Alemtuzumab, Alemtuzumabum - Zastosowanie, działanie, opis

Alemtuzumab jest wskazany do stosowania u dorosłych pacjentów z aktywną rzutowo-ustępującą postacią stwardnienia rozsianego (RRMS), potwierdzoną przez objawy kliniczne lub wyniki diagnostyki obrazowej.

Stosowanie alemtuzumabu powinno odbywać pod nadzorem lekarza neurologa doświadczonego w leczeniu stwardnienia rozsianego. Podawany jest dwóch cyklach wlewów dożylnych: 5-dniowym i 3-dniowym po 12 mg dziennie, z roczną przerwą pomiędzy nimi. Procedura powinna być wykonywana w warunkach zapewniających możliwość podjęcia odpowiedniej interwencji w razie wystąpienia reakcji nadwrażliwości. W pierwszym cyklu bezpośrednio przed rozpoczęciem wlewów należy zastosować u pacjenta premedykację kortykosteroidami. Można rozważyć też premedykacje lekami przeciwhistaminowymi i przeciwgorączkowymi. Od pierwszego dnia leczenia należy wdrożyć miesięczną doustną profilaktykę zakażeń herpeswirusami.

Przeciwwskazaniami do stosowania są nadwrażliwość na alemtuzumab oraz zakażenie wirusem HIV.

Alemtuzumab nie powinien być stosowany u pacjentów z nieaktywną postacią choroby lub tych, których stan jest stabilny dzięki aktualnemu leczeniu. Stosowanie alemtuzumabu może spowodować wytworzenie przeciwciał i zwiększyć ryzyko wystąpienia choroby autoimmunologicznej. Po zakończeniu leczenia pacjenci powinni pozostawać pod 4-letnią obserwacją (comiesięczne badanie morfologiczne krwi z rozmazem, oznaczanie stężenia kreatyniny w surowicy, badanie osadu moczu oraz cokwartalne badanie czynności tarczycy). Możliwość rozwoju autoimmunologicznej choroby tarczycy stanowi szczególne zagrożenie w przypadku ciąży. Z drogą podawania we wlewach dożylnych wiąże się ryzyko wystąpienia reakcji na infuzję oraz reakcji anafilaktycznych. Infuzje powinny odbywać się w warunkach zapewniających możliwość złagodzenia takich reakcji. Ze względu na mechanizm działania alemtuzumabu występuje podwyższone ryzyko wystąpienia zakażeń. Pacjentom po niedawnym cyklu leczenia nie należy podawać szczepionek zawierających żywe wirusy a istotne szczepienia należy przeprowadzić co najmniej 6 tygodni przed włączeniem alemtuzumabu do leczenia. Terapia immunomodulująca jaką jest leczenie alemtuzumabem  musi być prowadzona szczególnie ostrożnie u pacjentów z przebytym lub aktywnym nowotworem złośliwym.

Nie przeprowadzono oficjalnych badań klinicznych, w których poszukiwano możliwych interakcji u pacjentów chorujących na stwardnienie rozsiane i przyjmujących inne leki.

W ciągu 24 godzin od podania u pacjentów mogą wystąpić działania niepożądane takie jak zawroty głowy, które mogą wpływać na sprawność psychoruchową. Zalecane jest powstrzymanie się od prowadzenia pojazdów i obsługi urządzeń mechanicznych w tym czasie.

Nie wolno stosować w jednej infuzji roztworu alemtuzumabu oraz innych leków.

W badaniach na myszach stwierdzono przenikanie alemtuzumabu przez łożysko. Pacjentki w wieku rozrodczym powinny stosować skuteczne metody antykoncepcji w trakcie każdego cyklu leczenie i przez 4 miesiące po jego zakończeniu. U pacjentek, które zaszły w ciążę po leczeniu należy zwrócić uwagę na możliwe zaburzenia czynności tarczycy, które mogą wpływać na ciążę.

Nie wiadomo, czy alemtuzumab przenika do mleka kobiecego. Zalecane jest powstrzymanie się od karmienia piersią w czasie cykli leczenia oraz przez 4 miesiące po ich zakończeniu.

Alemtuzumab występuje w organizmie przez 4 miesiące po podaniu. Nie wiadomo, czy wpływa na płodność człowieka. W przypadku planowania potomstwa należy skonsultować się z lekarzem.

