Alendronian sodu, Natrii alendronas, acidum alendronicum - Zastosowanie, działanie, opis

Głównym wskazaniem do stosowania alendronianu sodu jest terapia osteoporozy u kobiet po menopauzie. Ma ona na celu zmniejszenie ryzyka złamań kręgów i szyjki kości udowej. Farmakoterapia alendroinianem sodu ma także zapobiegać osteoporozie,  wywołanej stosowaniem glikokortykosteroidów u kobiet po menopauzie, które nie otrzymują terapii estrogenowej. Alendroinian wskazany jest również do leczenia mężczyzn chorych na osteoporozę, aby zmniejszyć u nich ogólne ryzyko złamań.

Preparaty na bazie alendronianu sodu możemy znaleźć w dwóch dostępnych dawkach 10 mg oraz 70 mg. W zależności od ciężkości osteoporozy i stopnia zniszczenia kości lekarz dobiera odpowiednią dawkę i rozpoczyna terapię u pacjenta. Należy przy tym pamiętać, że dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej, wieku, masy ciała, chorób towarzyszących (zaburzona praca nerek, niewydolność wątroby).

W przypadku dawki 10 mg alendronianu sodu farmakoterapia obejmuje przyjęcie jednej tabletki na dobę. 

Natomiast dawka 70 mg zalecana jest głównie, do leczenia osteoporozy u kobiet po menopauzie. Wówczas taką tabletkę pacjentka powinna przyjmować raz na tydzień.

Najważniejsza informacja dla pacjenta jest taka, że lek należy przyjąć rano, zaraz po wstaniu z łóżka i popić go pełną szklanką przegotowanej wody. Tabletki nie wolno rozgryzać, ze względu na  możliwość pojawienia się owrzodzeń na błonie śluzowej jamy ustnej i gardła. Po przyjęciu leku pacjent nie może położyć się przez 30 minut.

Alendroinianu sodu nie powinni stosować pacjenci poniżej 18 roku życia lub z niewydolnością nerek i klirensem kreatyniny mniejszym niż 35 ml/min.

Alendronianu sodu nie mogą stosować pacjenci z nadwrażliwością na ten lek oraz inne bisfosfoniany. Lek nie jest także dozwolony u osób ze zmianami w obrębie przełyku jak zwężenia, owrzodzenia lub skurcz wpustu żołądka, ze względu na opóźnianie jego opróżniania. Osoby cierpiące na hipokalcemię oraz takie, które nie mogą utrzymać pozycji stojącej lub siedzącej przez 30 minut również nie będą mogły korzystać z preparatów na bazie alendronianu sodu. Jako przeciwwskazanie traktuje się również niewydolność nerek.

Jeżeli pacjent, podczas terapii alendronianem sodu, zaobserwuje u siebie niepokojące objawy takie jak dysfagia, ból podczas połykania pokarmów, ból zlokalizowany za mostkiem oraz pojawienie się lub nasilenie zgagi, musi w pierwszej kolejności skontaktować się z lekarzem. Najprawdopodobniej będzie konieczne przerwanie terapii.

U pacjentów ze stwierdzonym przełykiem Barretta lub czynnymi chorobami górnego odcinka przewodu pokarmowego należy rozważyć czy korzyści przewyższają ryzyko ze stosowania alendronianu. Występujące schorzenia takie jak: choroba wrzodowa żołądka czy krwawienie z przewodu pokarmowego uniemożliwiają bezpieczny początek terapii alendronianem. Pacjenci po zabiegu chirurgicznym w obrębie górnego odcinka przewodu pokarmowego (wyjątek stanowi plastyka odźwiernika) muszą zostać poddani ocenie lekarskiej przed rozpoczęciem leczenia. 

U pacjentów stosujących alendronian w sposób niewłaściwy, obserwowano pojawienie się choroby wrzodowej żołądka lub dwunastnicy. Najczęściej miały one ciężki przebieg i następowały po nich powikłania. 

Zaawansowana niewydolność nerek, przebiegająca z klirensem kreatyniny < 35 ml/min wyklucza możliwość  podawania produktu leczniczego.

Przed rozpoczęciem leczenia alendronianem zalecane jest wyrównanie niedoborów wapnia oraz witaminy D, a także wyleczenie niedoczynności przytarczyc.

U pacjentów przyjmujących glikokortykosteroidy, może wystąpić zmniejszenie stężenia wapnia i fosforanów w surowicy. Dlatego bardzo ważne jest zapewnienie odpowiedniej podaży wapnia i witaminy D takim osobom. 

Przed rozpoczęciem leczenia bisfosfonianami, należy przeprowadzić przegląd stomatologiczny jamy ustnej u pacjentów ze stwierdzonym nowotworem, leczonych chemioterapią lub radioterapią. Dodatkowo stan zębów pogarsza terapia kortykosteroidami oraz palenie tytoniu. U pacjentów leczonych bisfosfonianami, należy unikać inwazyjnych zabiegów stomatologicznych ze względu na możliwość rozwinięcia się martwicy kości żuchwy.

Lekarze ocenili w grupie kobiet z osteoporozą i po okresie menopauzy, równoczesne stosowanie hormonalnej terapii zastępczej i alendronianu. W wyniku takiego połączenia leków nastąpiło zwiększenie masy kostnej oraz zmniejszenie obrotu metabolicznego w kościach.

Leki zobojętniające sok żołądkowy, powinny być przyjmowane w odstępie 30 minut od alendronianu ze względu na zaburzenia wchłaniania.

