Dihydrokodeina, Dihydrocodeinum - Zastosowanie, działanie, opis
Podstawowe informacje o dihydrokodeinie
- Rok wprowadzenia na rynek
-
1957
- Substancje aktywne
-
winian dihydrokodeiny
- Działanie dihydrokodeiny
-
przeciwkaszlowe, przeciwbólowe (opioidy)
- Postacie dihydrokodeiny
-
tabletki o zmodyfikowanym uwalnianiu
- Układy narządowe
-
układ nerwowy i narządy zmysłów
- Specjalności medyczne
-
Onkologia i hematologia dziecięca, Onkologia kliniczna
- Rys historyczny dihydrokodeiny
-
Dihydrokodeina należy do grupy agonistów receptorów opioidowych. Została dopuszczony do obrotu w 1957 roku w Szwajcarii, a podmiotem odpowiedzialnym za rejestrację była firma Farmaceutica Teofarma Suisse Sa. Rok później lek został wprowadzony na rynek amerykański przez firmę Caraco.
- Wzór sumaryczny dihydrokodeiny
-
C18H23NO3
Spis treści
- Wskazania do stosowania dihydrokodeiny
- Dawkowanie dihydrokodeiny
- Przeciwskazania do stosowania dihydrokodeiny
- Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania dihydrokodeiny
- Przeciwwskazania dihydrokodeiny do łączenia z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje dihydrokodeiny z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje dihydrokodeiny z alkoholem
- Wpływ dihydrokodeiny na prowadzenie pojazdów
- Wpływ dihydrokodeiny na ciążę
- Wpływ dihydrokodeiny na laktację
- Skutki uboczne
- Objawy przedawkowania dihydrokodeiny
- Mechanizm działania dihydrokodeiny
- Wchłanianie dihydrokodeiny
- Dystrybucja dihydrokodeiny
- Metabolizm dihydrokodeiny
- Wydalanie dihydrokodeiny
Wskazania do stosowania dihydrokodeiny
Dihydrokodeina jest opioidem o działaniu przeciwbólowym i przeciwkaszlowym. Lek znalazł zastosowanie w łagodzeniu bólu przeciwnowotworowego o znacznym nasileniu oraz w terapii długotrwałego bólu o innym pochodzeniu.
Dawkowanie dihydrokodeiny
Schemat dawkowania substancji czynnej jest zależny od masy ciała oraz wieku pacjenta, a także od występującej jednostki chorobowej.
Zwykle stosowana dawka dobowa dihydrokodeiny wynosi 120 mg. Ilość substancji czynnej może zostać maksymalnie zwiększona do 240 mg na dobę.
Dawkę dihydrokodeiny należy odpowiednio zmniejszyć w przypadku pacjentów w starszym wieku oraz z chorobami współistniejącymi, do których zaliczamy:
- zaburzenia pracy wątroby;
- niedoczynność tarczycy;
- niewydolność nerek.
Leku nie należy podawać dzieciom poniżej dwunastego roku życia, a stosowanie dihydrokodeiny u młodzieży powyżej 12 lat może zostać rozpoczęte jedynie po odpowiednim rozważeniu stosunku korzyści odniesionego z leczenia do zagrożenia wynikającego z pojawienia się działań niepożądanych.
Przeciwskazania do stosowania dihydrokodeiny
Przeciwwskazaniem do stosowania dihydrokodeiny jest nadwrażliwość na tę substancję czynną. Leku nie należy przyjmować w przypadku gdy pacjent oprócz silnego bólu cierpi również na zaburzenia układu oddechowego (ciężką postać astmy oskrzelowej, ostre niedotlenienia związane z depresją układu oddechowego, zespołu serca płucnego o ciężkim przebiegu, ciężką postać POCHP – przewlekłej obturacyjnej choroby płuc). Leczenie dihydrokodeiną jest również przeciwwskazane w przypadku współistniejącej choroby alkoholowej, porażennej niedrożności jelit, podwyższonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego, także u dzieci poniżej 12 roku życia.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania dihydrokodeiny
Należy zachować szczególną ostrożność w przypadku wprowadzania terapii dihydrokodeiną u pacjentów stosujących inne leki o depresyjnym wpływie na ośrodkowy układ nerwowy (benzodiazepiny, inne leki uspokajające). Jednoczesne stosowanie leków uspokajających oraz dihydrokodeiny jest możliwe jedynie w razie braku możliwości leczenia alternatywnego. Zalecane jest wprowadzenie dodatkowej obserwacji osób przyjmujących dihydrokodeinę i leki wpływające depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy ze względu na zwiększenie ryzyka pojawienia się zaburzeń oddechowych i zgonu.
