Dydrogesteron, Dydrogesteronum - Zastosowanie, działanie, opis

1. Dydrogesteron stosowany jest głównie w niedoborach progesteronu.

Dydrogesteron stosowany jest m.in. w takich przypadłościach jak leczenie endometriozy, leczenie poronień nawykowych i zagrażających, nieprawidłowe krwawienia z macicy oraz bezpłodność związana z niewydolnością ciałka żółtego. Stosowany jest także w zaburzeniach miesiączkowania, do których należą schorzenia takie jak: bolesne miesiączkowanie, wtórny brak miesiączki, nieregularne cykle miesiączkowe oraz zespół napięcia przedmiesiączkowego,

2. Używany jest ponadto w hormonalnej terapii zastępczej.

Dydrogesteron podawany jest drogą doustną.

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od wieku, masy ciała, jednostki chorobowej oraz chorób współistniejących. Schemat oraz czas trwania pełnego leczenia zależna jest od odpowiedzi klinicznej, a także przebiegu choroby. Zwykle stosowane dawkowanie dostosowywane jest do odpowiedniej jednostki chorobowej. Przyjmowanie większej ilości dawek powinno być równomiernie rozłożone w ciągu doby. Nie zalecane jest przyjmowanie dydrogesteronu przed pierwszą miesiączką.

Zwykle stosowana dawki w leczeniu endometriozy to  10–30 mg dydrogestegonu na dobę podawany od 5 do 25-tego dnia cyklu lub podawany jest codziennie.

Podczas poronień nawykowych stosowane jest zwykle 10 mg substancji pierwotnej przyjmowany dwa razy na dobę do 12 tygodnia ciąży, natomiast w przypadku poronień, które zagrażają życiu przyjmowane jest do 40 mg dydrogestegonu w pojedynczej dawce w pierwszym dniu. Następnie 20–30 mg na dobę do końca ustąpienia objawów.

Nieprawidłowe krwawienia z macicy leczy się maksymalnie przez okres 10 dni podając 10–20 mg na dobę.

Podczas bezpłodności związanej z niewydolnością ciałka żółtego podawany jest zwykle dydrogesteron w dawce 10–20 mg na dobę od drugiej połowy cyklu do pierwszego dnia następnego cyklu.

Zwykle stosowane dawki podczas leczenia bolesnego miesiączkowania to 10–20 mg dydrogestegonu na dobę od 5 do 25-tego dnia cyklu.

Leczenie wtórnego braku miesiączki prowadzone jest w celu wydzielania prawidłowego substancji przez endometrium. W tym celu podaje się 10–20 mg dydrogestegonu na dobę przez 14 dni, który podawany jest w drugiej części założonego przez lekarza prowadzącego cyklu miesiączkowego.

Podczas leczenia nieregularnych cyklów miesiączkowych podaje się 10–20 mg substancji pierwotnej na dobę od drugiej połowy cyklu do pierwszego dnia następnego cyklu.

Rozpoczęcie leczenie zespołu napięcia miesiączkowego rozpoczyna się od określenia ilości dni przyjmowania, którą dostosowuje lekarz prowadzący po wywiadzie przeprowadzonym z pacjentkom, w celu określenia długości cyklu miesiączkowego. Zwykle podawane dawki to 10 mg przyjmowany dwa razy na dobę, od drugiej połowy cyklu do pierwszego dnia następnego cyklu.

Leczenie hormonalnej terapii zastępczej dzieli się na leczenie sekwencyjne oraz cykliczne.

Terapia sekwencyjna polega na podaniu 10 mg dydrogestegonu na dobę przez 14 ostatnich następujących po sobie dni w cyklu 28-dniowym lub podawany codziennie.

Terapia cykliczna polega na przyjmowaniu cyklicznie dydrogestegonu przez ostatnie 12-14 dni cyklu wraz z preparatem z estrogenem, który przyjmowany jest zwykle przez 21 dni cyklu z przerwą 7-dniową.

Dawka dydrogesteronu może być zwiększona do 20 mg na dobę, na zalecenie lekarza prowadzącego.

Przeciwwskazaniami do stosowania dydrogestegonu są: nadwrażliwość na substancję czynną, krwawienie z pochwy o nieznanej etiologii, a także występowanie nowotworu zależnego od progestagenów lub jego udokumentowane podejrzenie. W przypadku stosowania hormonalnej terapii zastępczej, w której stosujemy dodatkowo estrogen, leży pamiętać o przeciwwskazaniach do stosowania dla tej grupy leków. Można je znaleźć w opisie substancji czynnej: estradiol.

Leczenie kobiet dydrogestegonem, w przypadku krwawienia z pochwy o nieokreślonej etiologii, może powodować krwawienie oraz plamienie, w szczególności w pierwszych miesiącach terapii. Zaleca się przeprowadzenie badania mającego na celu rozpoznanie przyczyny ich powstania, w momencie pojawienia się objawów, dopiero po przyjęciu preparatu lub po przerwaniu leczenia dydrogestegonem. Badania przeprowadzone powinny być w kierunku wykluczenia nowotworu złośliwego, w tym celu wykonuję się biopsję błony śluzowej macicy.

Pacjentki, które w zmagają się lub w przeszłości zmagały się z takimi chorobami jak: porfiria, depresja, a także  nieprawidłowe wyniki prób czynnościowych wątroby spowodowane ostrą lub przewlekła chorobą wątroby, Powinny być poddane ścisłej obserwacji, ze względu na możliwość pogorszenia się lub nawrotu wymienionych stanów.

