Estradiol, Estradiolum - Zastosowanie, działanie, opis

Estradiol jest stosowany między innymi w hormonalnej terapii zastępczej (niedobór estrogenów po menopauzie sztucznej lub naturalnej) oraz w zapobieganiu osteoporozie u pacjentek w okresie klimakterium, u których nie można zastosować innej formy leczenia. Substancję czynną stosuje się również u kobiet w okresie pomenopauzalnym, w celu leczenia atrofii pochwy spowodowanej niedoborem estrogenów.

Estradiol stosuje się doustnie, przezskórnie (systemy transdermalne), zewnętrznie na skórę oraz dopochwowo.

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej, etapu leczenia (leczenie początkowe lub podtrzymujące), wystąpienia działań niepożądanych w trakcie leczenia, stanu klinicznego pacjentki i odpowiedzi organizmu na zastosowane leczenie oraz od chorób towarzyszących.

Podanie doustne

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: od 1 mg do 2 mg.

Podanie przezskórne

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: od 25 mikrogramów/dobę do 100 mikrogramów/dobę.

Podanie zewnętrzne na skórę

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: od 0,5 mg do 1,5 mg estradiolu. Powierzchnia nakładania żelu na skórę dolnego tułowia lub prawego albo lewego uda, powinna być 1 do 2-krotnie większa od powierzchni dłoni.

Podanie dopochwowe

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: od 10 mikrogramów do 25 mikrogramów.

Przeciwwskazaniem są nadwrażliwość na estradiol, podejrzenie lub rak piersi, nowotwory złośliwe zależne od estrogenów, rozrost endometrium (który wcześniej nie był leczony), krwawienia z dróg rodnych o nieznanej etiologii oraz żylna choroba zakrzepowo-zatorowa. Wśród przeciwwskazań można wyróżnić również choroby wątroby, porfirię, zaburzenia zakrzepowo-zatorowe tętnic oraz znane zaburzenia, które mogą mieć wpływ na powstawanie zakrzepów.

Estradiol powinien być stosowany tylko u kobiet w okresie menopauzy, u których występuje pogorszenie jakości życia, związane z obniżonym poziomem tego hormonu w organizmie.

U kobiet stosujących estradiol, raz w roku powinna być wykonywana ocena stosunku korzyści do ryzyka, odpowiadająca na pytanie, czy hormonalna terapia zastępcza powinna być kontynuowana.

Estradiol należy stosować ostrożnie u kobiet, u których występują mięśniaki, endometrioza, nadciśnienie tętnicze, kamica żółciowa, choroby wątroby, cukrzyca, czynniki ryzyka chorób zakrzepowo-zatorowych oraz nowotworów hormonozależnych, padaczka, astma, otoskleroza, migrena, toczeń rumieniowaty układowy oraz migrena.

Stosowanie estradiolu powinno zostać przerwane, jeśli u pacjentki stwierdzono bóle migrenowe, których wcześniej chora nie zgłaszała, znaczące podwyższenie ciśnienia krwi, żółtaczka oraz zaburzenia czynności wątroby i ciąża.

Długotrwała terapia estradiolem u kobiet z zachowaną macicą może być związana ze zwiększonym ryzykiem rozrostu i raka endometrium.

Długotrwała terapia estradiolem może być także związana ze wzrostem występowania ryzyka raka piersi i w mniejszym stopniu raka jajnika. 

Stosowanie substancji czynnej związane jest ze wzrostem ryzyka występowania żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (zatorowość płuca, zakrzepica żył głębokich) oraz udaru niedokrwiennego.

Pacjentki stosujące estradiol i chorujące na niedoczynność tarczycy powinny być poddawane okresowym badaniom kontrolnym, w celu zbadania norm stężenia hormonów tarczycy.

Jeśli u pacjentek leczonych estradiolem wystąpi reakcja anafilaktyczna lub obrzęk naczynioruchowy, należy zaprzestać terapii i wdrożyć odpowiednie leki.

Stosowanie estradiolu może prowadzić do zatrzymania wody w organizmie. Jeśli u pacjentki występują zaburzenia funkcji serca lub nerek, należy ją starannie obserwować w czasie trwania terapii.

W czasie badań klinicznych zaobserwowano, że w trakcie stosowania estradiolu były rzadkie przypadki zwiększenia stężenia trójglicerydów, które prowadziły do zapalenia trzustki.

Przed rozpoczęciem leczenia estradiolem zaleca się wykonanie testu ciążowego, aby wykluczyć ten stan.

Estradiol nie powoduje objawów istotnie wpływających na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn.

Estradiol może mieć wpływ na wyniki badań laboratoryjnych takich jak: test tolerancji glukozy oraz badania monitorujące funkcje tarczycy.

Ziele dziurawca (Hypericum perforatum) może nasilać metabolizm estradiolu, co w efekcie może prowadzić do nieregularnych krwawień z macicy.

Stosowanie estradiolu w ciąży jest przeciwwskazane.

Stosowanie estradiolu w okresie laktacji jest przeciwwskazane.

Brak danych klinicznych dotyczących płodności podczas stosowania estradiolu.