Podczas terapii lekami z grupy opioidów zaobserwowano możliwość wystąpienia zjawiska uzależnienia psychicznego i fizycznego. Stosowanie dihydrokodeiny przez pacjentów z wysokim ryzykiem uzależnienia (osoby nadużywające alkoholu, pacjenci uzależnieni od leków uspokajających) powinno przebiegać z zachowaniem zasad należytej ostrożności. W trakcie przyjmowania dihydrokodeiny nie należy spożywać alkoholu, a osoby spożywające wcześniej duże ilości alkoholu powinny być objęte dodatkowymi badaniami wątroby (oznaczenie poziom AspAT, AlAT). Przerwanie kuracji dihydrokodeiną powinno zostać przeprowadzone poprzez stopniowe zmniejszanie dawki, co pozwala na uniknięcie zespołu odstawienia.
Ze względu na możliwość uwolnienia pewnych ilości histaminy podczas przyjęcia dihydrokodeiny, leku nie należy stosować u pacjentów z ostrym napadem astmy oskrzelowej.
Zjawisko tolerancji występujące podczas leczenia dihydrokodeiną może być odpowiedzialne za zmniejszenie skuteczności leczenia i konieczność zwiększenia dawki leku.
Schemat dawkowania dihydrokodeiny powinien zostać dostosowany w przypadku pacjentów w starszym wieku oraz osób cierpiących na:
- niewydolność nerek;
- upośledzenie czynności wątroby;
- niedoczynność tarczycy.
Podczas stosowania dihydrokodeiny istnieje ryzyko zwiększenia stężenia prolaktyny oraz spadku stężenia testosteronu lub kortyzolu w surowicy. Efekt ten jest spowodowany przez zaburzenie czynności osi podwzgórze–przysadka–nadnercza oraz osi przysadka–gonady.
Przeciwwskazania dihydrokodeiny do łączenia z innymi substancjami czynnymi
Dihydrokodeina nie powinna być przyjmowana jednocześnie z inhibitorami monoaminooksydazy. Leczenie dihydrokodeiną można rozpocząć po upłynięciu czternastu dni od zakończenia terapii inhibitorami monoaminooksydazy.
Interakcje dihydrokodeiny z innymi substancjami czynnymi
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Alprazolam (Alprazolam) | BZD - benzodiazepiny |
Bromazepam (Bromazepam) | BZD - benzodiazepiny |
Diazepam (Diazepam) | BZD - benzodiazepiny |
Estazolam (Estazolam) | BZD - benzodiazepiny |
Klonazepam (Clonazepam) | leki przeciwpadaczkowe - analogi GABA |
Lorazepam (Lorazepam) | BZD - benzodiazepiny |
Lormetazepam (Lormetazepam) | BZD - benzodiazepiny |
Medazepam (Medazepam) | BZD - benzodiazepiny |
Midazolam (Midazolam) | BZD - benzodiazepiny |
Nitrazepam (Nitrazepam) | BZD - benzodiazepiny |
Oksazepam (Oxazepam) | BZD - benzodiazepiny |
Temazepam (Temazepam) | BZD - benzodiazepiny |
Zolpidem (Zolpidem) | niebenzodiazepinowe leki nasenne |
Zopiklon (Zopiclone) | niebenzodiazepinowe leki nasenne |
Flunitrazepam (Flunitrazepam) | BZD - benzodiazepiny |
Tetrazepam (Tetrazepam) | BZD - benzodiazepiny |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Acetylocysteina (Acetylcysteine) | mukolityki o zróżnicowanym mechanizmie działania |
Ambroksol (Ambroxol) | mukolityki o zróżnicowanym mechanizmie działania |
Bromoheksyna (Bromhexine) | mukolityki o zróżnicowanym mechanizmie działania |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Moklobemid (Moclobemide) | IMAO - inhibitory monoaminooksydazy |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Amitryptylina (Amitriptyline) | TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne |
Chlorpromazyna (Chlorpromazine) | neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny |
Difenhydramina (Diphenhydramine) | antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym |
Pregabalina (Pregabalin) | leki przeciwpadaczkowe - analogi GABA |
Topiramat (Topiramate) | inne leki przeciwpadaczkowe |
Haloperidol (Haloperidol) | neuroleptyki klasyczne - pochodne butyrofenonu |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Selegilina (Selegiline) | IMAO - inhibitory monoaminooksydazy |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Fentanyl (Fentanyl) | agoniści receptora opioidowego |
Tramadol | agoniści receptora opioidowego |
Interakcje dihydrokodeiny z alkoholem
Przyjmowanie dihydrokodeiny podczas jednoczesnego spożywania alkoholu może nasilić depresyjny wpływ leku na ośrodkowy układ nerwowy.
Wpływ dihydrokodeiny na prowadzenie pojazdów
Substancja czynna może wywierać negatywny wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługę maszyn. Do działań niepożądanych związanych ze stosowaniem dihydrokodeiny należy nadmierna senność, zawroty głowy, dezorientacja, co może znacznie upośledzać zdolność kontrolowania pojazdu.
