Ceftazydym, Ceftazidimum - Zastosowanie, działanie, opis

Ceftazydym jest lekiem przeciwbakteryjnym do stosowania ogólnego. Spektrum jego działania przeciwbakteryjnego to  głownie tlenowe  bakterie  Gram - ujemne. Wskazany jest do stosowania w leczeniu szpitalnego zapalenia płuc, zakażenia dolnych dróg oddechowy u osób cierpiących na mukowiscydozę, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych o podłożu bakteryjnym, ropnego przewlekłego zapalenie ucha środkowego, złośliwego zapalenia ucha zewnętrznego, powikłanych zakażeń dróg moczowych, powikłanych zakażeń tkanek miękkich i skóry, powikłanych zakażeń wewnątrzbrzusznych, zakażeń kości i stawów a także w leczeniu zapalenia otrzewnej u pacjentów poddawanych ciągłej dializie otrzewnowej.

Ceftazydym stosuje się również w profilaktyce okołooperacyjnej zakażeń dróg moczowych u pacjentów z przezcewkową resekcją gruczołu krokowego.

Lek można stosować u pacjentów z gorączką oraz neutropenią, u których istnieje przypuszczenie zakażenia bakteryjnego.

Ceftazydym może być stosowany u dorosłych, dzieci a także u noworodków już od pierwszego dnia życia.

Ceftazydym podaje się dożylnie w postaci infuzji lub wstrzyknięcia. Droga dożylna jest podstawową drogą podania leku. W przypadku braku możliwości podania leku drogą dożylną dozwolone jest podanie głęboko domięśniowo. Domięśniowo zaleca się podawać w zewnętrzny, górny kwadrat mięśnia pośladkowego większego lub w boczną część uda. 

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej, wieku, masy ciała, chorób towarzyszących (zaburzona praca nerek, niewydolność wątroby).

U dorosłych z prawidłową czynnością nerek maksymalna dobowa dawka zwykle stosowana wynosi 9 g. U dzieci o masie ciała ≥40 kg dobowa dawka leku wynosi 100–150 mg/kg mc maksymalne do 9 g. U dzieci o masie ciała < 40 kg podaje się 100–150 mg/kg mc maksymalnie do 6 g. Noworodkom oraz niemowlętom do 2 miesiąca życia podaje się 25–60 mg/ kg mc na dobę, ze względu na okres półtrwania ceftazydymu, który może być u nich 3-4 razy dłuższy niż u dorosłych. 

U pacjentów powyżej 80 roku życia dawka dobowa ceftazydymu nie powinna przekroczyć 3 g ze względu na związany z wiekiem zmniejszony klirens leku. 

U pacjentów z zaburzoną czynnością nerek należy zmniejszyć dobową dawkę leku. Zaleca się podać początkową dawkę wysycającą w ilości 1 g ceftazydymu, natomiast wysokość dawki podtrzymującej należy ustalić na podstawie klirensu kreatyniny. 

Ceftazydym może być stosowany w dializach otrzewnowych, również w płynie dializacyjnym.

Przeciwwskazaniem do stosowania ceftazydymu jest nadwrażliwość na substancję czynną lub na inne antybiotyki cefalosporynowe. Nie podaje się również tego antybiotyku osobom u których w wywiadzie stwierdzono ciężką nadwrażliwość w postaci reakcji anafilaktycznej na inny antybiotyk beta-laktamowy np. penicyliny, karbapenemy, monobaktamy. 

Przed rozpoczęciem leczenia ceftazydymem zaleca się przeprowadzić z pacjentem szczegółowy wywiad na temat nadwrażliwości na wcześniej stosowane antybiotyki (cefalosporyny, antybiotyki beta-laktamowe). Należy zachować szczególną ostrożność podczas stosowania ceftazydymu u osób, u których wystąpiły w przeszłości ciężkie reakcje nadwrażliwości po przyjęciu antybiotyków. W razie wystąpienia reakcji nadwrażliwości należy natychmiast przerwać stosowanie leku. 

Jako, że ceftazydym ma ograniczone spektrum działania przeciwbakteryjnego, przed podjęciem decyzji o rozpoczęciu leczenia należy określić rodzaj patogenu wywołujący zakażenie lub mieć pewność, że chorobotwórcze bakterie będą wrażliwe na działanie leku. Jest to szczególnie istotne u pacjentów z bakteriemią a także podczas leczenia zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zakażeń kości i stawów, zakażeń skóry i tkanek miękkich. 