Podanie przezskórne (systemy transdermalne): nadwrażliwość, bóle głowy, zawroty głowy, migrena, depresja, chwiejność emocjonalna, zaburzenia libido, nerwowość, rak piersi, nadciśnienie, żylaki, zatorowość, kamica żółciowa, biegunka, wymioty, choroba pęcherzyka żółciowego, żółtaczka cholestatyczna, nudności, zaburzenia widzenia, kołatanie serca, hirsutyzm, trądzik, upławy, bóle brzucha, wzdęcia, łysienie, ostuda, zmiany barwnikowe, kontaktowe zapalenie skóry, wysypka, świąd, ból pleców, ból kończyn, tkliwość piersi, ból piersi, wzmożone napięcie piersi, krwawienia z dróg rodnych, mięśniaki macicy, hiperplazja endometrium, zaburzenia masy ciała, obrzęk, kandydoza narządów płciowych, reakcje w miejscu podania.

Podanie zewnętrzne (miejscowe): łagodny nowotwór piersi, łagodny nowotwór błony śluzowej trzonu macicy, mięśniaki macicy, nasilenie dziedzicznego obrzęku naczynioruchowego, nadwrażliwość, obrzęk, zwiększenie masy ciała, zmniejszenie masy ciała, zwiększenie apetytu, hipercholesterolemia, niepokój, bezsenność, apatia, labilność emocjonalna, zaburzenia koncentracji, zmiany libido i nastroju, euforia, pobudzenie, depresja, bóle głowy, zawroty głowy, migrena, drętwienie, drgawki, zaburzenia widzenia, suchość oka, nietolerancja soczewek kontaktowych, kołatanie serca, uderzenia gorąca, żylna choroba zakrzepowo-zatorowa, nadciśnienie, zapalenie żył powierzchniowych, plamica, duszność, katar, nudności, wymioty, skurcze żołądka, gazy jelitowe, zaparcia, biegunka, niestrawność, bóle brzucha, wzdęcia, zaburzenia czynności wątroby, trądzik, łysienie, suchość skóry, choroby paznokci, guzki skórne, hirsutyzm, rumień guzowaty, pokrzywka, zaburzenia stawów, skurcze mięśni, zwiększona częstość oddawania moczu i parcie na mocz, nietrzymanie moczu, zapalenie pęcherza moczowego, przebarwienie moczu, krwiomocz, nieregularne krwawienia pochwowe lub plamienie, upławy, choroby sromu i pochwy, zaburzenia cyklu menstruacyjnego, ból i napięcie piersi, powiększenie piersi, wrażliwość piersi, rozrost błony śluzowej trzonu macicy, choroba macicy, bolesne miesiączkowanie, zespół napięcia przedmiesiączkowego, gorączka, złe samopoczucie, grypa, podrażnienie skóry, świąd w miejscu podania, ból, zwiększona intensywność pocenia.

Podanie dopochwowe: grzybicze zapalenie sromu i pochwy, ból głowy, ból brzucha, nudności, wysypka, zwiększenie masy ciała, uderzenia gorąca, nadciśnienie tętnicze, krwawienie z dróg rodnych, upławy, odczuwalny dyskomfort.

W zależności od przyjętej dawki estradiolu mogą wystąpić zaburzenia takie jak: wzdęcia lub skurcze brzucha, krwawienia śródcykliczne, nudności, wymioty, senność, ból lub nadmierna wrażliwość piersi, rozdrażnienie oraz niepokój.

Estradiol jest hormonem, który w organizmie kobiety wytwarzany jest w sposób naturalny głównie przez komórki ziarniste jajnika. Substancja czynna wpływa na receptory zlokalizowane przede wszystkim w narządach płciowych, gruczołach sutkowych, a także w przysadce i podwzgórzu. Zasadnicze działanie estradiolu jest zatem skierowane na funkcje rozrodcze. Hormon ten jest odpowiedzialny między innymi za wzrost i rozwój macicy, pochwy i jajowodów oraz pojawienie się popędu płciowego. Pobudza także rozwój nabłonka rzęskowego jajników, zwiększając ich kurczliwość. Powoduje również proliferację endometrium. Estradiol działa na receptory estrogenowe, łagodząc objawy układu naczynioruchowego (takie jak uderzenia gorąca) i objawy układu moczowo-płciowego (takie jak suchość pochwy). Wykazano również, że estradiol wywiera korzystny wpływ na gęstość kości.

Wchłanianie estradiolu jest zróżnicowane w zależności od postaci leku w jakiej występuje.

Tabletki doustne

Estradiol jest szybko metabolizowany w przewodzie pokarmowym. Biodostępność substancji czynnej wynosi od 2% do 10%, ze względu na znaczący efekt pierwszego przejścia.

Systemy transdermalne

Estradiol uwalniany jest powoli przez nieuszkodzoną skórę. Podanie przezskórne zapobiega efektowi pierwszego przejścia i zwiększa biodostępność substancji czynnej.

Tabletki dopochwowe

Estradiol podany na błonę śluzową pochwy jest bardzo dobrze wchłaniany. Dopochwowe podanie substancji czynnej pozwala na pominięcie efektu pierwszego przejścia.

W wyniku badań farmakokinetycznych stwierdzono, że estradiol wiąże się w około 95% z globuliną wiążącą hormony płciowe (SHBG) oraz albuminami.

Estradiol jest metabolizowany przede wszystkim w wątrobie i jelitach. Substancja czynna ulega przemianie do estronu, a następnie do estriolu, epiestriolu i estrogenów katecholowych. Wymienione związki zostają skoniugowane z siarczanami i glukuronidami. Estriol jest glukuronidazowany u ludzi przez UGT1A1 i UGT2B7.

Główną drogą wydalania estradiolu i jego metabolitów jest mocz. W wyniku badań farmakokinetycznych obliczono, że okres półtrwania substancji czynnej wynosi około 1 godzinę.