Dekstran, Dextranum - Zastosowanie, działanie, opis

Roztwory dekstranu podawane we wlewach stosowane są do zwiększania objętości krwi w leczeniu wstrząsów związanych m.in. z zabiegami chirurgicznymi, oparzeniami, krwotokami, infekcjami czy urazami. Mogą być stosowane gdy potrzeba zapobiec wystąpieniu zaburzeń mikrokrążenia, a także poprawić właściwości krwi i zapobiec nadmiernemu jej zagęszczeniu

Dekstran we wlewie wskazany jest również w przypadku przeprowadzania zabiegów chirurgicznych obarczonych wysokim ryzykiem zakrzepowo-zatorowym. Ponadto może być stosowany w przebiegu zapalenia trzustki, zapalenia otrzewnej, niedokrwienia mózgu i angiografii.

Co więcej, roztwory dekstranu są stosowane podczas zabiegów wymagających użycia krążenia zewnątrzustrojowego w aparatach typu płuco-serce. Wykorzystywane są wtedy jego właściwości przeciwzakrzepowe.

Poza tym dekstran może być składnikiem kropli ocznych łagodzących suchość oka i drobne podrażnienia.

Na uwagę zasługuje również fakt, że dekstran tworzy kompleksy z żelazem, które nie są filtrowane przez nerki i zapewniają dobry profil uwalniania żelaza.

W zależności od wskazań stosowana dawka dobowa wynosi 10 - 20ml roztworu dekstranu na kilogram masy ciała, ewentualnie 500ml - 1000ml roztworu.

Nadwrażliwość na dekstran dyskwalifikuje jego podawanie. Ponadto jeśli pacjent przejawia ciężkie zaburzenia krzepnięcia, niewydolność nerek z ostrym skąpomoczem i bezmoczem, a także zastoinową niewydolność krążenia nie powinien mieć podawanych roztworów dekstranu.

Przeciwwskazaniami są również: obrzęk płuc, krwotoczny udar mózgu, ciężkie nadciśnienie tętnicze.

Nie powinno stosować się infuzji dekstranu u pacjentów leczonych równocześnie heparyną gdyż może to nasilać ryzyko krwotoków.

Pacjenci, u których wymagane jest ograniczenie spożycia sodu nie mogą przyjmować infuzji dekstranu zawierających sód.

Nie stosować i noworodków i niemowląt.

Wymagana jest ostrożność podczas stosowania infuzji dekstranu z innymi preparatami prowadzącymi do zatrzymania sodu i płynów (np. kortykosteroidami).

Wszelkie inne substancje wpływające na zmniejszenie krzepliwości krwi będą nasilały wzajemnie to działanie dekstranu (m.in. kwas acetylosalicylowy, niesteroidowe leki przeciwzapalne,

Diuretyki, teobromina i potas mogą obniżać skuteczność dekstranu.

Przed rozpoczęciem kuracji wlewami dekstranu należy skontrolować poziom nawodnienia organizmu i ewentualnie włączyć terapię nawadniającą.

Dekstran należy podawać ze szczególną ostrożnością w stanie przedrzucawkowym, kiedy u pacjentów występuje zatrzymanie sodu, obrzęki, przeciążenie płynami m.in. u pacjentów z hiperaldosteronizmem z występującym nadciśnieniem, zwężeniem tętnicy nerkowej, zastoinową niewydolnością serca.

Nie powinno stosować się infuzji dekstranu u pacjentów leczonych równocześnie heparyną i warfaryną gdyż może to nasilać ryzyko krwotoków.

Dekstran nie wywiera wpływu na prowadzenie pojazdów i obsługę maszyn.

Podanie roztworów dekstranu może zakłócać testy diagnostyczne polegające na oznaczaniu grupy krwi i czynnika Rh oraz oznaczanie pH, testy zgodności i próbę krzyżową.

Rośliny wykazujące działanie antyagregacyjne, antykoagulacyjne jak: czosnek, imbir, miłorząb, borówka mogą nasilać ten aspekt działania dekstranu.

Brak jest danych dotyczących stosowania dekstranu podczas ciąży. Należy zawsze rozważyć stosunek potencjalnych korzyści do ryzyka podczas stosowania leku. Zarejestrowano rzadkie przypadki anafilaksji po przyjęciu dekstranu. Reakcje anafilaktyczne u ciężarnych mogą prowadzić do niedotlenienia mózgu i obumarcia płodu.

Nie ma danych dotyczących stosowania dekstranu podczas karmienia piersią. Należy zawsze rozważyć stosunek potencjalnych korzyści do ryzyka podczas stosowania leku.

Nie wiadomo czy dekstran wpływa na płodność.

Po zastosowaniu preparatów dekstranu  występowały z różną częstością  reakcje nadwrażliwości i pokrzywka oraz  ból i pieczenie w miejscu podania. Obserwowano  tachykardię, kołatanie serca, ból i dyskomfort w klatce piersiowej, niedociśnienie.

Zgłoszono również:

• piloerekcję, zimne poty;
• duszność, świsty, zwiększenie liczby oddechów;
• gorączkę, dreszcze, złe samopoczucie, osłabienie.

Podanie dożylne zbyt dużej ilości roztworów dekstranu może spowodować przewodnienie/hiperwolemię i w konsekwencji stany zastoinowe, obrzęk płuc, nasilenie obrzęków i wydłużenie czasu krzepnięcia. Istnieje również ryzyko wywołania zaburzeń elektrolitowych i zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej.

Roztwory dekstranu wiążą wodę z osocza i zwiększają objętość krwi. Powoduje to wzrost ciśnienia krwi, wzrost przepływu włośniczkowego, zwolnienie pracy serca, zmniejszenie oporu naczyniowego. Ponadto zmniejsza lepkość krwi i działa antyagregacyjnie.

Dekstran podawany jest dożylnie, jednak wiadomo, że doustne wchłanianie jest mierne i maleje ze wzrostem długości łańcucha cząsteczki dekstranu.

Dekstran dystrybuuje się w całej objętości krwi wiążąc się z albuminami. Nie przenika bariery krew-mózg, nieco większą jego koncentrację można dostrzec w wątrobie.  

Niewydalona przez nerki część dawki metabolizowana jest w wątrobie do wody i dwutlenku węgla.

60% przyjętej dawki dekstranu wydala się w ciągu 6-ciu godzin z organizmu z moczem, a w ciągu doby eliminowane jest 70% dawki.