Wpływ dihydrokodeiny na ciążę
Przyjmowanie dihydrokodeiny przez kobiety w ciąży nie jest zalecane. Lek może zostać wykorzystany w okresie trwania ciąży jedynie w wyraźnej konieczności w przypadku gdy korzyści z leczenia dla matki przewyższają zagrożenie wynikające z działań niepożądanych dla dziecka.
Największe zagrożenie dla płodu stanowi sytuacja, gdy matka przyjmująca dihydrokodeinę należy do grupy szybkich metabolizerów leków. W związku ze zwiększoną aktywnością podjednostki CYP2D6 cytochromu p450, dochodzi do wzrostu stężenia czynnego metabolitu dihydrokodeiny – dihydromorfiny.
Wpływ dihydrokodeiny na laktację
Stosowanie dihydrokodeiny podczas karmienia piersią nie jest zalecane. Nie można wykluczyć możliwości przenikania substancji czynnej do mleka matki.
Dihydrokodeina charakteryzuje się mniejszą biodostępnością po podaniu doustnym niż kodeina. Przyjmowanie dihydrokodeiny należy natychmiast przerwać jeśli u matki lub u dziecka wystąpi nadmierna senność.
Skutki uboczne
- biegunka
- zaparcia
- wymioty
- ból brzucha
- suchość w ustach
- senność
- niedrożność jelit
- nudności
- napady drgawkowe
- zawroty głowy pochodzenia błędnikowego
- kolka żółciowa
- uzależnienie lekowe
- osłabienie
- skurcze dróg żółciowych
- nadmierne pocenie się
- zwiększona aktywność enzymów wątrobowych
- zmiany nastroju
- depresja oddechowa
- zmęczenie
- złe samopoczucie
- zawroty głowy
- zatrzymanie moczu
- zaburzenia oddychania
- wysypka
- uzależnienie fizyczne i psychiczne
- świąd
- sedacja
- pokrzywka
- parestezje
- obrzęk naczynioruchowy
- niedociśnienie tętnicze
- dezorientacja
- zaburzenia widzenia
- zwiększenie stężenia prolaktyny w osoczu
Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)
- Bardzo często
- (≥1/10)
- Często
- (≥1/100 do <1/10)
- Niezbyt często
- (≥1/1000 do <1/100)
- Rzadko
- (≥1/10 000 do < 1/1000)
- Bardzo rzadko
- (<1/10 000)
- Częstość nieznana
- Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych
Objawy przedawkowania dihydrokodeiny
Przedawkowanie dihydrokodeiny może spowodować wystąpienie zaburzeń ze strony układu nerwowego. Przyjęcie dużych ilości substancji czynnej może doprowadzić do wymiotów, śpiączki, spowolnienia akcji serca, przyspieszenia akcji mięśnia sercowego, uszkodzenia tkanki mięśniowej. W cięższych przypadkach istnieje ryzyko wystąpienia niewydolności krążeniowej prowadzącej do zgonu.
Mechanizm działania dihydrokodeiny
Aktywność farmakologiczna dihydrokodeiny jest związana z jej wpływem na receptory opioidowe typu μ. Substancja czynna jest agonistą receptorów opioidowych, których pobudzenie skutkuje redukcją stężenia cAMP. Następnie zmniejsza się zależny od cAMP napływ jonów wapniowych do wnętrza komórki. Efektem działania dihydrokodeiny jest hiperpolaryzacja błony komórkowej co zmniejsza przesył impulsów nerwowych (w tym sygnałów o bólu).
Lek powoduje wzrost napięcia mięśni gładkich przewodu pokarmowego powodując tym samym spowolnienie perystaltyki jelit. U niektórych pacjentów istnieje pewne prawdopodobieństwo wystąpienia zaparcia.
Niższe dawki dihydrokodeiny wykazują działanie przeciwkaszlowe. Substancja czynna hamuje odruch kaszlu w rdzeniu przedłużonym. Dihydrokodeina może spowodować zaburzenia oddechu poprzez depresyjny wpływ na ośrodek oddechu w pniu mózgu.
Wchłanianie dihydrokodeiny
Biodostępność dihydrokodeiny po podaniu doustnym jest stosunkowo niska (około 20%). Lek szybko wchłania się z przewodu pokarmowego.
Dystrybucja dihydrokodeiny
Stężenie terapeutyczne substancji czynnej utrzymuje się przez dwanaście godzin od podania.
Metabolizm dihydrokodeiny
Substancja czynna ulega biotransformacji w wątrobie z wykorzystaniem podjednostki CYP2D6 cytochromu p450 do aktywnej farmakologicznie dihydromorfiny. W wyniku aktywności podjednostki CYP3A4 cytochromu p450 powstaje cząsteczka – nordihydrokodeiny.
Ostatnim metabolitem jest glukuronid dihydrokodeiny.
Wydalanie dihydrokodeiny
Metabolity dihydrokodeiny są głównie wydalane z moczem.