Dezogestrel, Desogestrelum - Zastosowanie, działanie, opis
Podstawowe informacje o dezogestrelu
- Rok wprowadzenia na rynek
-
1992
- Substancje aktywne
-
dezogestrel
- Działanie dezogestrelu
-
antykoncepcyjne, zapobiega owulacji i zapłodnieniu
- Postacie dezogestrelu
-
tabletki, tabletki powlekane
- Układy narządowe
-
układ endokrynny (dokrewny), układ płciowy żeński
- Specjalności medyczne
-
Ginekologia i położnictwo
- Rys historyczny dezogestrelu
-
Dezogestrel został opracowany w 1972 roku przez Organon USA Inc. Lek jest dostępny na rynku europejskim od 1981 roku, natomiast w Stanach Zjednoczonych został wprowadzony w 1992 roku.
- Wzór sumaryczny dezogestrelu
-
C22H30O
Spis treści
- Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające dezogestrel
- Wskazania do stosowania dezogestrelu
- Dawkowanie dezogestrelu
- Przeciwskazania do stosowania dezogestrelu
- Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania dezogestrelu
- Interakcje dezogestrelu z innymi substancjami czynnymi
- Inne rodzaje interakcji
- Wpływ dezogestrelu na ciążę
- Wpływ dezogestrelu na laktację
- Wpływ dezogestrelu na płodność
- Skutki uboczne
- Objawy przedawkowania dezogestrelu
- Mechanizm działania dezogestrelu
- Wchłanianie dezogestrelu
- Dystrybucja dezogestrelu
- Metabolizm dezogestrelu
- Wydalanie dezogestrelu
Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające dezogestrel
Wskazania do stosowania dezogestrelu
Dezogestrel jest stosowany jako doustna antykoncepcja hormonalna w preparatach jednoskładnikowych lub jako składnik preparatów dwuskładnikowych w połączeniu z estrogenami.
Dawkowanie dezogestrelu
Dezogestrel przyjmuje się doustnie, raz na dobę, o stałej porze dnia (z zachowaniem 24-godzinnego odstępu). Przyjmowanie leku należy rozpocząć w pierwszym dniu krwawienia miesiączkowego. Dopuszcza się rozpoczęcie terapii w 2 lub 3 dniu krwawienia, ale z koniecznością zastosowania dodatkowej metody antykoncepcji przez pierwsze 7 dni. W przypadku poronienia w pierwszym trymestrze ciąży zalecane jest natychmiastowe rozpoczęcie przyjmowania dezogestrelu. Kobiety po porodzie lub po poronieniu w drugim trymestrze ciąży powinny rozpocząć stosowanie leku między 21 a 28 dniem od porodu/poronienia.
Jeżeli kobieta stosowała dotychczas inne metody antykoncepcji (np. plastry, system dopochwowy, złożone środki hormonalne) należy przyjąć dezogestrel dzień po zakończeniu poprzedniej metody antykoncepcji.
W przypadku pominięcia dawki dezogestrelu, należy przyjąć tabletkę najszybciej jak to możliwe, jeśli od ostatniej dawki minęło mniej niż 12 h. Następne tabletki przyjmować o stałej porze dnia. Jeżeli od ostatniej dawki minęło więcej niż 12 h, należy zastosować dodatkową metodę antykoncepcji przez kolejne 7 dni.
Przeciwskazania do stosowania dezogestrelu
Przeciwwskazaniem są nadwrażliwość na dezogestrel, choroba zakrzepowo-zatorowa, ciężkie zaburzenia czynności wątroby, krwawienia z pochwy o nieustalonej przyczynie oraz zdiagnozowanie lub podejrzenie nowotworu zależnego od hormonów płciowych.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania dezogestrelu
Stosowanie dezogestrelu w preparatach jednoskładnikowych może zwiększać ryzyko raka piersi, podobnie jak w przypadku złożonych środków antykoncepcyjnych.
Należy zachować ostrożność u osób z zaburzeniami czynności wątroby (w tym z rakiem wątroby). Każda pacjentka wymaga indywidualnej oceny korzyści do ryzyka.
Jeżeli u pacjentki występowała w przeszłości choroba zakrzepowo-zatorowa to należy uwzględnić ryzyko jej nawrotu. Lek predysponuje do wystąpienia choroby zakrzepowo-zatorowej, dlatego w przypadku pojawienia się pierwszych objawów należy przerwać jego stosowanie. Należy uwzględnić to ryzyko u osób długotrwale unieruchomionych np. w okresie po operacji lub w wyniku choroby.
Innym wskazaniem do zaprzestania stosowania leku jest wystąpienie znacznie podwyższonego ciśnienia tętniczego krwi.
W pierwszych miesiącach stosowania dezogestrelu należy ocenić wpływ leku na rozwój insulinooporności i tolerancję glukozy.