Najpoważniejszymi działaniami niepożądanymi są choroby autoimmunologiczne. Immunologiczna plamica małopłytkowa ITP, niezbyt często dochodzi do zmniejszenia liczby płytek krwi co może wiązać się z zaburzeniami krzepnięcia, nieleczona może doprowadzić do zgonu. Występują tu różnej wielkości i koloru (fioletowe, czerwone, różowe) plamki na skórze, łatwość tworzenia siniaków, trudność w zahamowaniu różnych krwawień, dłuższe i bardziej obfite krwawienia miesięczne, krwawienia z dziąseł i nosa.  Rzadko może pojawić się choroba anty-GBM polegająca na wytwarzaniu przeciwciał przeciw błonie podstawnej kłębuszków, nieleczona może doprowadzić do niewydolności nerek prowadzącej do dializ, przeszczepu lub zgonu. Może pojawić się krwiomocz, obrzęki nóg i stóp, uszkodzenia płuc skutkujące pluciem krwią. Bardzo często pojawiają się choroby autoimmunologiczne tarczycy powodując zaburzenia produkcji jej hormonów powodując niedoczynność lub nadczynność. Szybko nie wykryte zaburzenia tarczycy mogą spowodować, iż pacjent do końca życia będzie musiał je leczyć farmakologicznie. Może pojawić się potliwość, spadek lub wzrost masy ciała, nerwowość, obrzęk oczu, zaparcia, uczucie zimna, przyśpieszone bicie serca. Rzadko występują choroby autoimmunologiczne krwinek czerwonych lub białych objawiające się zmianami parametrów obrazu krwi. Istotnym działaniem niepożądanym jest podatność na infekcje i zakażenia. Bardzo często rozwijają się zakażenia górnych dróg oddechowych, zapalenie zatok, zapalenie pęcherza moczowego. Często mogą pojawić się infekcje grypopodobne, infekcje ucha, zakażenia drożdżakami pochwy i jamy ustnej, opryszczka wargowa, półpasiec, ospa wietrzna. U wielu pacjentów występują reakcje na infuzje. Bardzo często można zaobserwować ból głowy, uczucie zmęczenia, gorączkę, zaczerwienienie skóry twarzy, wysypkę, gorączkę, pokrzywkę, świąd. Często dochodzi do dyskomfortu w klatce piersiowej, problemów z oddychaniem i dusznością, zwrotów głowy, zaburzeń snu, zaburzeń smaku, przyśpieszonej czynności serca, zaburzeń ciśnienia krwi czy niestrawności. Często pojawia się ból w miejscu podania, ból szyi, pleców, nóg, rąk, stawów, mięśni oraz gardła i jamy ustnej. Często może pojawić się krwiomocz, białkomocz, drżenie, utrata czucia, pieczenie, zaburzenia pracy przewodu pokarmowego jak biegunka, wymioty, ból brzucha, zgaga, nawrót stwardnienia rozsianego, lub zaburzenia psychiczne jak lęki. Niezbyt często może pojawić się grzybica stóp, grzybica pochwy, zakażenie oka, zakażenie  zęba, opryszczka genitalna, czkawka, przeczulica, depresja.

Przypadkowe podanie  całkowitej dawki pierwszego cyklu leczenia w jednym wlewie w badaniu klinicznym spowodowało poważne reakcje takie jak ból głowy, wysypka, niedociśnienie lub częstoskurcz zatokowy. Podawanie wyższych dawek niż przewidziane przebadanym klinicznie schematem może zwiększać natężenie i wydłużyć czas trwania działań niepożądanych.

Alemtuzumab jest humanizowanym przeciwciałem monoklonalnym IgG skierowanym przeciwko glikoproteinie CD52, obecnej w dużych ilościach na powierzchni limfocytów B i limfocytów T oraz w mniejszych ilościach na powierzchni komórek NK, monocytów i makrofagów. Przeciwciało indukuje ich lizę zależną od przeciwciał oraz lizę zależną od układu dopełniacza. Najniższa liczebność limfocytów B i T występuje po miesiącu od zakończenia cyklu leczenia, ich populacja jest stopniowo odbudowywana w ciągu kilku miesięcy. Alemtuzumab oddziałuje immunomodulacyjnie poprzez zmniejszenie liczebności limfocytów, co może zmniejszać ryzyko nawrotu choroby, a przez to opóźniać jest progres.

Alemtuzumab jest podawany w 2 kilkudniowych (5 i 3 dni) cyklach wlewów dożylnych po 12 mg na dobę, z roczną przerwą pomiędzy cyklami. Stężenie we krwi rośnie z każdą codzienna dawką i osiąga maksimum w ostatniej dobie każdego z cykli.

Biodostępność podawanego dożylnie alemtuzumabu wynosi 100%.

Alemtuzumab jak większość białek ulega przemianom metabolicznym polegającym na stopniowej degradacji do peptydów i pojedynczych aminokwasów z udziałem szeroko rozpowszechnionych w organizmie enzymów proteolitycznych.

Alemtuzumab podlega typowym dla białek szlakom degradacji i po miesiącu jego stężenie we krwi spada do poziomu niewykrywalnego.