Alendronianu nie należy łączyć z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ), kwasem acetylosalicylowym oraz innymi salicylanami ze względu na zwiększone ryzyko uszkodzenia górnego odcinka przewodu pokarmowego. Spodziewać się można owrzodzeń żołądka i uszkodzenia śluzówki w obrębie przewodu pokarmowego.

Alendronian sodu, nie powinien być przyjmowany z pokarmami bogatymi w wapń, glin, magnez, żelazo oraz cynk. Nie jest zalecane stosowanie go z napojami zawierającymi kofeinę oraz z wodą mineralną. Wszystkie z wymienionych substancji zmniejszają wchłanianie i skuteczność alendronianu.

Alendronian powinien być brany 30 minut przed posiłkiem, gdyż spożywanie leku z pokarmem może obniżyć jego wchłanianie i skuteczność terapeutyczną. 

Podczas terapii alendronianem sodu, pacjenci są objęci całkowitym zakazem spożywania alkoholu.

Brak jest dostępnych badań, które jasno określają wpływ alendronianu sodu na zdolność do prowadzenia pojazdów i obsługę pojazdów mechanicznych w ruchu. Jednak działania niepożądane, wywołane przez ten lek mogą negatywnie wpływać na zdolność koncentracji u kierowców. Lekarze podkreślają, że każdy pacjent inaczej reaguje na lek zawierający alendronian sodu, dlatego taki pacjent powinien być pod obserwacją lekarską.

Alendronian sodu wykazuje duży wpływ na metabolizm wapnia. Lekarze radzą odstawić go przed wykonaniem badań czynnościowych przytarczyc oraz oznaczeniem poziomu wapnia w surowicy krwi.

Stosowanie alendronianu sodu w czasie ciąży nie jest zalecane, jednak wciąż brakuje odpowiednich danych naukowych pozwalających jednoznacznie określić bezpieczeństwo przyjmowania tego leku.

Sam fakt, że przeprowadzone badania na zwierzętach, wykazały negatywny wpływ na rozmnażanie może nas zaniepokoić. Lek ten, u samic gryzoni powodował zaburzenia w czasie porodu, a były one związane z bardzo niskim stężeniem wapnia w ich surowicy.

Wciąż nie ustalono czy metabolity alendronianu sodu przenikają do mleka kobiety karmiącej. Nie ma zatem sposobu, by wykluczyć powstałe ryzyko dla noworodków. Ginekolodzy nie zalecają stosowania alendronianu podczas karmienia piersią.

Alendronian sodu należy do grupy bisfosfonianów, które wbudowywane są do macierzy kostnej, z której są przez kolejne lata stopniowo uwalniane. Ilość bisfosfonianów, które mogą zostać wbudowane, a następnie uwolnione zależy od zastosowanej dawki i czasu terapii.

Dotychczas nie zbadano wpływu takiej kuracji na układ kostny płodu oraz możliwości jego uszkodzenia. Teoretycznie jednak istnieje takie ryzyko u kobiety, która zajdzie w ciążę po zakończeniu kuracji bisfosfonianami.  Nie jest znany bezpieczny czas na poczęcie dziecka po zakończeniu terapii.

Jeżeli pacjent zażyje doustnie zbyt dużą dawkę alendronianu sodu może u niego wystąpić: niestrawność, zgaga, zapalenie przełyku, zapalenie błony śluzowej żołądka, a nawet choroba wrzodowa żołądka. Obserwowano także wystąpienie hipokalcemii i hipofosfatemii.

Alendronian sodu należy do grupy bisfosfonianów, które w specyficzny sposób hamują osteoklastyczną resorpcję kości, ponieważ nie wywierają bezpośredniego wpływu na proces kościotworzenia. Alendronian wiąże się z hydroksyapatytem kości, działa przy tym jako silny i swoisty inhibitor resorpcji tkanki kostnej wywołanej przez osteoklasty. Hamowanie działania osteoklastów, powoduje w istocie zmniejszenie resorpcji kości. Przejawia się to zmniejszeniem stężenia wapnia w moczu, dezoksypirydynoliny i usieciowanych N-telopeptydaz kolagenu typu I.  W efekcie takiego działania zaczyna następować przyrost masy kostnej u pacjenta. 

Średnia biodostępność alendronianu sodu po podaniu doustnym u kobiet wynosi koło 0,64%, a u mężczyzn koło 0,59%. 

Biodostępność alendronianu zmniejsza się aż o 40%, jeśli zostanie on przyjęty w ciągu pół godziny do godziny po posiłku lub napoju.

Jednoczesne podanie alendronianu z posiłkiem i napojem sprawia, że jego dostępność biologiczna jest bliska zeru.

Przeprowadzone badania na gryzoniach wykazały, że alendronian podany dożylnie w dawce 1 mg/kg mc szybko przenika do tkanek miękkich, a następnie do kości.

Średnia objętość dystrybucji alendronianu w stanie stacjonarnym wynosi koło 28 litrów. Natomiast stężenie leku po podaniu doustnym jest zbyt niskie, aby mogło zostać oznaczone. 

Stopień wiązania alendronianu z białkami osocza jest bliski 78%. Badania na zwierzętach wykazały, że wiązanie z białkami osocza zwiększa się wraz ze spadkiem stężenia kwasu alendronowego w osoczu i wzrostem pH.

Brak jest danych dotyczących metabolizmu alendronianu u ludzi lub u zwierząt.

Klirens nerkowy alendronianu wynosił 71 ml/min po podaniu dożylnym dawki 10 mg. Okres półtrwania leku w surowicy ludzkiej wynosi w przybliżeniu 1 godzinę, natomiast okres półtrwania w tkance kostnej przekracza 10 lat.

Wydalanie z moczem stanowi jedyny sposób eliminacji alendronianu sodu z organizmu człowieka.