Preparat nie powinien być stosowany u kobiet, u których wykryto dziedziczną nietolerancję galaktozy, zespół złego wchłaniania glukozo-galaktozy oraz niedobór laktazy typu Lapp.

Leczenie objawów powiązanych z przekwitaniem należy rozważyć tylko w momencie występowania pogorszenia jakości życia. Taką decyzję podejmuję lekarz po ocenie stosunku korzyści do ryzyka zastosowanego preparatu.

Stosowanie hormonalnej terapii zastępczej zwiększa ryzyko zachorowań na rozrost i raka błony śluzowej macicy w szczególności przy długotrwałym stosowaniu głównie estrogenów. Ponad to długotrwałe stosowanie terapii przez około 5-10 lat może być czynnikiem do zwiększenia zachorowania na raka jajnika. Stosowanie hormonalnej terapii zastępczej nasila ryzyko raka piersi głównie po 3 latach od rozpoczęcia leczenia. Wraz z wiekiem zwiększa się ryzyko na takie schorzenia jak: choroba niedokrwienna serca oraz niedokrwienny udar mózgu. Podczas leczenia może wystąpić żylna choroba zakrzepowo-zatorowa w szczególności w pierwszym roku stosowania preparatu. U kobiet, które posiadają skłonność do wstąpienia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej stosowanie HTZ jest przeciwwskazane, ze względu na zbyt duże ryzyko wystąpienia m.in. zakrzepicy żył głębokich oraz zatorowości płucnej.

Łączenie alkoholu z lekami może powodować nasilenie działania skutków ubocznych. W przypadku dydrogestegonu nie ma jednoznacznych interakcji substancji czynnej z alkoholem, jednakże należy zwrócić uwagę na przyczynę przyjmowania pochodnej progesteronu. Stosowanie dydrogestegonu w okresie ciąży, całkowicie zabrania przyjmowania alkoholu, ze względu na zwiększone m.in. ryzyko poronienia oraz alkoholowego zespołu płodowego.  

W trakcie stosowania dydrogestonu mogą pojawić się takie objawy jak: niewielka senność oraz zawroty głowy, w szczególności w pierwszych godzinach po jego użyciu. Należy zachować szczególną ostrożność w trakcie prowadzenia pojazdów mechanicznych oraz przy obsłudze maszyn. 

Wszelkie produkty ziołowe zawierające w swoim składzie ziele dziurawca zwyczajnego tj. Hypericum perforatum, a także preparaty z szałwią, korzeniem kozłka lekarskiego (Valeriana ofiicinalis),  miłorzębem dwuklapowym (Ginkgo Biloba) stosowane równocześnie z dydrogesteronem mogą powodować zwiększenie metabolizmu podanej substancji czynnej, co skutkuje zmniejszeniem działania podanego preparatu. 

Brak jednoznacznych badań klinicznych wskazujących na negatywny wpływ dydrogestegonu na ciążę. Istnieją jednak doniesienie literaturowe wskazujące na ryzyko spodziectwa, podczas stosowania niektórych progestagenów. Działanie niepożądane mogą wystąpić w przypadku stosowania dawek, które znacznie przekraczają dawki maksymalne.

Nie należy stosować preparatów złożonych stosowanych w hormonalnej terapii zastępczej. 

Brak danych klinicznych wpływu dydrogestegonu na dziecko w okresie karmienia piersią. Istnieją badania potwierdzające przenikanie innych progestagenów oraz ich metabolitów do mleka kobiet karmiących. Z tego powodu nie powinno stosować się podanej substancji w okresie karmienia piersią. 

Brak danych klinicznych dotyczących negatywnych skutków stosowania dydrogestegonu na płodność.

Brak potwierdzonych informacji o możliwości przedawkowania substancji. 

Dydrogesteron jest pochodną progesteronu otrzymywaną syntetycznie. Główny mechanizm działania polega na łączeniu się z receptorem progesteronowym typu α oraz β. Dodatkowym działaniem substancji czynnej jest działanie antyestrogenowe oraz słabe działanie antymineralokortykosteroidowe. Istotne jest, że nie wykazuje żadnego powinowactwa do receptora androgenowego. 

Objętość dystrybucji po podaniu doustnym przebiega szybko. Czas jaki mija od podania leku do osiągnięcia maksymalnego stężenia we krwi substancji czynnej to od 0,5 do 2,5 godziny. Całkowita biodostępność podanego preparatu to 28%.

Objętość dystrybucji po podaniu dożylnym leku macierzystego w stanie równowagi osiąga około 1400l. Dydrogesteron oraz dihydrodydrogesteron związane są z białkami osocza w ponad 90%.

Dydrogesteron jest szybko metabolizowany po podaniu doustnym. Główny aktywny metabolit to 20 α-dihydrodydrogesteron. Największe stężenie osiąga po 1,5 godziny od momentu przyjęcia pierwszej dawki. Aktywny metabolit osiąga dużo większe stężenie w osoczu w porównaniu z lekiem pierwotnym.

Według badań, doustne podanie znakowanego dydrogestegonu powoduje przeniknięcie ok. 63% dawki do moczu. Całkowity klirens osoczowy sięga 6,4 l/min. Dydrogesteron oraz jego metabolity wydalane są przez nerki, a całkowity czas tego procesu to 72 godziny. Dihydrodydrogesteron występuje w moczu głównie w formie sprzężonej z kwasem glukuronowym.