Stosowanie dezogestrelu (bez dodatku estrogenów) nie wyklucza ciąży pozamacicznej. Należy podejrzewać ciążę pozamaciczną, gdy wystąpią objawy, takie jak brak miesiączki i ból brzucha.
Podczas stosowania leku istnieje ryzyko wystąpienia ostudy (przebarwienia skóry wynikające z nadmiernej produkcji melaniny). Należy unikać ekspozycji na słońce lub promieniowanie ultrafioletowe, jeżeli pacjentka ma skłonność do występowania ostudy.
Konsekwencją stosowania dezogestrelu jest często nastrój depresyjny, który może prowadzić do samookaleczeń i samobójstw, dlatego konieczna jest konsultacja z lekarzem.
Pominięcie tabletki i ciężkie zaburzenia żołądkowo-jelitowe mogą zmniejszyć skuteczność działania antykoncepcyjnego. Jeżeli wymioty wystąpią w ciągu 3-4 h od przyjęcia leku, należy zastosować postępowanie, takie jak w przypadku pominięcia tabletki.
Interakcje dezogestrelu z innymi substancjami czynnymi
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Bosentan (Bosentan) | antagoniści receptora endoteliny ETA |
Deksametazon (Dexamethasone) | glikokortykosteroidy |
Efawirenz (Efavirenz) | nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy |
Fenobarbital (Luminal) (Phenobarbital) | inne leki przeciwpadaczkowe |
Fenytoina (Phenytoin) | leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów |
Karbamazepina (Carbamazepine) | leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe |
Omeprazol (Omeprazole) | IPP - inhibitory pompy protonowej |
Prednizolon (Prednisolone) | glikokortykosteroidy |
Prednizon (Prednisone) | glikokortykosteroidy |
Prymidon (Primidone) | barbiturany i pochodne |
Ryfampicyna (Rifampicin (rifampin)) | antybiotyki - INNE |
Topiramat (Topiramate) | inne leki przeciwpadaczkowe |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Atazanawir (Atazanavir) | inne substancje przeciwwirusowe działające bezpośrednio na wirusy |
Boceprewir (Boceprevir) | inne substancje przeciwwirusowe działające bezpośrednio na wirusy |
Darunawir (Darunavir) | inhibitory proteazy HIV |
Efawirenz (Efavirenz) | nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy |
Etrawiryna (Etravirine) | nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy |
Fosamprenawir (Fosamprenavir) | inhibitory proteazy HIV |
Grazoprewir (Grazoprevir) | inne substancje przeciwwirusowe działające bezpośrednio na wirusy |
Indynawir (Indinavir) | inhibitory proteazy HIV |
Lopinawir (Lopinavir) | inhibitory proteazy HIV |
Newirapina (Nevirapine) | nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy |
Rytonawir (Ritonavir) | inhibitory proteazy HIV |
Sakwinawir (Saquinavir) | przeciwwirusowe nukleozydy i nukleotydy |
Symeprewir (Simeprevir) | substancje przeciwwirusowe stosowane w HCV |
Typranawir (Tipranavir) | inhibitory proteazy HIV |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Acetazolamid (Acetazolamide) | inhibitory anhydrazy węglanowej |
Amiodaron (Amiodarone) | leki przeciwarytmiczne - klasa III |
Aprepitant (Aprepitant) | antagoniści receptorów neurokiniowych 1 - NK1 |
Atorwastatyna (Atorvastatin) | statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA |
Buprenorfina (Buprenorphine) | substancje o działaniu agonistyczno-antagonistycznym na receptory opioidowe |
Danazol (Danazol) | testosteron i pochodne |
Diltiazem (Diltiazem) | leki blokujące kanały wapniowe - działające na mięsień sercowy |
Erlotynib (Erlotinib) | inhibitory kinazy białkowej |
Erytromycyna (Erythromycin) | antybiotyki makrolidowe - makrolidy |
Flukonazol (Fluconazole) | przeciwgrzybicze pochodne triazolu |
Fluoksetyna (Fluoxetine) | SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny |
Fluwastatyna (Fluvastatin) | statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA |
Fluwoksamina (Fluvoxamine) | SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny |
Gestoden (Gestodene) | progestageny |
Imatynib (Imatinib) | inhibitory kinazy białkowej |
Itrakonazol (Itraconazole) | przeciwgrzybicze pochodne triazolu |
Izawukonazol (Isavuconazole) | przeciwgrzybicze pochodne triazolu |
Ketokonazol (Ketoconazole) | przeciwgrzybicze pochodne imidazolu |
Klarytromycyna (Clarithromycin) | antybiotyki makrolidowe - makrolidy |
Metadon (Methadone) | agoniści receptora opioidowego |
Nilotynib (Nilotinib) | inhibitory kinazy białkowej |
Oksykodon (Oxycodone) | agoniści receptora opioidowego |
Pozakonazol (Posaconazole) | przeciwgrzybicze pochodne triazolu |
Telitromycyna (Telithromycin) | antybiotyki makrolidowe - makrolidy |
Terbinafina (Terbinafine) | inne substancje przeciwgrzybicze |
Trazodon (Trazodone) | SARI - selektyne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, dodatkowo blokujące receptor dla serotoniny |
Werapamil (Verapamil) | leki blokujące kanały wapniowe - działające na mięsień sercowy |
Haloperidol (Haloperidol) | neuroleptyki klasyczne - pochodne butyrofenonu |
Inne rodzaje interakcji
Należy uwzględnić ryzyko wpływu dezogestrelu na wyniki badań labolatoryjnych (parametry czynności wątroby, tarczycy, nerek i nadnerczy, parametry metabolizmu węglowodanów, procesu krzepnięcia i fibrynolizy, a także na stężenie niektórych białek w surowicy).