Decydując się na leczenie ceftazydymem należy pamiętać, że jest on wrażliwy na hydrolizę przez beta-laktamazy o rozszerzonym spektrum (ESBL).

Należy monitorować stan zdrowia pacjentów poddanych leczeniem ceftazydymem, gdyż lek ten  podobnie jak inne antybiotyki może powodować wystąpienie rzekomobłoniastego zapalenia jelit. wywołanego przez Clostridium difficile. Należy rozważyć przerwanie leczenia, jeżeli w trakcie terapii pojawi się biegunka. 

Równoczesne stosowanie ceftazydymu razem z innymi nefrotoksycznymi lekami, może mieć niekorzystny wpływ na czynność nerek. 

Należy pamiętać o zmniejszeniu dawki ceftazydymu pacjentom z niewydolnością nerek. 

Długotrwałe stosowanie ceftazydymu może prowadzić do namnożenia się niewrażliwych drobnoustrojów takich jak grzyby czy enterokoki. Wówczas należy rozważyć przerwanie terapii. 

Brak jest typowych  badań dotyczących wpływu ceftazydymu na zdolność prowadzenia pojazdów oraz obsługiwania maszyn. Lek może powodować działania niepożądane takie jak np. zawroty głowy, które mogą niekorzystnie wpływać na zdolność prowadzenia pojazdów oraz obsługę maszyn.

Ceftazydym może wpływać na fałszywie dodatnie wyniki testów opartych na redukcji miedzi takich jak test Benedicta, test Fehlinga, Clinitest. 

Ceftazydym może powodować również fałszywie dodatni wynik testu Coombs'a.

Ceftazydym może być stosowany w kobiet w ciąży jedynie wówczas, gdy przewidywana korzyść przewyższa ryzyko. Badania przeprowadzone na zwierzętach nie wykazały szkodliwego wpływu ceftazydymu na przebieg ciąży ani rozwój płodu. Brak jest wystarczających danych dotyczących stosowania ceftazydymu u ciężarnych kobiet.

Ceftazydym w niewielkim stopniu przenika do mleka matki, jednak stosowany w dawkach terapeutycznych nie wywiera wpływu na karmione dziecko. Lek może być stosowany u kobiet karmiących piersią.

Po podaniu dożylnym najczęściej występujące działania niepożądane to: eozynofilia, trombocytoza, zapalenie żył oraz zakrzepowe zapalenie żył. Może pojawić się również biegunka, wysypka grudkowo-plamista, pokrzywka a także zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych. Po domięśniowym podaniu leku dodatkowo może wystąpić ból oraz zapalenie w miejscu podania. 

Niezbyt często po zastosowaniu ceftazydymu mogą pojawić się ból i zawroty głowy, neutropenia, leukopenia, trombocytopenia, świąd, gorączka a nawet zapalenie jelita grubego . 

Lek może powodować śródmiąższowe zapalenie nerek oraz ostrą niewydolność nerek. 

Na skutek przedawkowania ceftazydymu, może dojść do powikłań neurologicznych w postaci encefalopatii, drgawek a nawet śpiączki. 

Najczęstszą przyczyną przedawkowania jest nieodpowiednio zmniejszona dawka leku u chorych z niewydolnością nerek. 

W wyniku związania się z białkami wiążącymi penicyliny (PBP) ceftazydym hamuje syntezę ściany komórkowej bakterii. Następuje przerwanie biosyntezy peptydoglikanu - budulca ściany komórkowej, co prowadzi do śmierci komórki bakteryjnej. 

Po domięśniowym lub dożylnym podaniu ceftazydymu szybko osiąga on maksymalne stężenie w osoczu.

Ceftazydym zaledwie w 10% wiąże się z białkami surowicy krwi. W kościach, sercu, żółci, plwocinie, płynie stawowym, ciele szklistym, w płynie otrzewnowym oraz opłucnowym stwierdza się stężenie ceftazydymu większe od MIC (minimalnego stężenie hamującego wzrost powszechnych patogenów). Ceftazydym przenika do płynu mózgowo-rdzeniowego jeśli występuje stan zapalny opon mózgowo-rdzeniowych. 

Ceftazydym nie jest metabolizowany.

Ceftazydym w wyniku przesączania kłębuszkowego jest wydzielany do moczu w postaci niezmienionej. W ciągu 24 godzin od podania leku około 80-90% dawki wydala się z moczem. Mniej niż 1% podanej dawki wydala się z żółcią.