwirtydu wynosi 3,2 ± 0,42 h, a po podaniu podskórnym mieści się na poziomie 3,8 ± 0,6 h. Klirens leku wynosi 1,4 ± 0,28 l/h.