Ziele dziurawca (Hypericum perforatum) może nasilać metabolizm wątrobowy dezogestrelu i zmniejszać skuteczność działania antykoncepcyjnego.
Jednoczesne stosowanie węgla leczniczego może obniżyć wchłanianie leku, a tym samym jego skuteczność.
Wpływ dezogestrelu na ciążę
W badaniach potwierdzono, że dezogestrel w dużych dawkach może powodować maskulinizację płodów żeńskich. Stosowanie dezogestrelu w ciąży jest przeciwwskazane.
Wpływ dezogestrelu na laktację
W długoterminowych badaniach nie zaobserwowano, aby stosowanie dezogestrelu przez kobietę w okresie laktacji wpływało na wzrost i rozwój fizyczny/psychomotoryczny dziecka. Do mleka kobiecego mogą przenikać niewielkie ilości etonogestrelu, lecz mimo to wymagana jest dokładna obserwacja wzrostu i rozwoju niemowlęcia.
Wpływ dezogestrelu na płodność
Po zaprzestaniu przyjmowania dezogestrelu owulacja występuje ponownie po około 17 dniach.
Skutki uboczne
- nastrój depresyjny
- nudności
- brak miesiączki
- zmniejszony popęd płciowy
- ból piersi
- zmiany nastroju
- zwiększenie masy ciała
- ból głowy
- nieregularne miesiączkowanie
- trądzik
- bolesne miesiączki
- nietolerancja soczewek kontaktowych
- torbiele jajników
- zakażenia pochwy
- zmęczenie
- wymioty
- łysienie
- wysypka
- rumień guzowaty
- pokrzywka
Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)
- Bardzo często
- (≥1/10)
- Często
- (≥1/100 do <1/10)
- Niezbyt często
- (≥1/1000 do <1/100)
- Rzadko
- (≥1/10 000 do < 1/1000)
- Bardzo rzadko
- (<1/10 000)
- Częstość nieznana
- Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych
Objawy przedawkowania dezogestrelu
Przyjęciu zbyt dużych dawek dezogestrelu nie powinny towarzyszyć poważne skutki. Odnotowano przypadki nudności, wymiotów oraz niewielkich krwawień z pochwy u młodych dziewcząt.
Mechanizm działania dezogestrelu
Dezogestrel to progestagen, który łączy się z receptorem progesteronowym. Powstały kompleks wiąże się z DNA i nasila ekspresję genów docelowych. Skutkiem działania leku jest przede wszystkim hamowanie produkcji hormonu luteinizującego (LH) i procesu owulacji, a także wzrost lepkości śluzu szyjkowego, co utrudnia przenikanie plemników do jamy macicy. Dezogestrel oddziałuje także z receptorem glikokortykoidowym, przez co nasileniu ulega ekspresja receptora trombiny i związana z tym aktywność prozakrzepowa.
Wchłanianie dezogestrelu
Dezogestrel jest szybko wchłaniany z przewodu pokarmowego, osiągając stężenie maksymalne po upływie 1,8 h od podania. Biodostępność leku wynosi około 70%.
Dystrybucja dezogestrelu
Stopień wiązania dezogestrelu z białkami osocza wynosi 95,5-99%. Lek w większości wiąże się z albuminami, w mniejszym stopniu z globuliną wiążącą hormony płciowe.
Metabolizm dezogestrelu
Miejscem metabolizmu dezogestrelu jest błona śluzowa jelita i wątroba. Dezogestrel to prolek, z którego na drodze hydroksylacji i dehydrogenacji przy udziale enzymu CYP3A4 powstaje etonogestrel. Etonogestrel wykazuje aktywność farmakologiczną i ulega w dalszym etapie sprzęganiu z kwasem siarkowym i glukuronowym.
Wydalanie dezogestrelu
Okres półtrwania dezogestrelu wynosi około 30 h. Wydalanie leku odbywa się w postaci etonogestrelu i jego metabolitów w większej części z moczem, w drugiej kolejności z kałem (w żółci).