Chlorek magnezu, Magnesii chloridum - Zastosowanie, działanie, opis

Na świecie chlorek magnezu wykorzystywany jest w różnych formach jak tabletki, płyny doustne, roztwory do wstrzykiwań, proszki do sporządzania roztworów do hemodializy oraz składnik preparatów złożonych doustnych i parenteralnych. W Polsce jest składnikiem tabletek doustnych oraz jako jeden ze składników w roztworach do infuzji, roztworach do hemodializy i hemofiltracji.

Wskazaniem do stosowania są niedobory magnezu lub utrata magnezu gdy stosowane są leki moczopędne.

Preparaty zawierające chlorek magnezu w formie doustnej dostępne są bez recepty. Zapobieganie niedoborom magnezu to przyjmowanie doustnie około 1000 mg (chlorek magnezu sześciowodny). Leczenie niedoborów objawiające się na przykład bólami i drżeniami mięśni, zmęczeniem, obniżoną odpornością na stres, tikami, bólami głowy, zaburzeniami snu, zaburzeniami pracy serca, osteoporozą wymagają większych dawek - około 3000 mg (chlorek magnezu sześciowodny) w dawkach podzielonych przez pierwsze tygodnie, następnie połowę tej dawki. Leczenie wysokimi dawkami magnezu powinno odbywać się pod kontrolą lekarza. Preparaty do stosowania parenteralnego stosowane są w ośrodkach leczniczych tylko na zlecenie lekarza. 1000 mg chlorku magnezu sześciowodnego zawiera 120 mg jonów magnezu Mg²⁺.

Przeciwwskazaniem do stosowania jest nadwrażliwość na chlorek magnezu, hipermagnezemia, niewydolność nerek, znaczne niedociśnienie tętnicze, zaburzenia przewodnictwa mięśnia sercowego oraz autoimmunologiczna choroba miastenia gravis.

Stosowanie chlorku magnezu u osób z niewydolnością nerek a także z innymi związkami magnezu może doprowadzić do wystąpienia hipermagnezemii. Wysokie dawki magnezu mogą działać przeczyszczająco, długotrwałe biegunki mogą przyczynić się do kolejnych zaburzeń wodno-elektrolitowych.

Jony magnezu zmniejszają wchłanianie z przewodu pokarmowego niektórych antybiotyków jak tetracykliny oraz chemioterapeutyków jak fluorochinolony czy przeciwzakrzepowej warfaryny. Należy zachować odpowiedni odstęp czasu jeżeli używane są jednocześnie. Utrudniają wchłanianie preparatów fluoru oraz żelaza. Wchłanianie magnezu mogą utrudnić niektóre preparaty przeciwbiegunkowe zawierające taniny. Zwiększone wydalanie magnezu można zaobserwować u osób przyjmujących leki moczopędne, mineralokortykosteroidy, cisplatynę, niektóre antybiotyki aminoglikozydowe, amfoterycynę B, cykloseryna oraz mitramycyna. Należy zachować ostrożność podczas jednoczesnego stosowania chlorku magnezu i amiodaronu gdyż może to doprowadzić do zaburzeń przewodnictwa nerwowego w mięśniu sercowym, z dihydralazyną - niedociśnienie. Złe wchłanianie magnezu może być spowodowane przyjmowaniem dużych ilości wapnia lub fosforanów. Podawany pozajelitowo magnez może nasilać działanie leków blokujących płytkę nerwowo-mięśniową oraz działających depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy.

Pokarmy bogate w kwasy organiczne, jak kwas szczawiony, galusowy, fitynę, fosforany, wapń i tłuszcze zmniejszają wchłanianie magnezu.

Nadmierne picie alkoholu sprzyja niedoborom magnezu.

Chlorek magnezu nie wpływa na prowadzenie pojazdów oraz obsługę urządzeń mechanicznych.

Chlorek magnezu w okresie ciąży może być stosowany za zgodą lekarza jedynie w zalecanych dawkach. Hipermagnezemia u ciężarnych może wywołać zaburzenia stężenia wapnia u płodu i noworodka.

W zalecanych dawkach chlorek magnezu może być stosowany przez kobiety karmiące piersią za zgodą lekarza.

Nie wpływa na płodność człowieka.

Inne możliwe skutki uboczne są związane z miejscem wkłucia gdy podajemy chlorek magnezu dożylnie, mogą obejmować miejscowy ból, podrażnienie żyły, zapalenie żył rozszerzające się od miejsca wkłucia, zakrzepicę żył, gorączkę lub zakażenie w miejscu wkłucia.

Hipermagnezemia objawia się na przykład biegunką, nudnościami, zaczerwienieniem skóry, niedociśnieniem i bradykardią, osłabieniem mięśniowym, blokadą nerwowo-mięśniową i zaburzeniami przewodzenia.

Magnez jest jednym z kluczowych makroelementów dla organizmu. Aktywuje liczne układy enzymatyczne i jest niezbędny dla kilkuset podstawowych reakcji metabolicznych. Uczestniczy w aktywacji enzymów proteolitycznych i glikolitycznych, syntezie kwasów nukleinowych, magazynowaniu związków wysokoenergetycznych i metabolizmie lipidów. Stabilizuje błony komórkowe i jest konieczny dla pracy mięśni. Stanowi ważne ogniwo gospodarki jonowej i uczestniczy w procesach obronnych organizmu.

Przyjęty doustnie magnez wchłania się bardzo powoli (30-50%) w jelicie cienkim. Zaczyna być wykrywany we krwi po ok. 1,5 godzinie, maksymalne stężenie występuje po 4 godzinach i trwa do 6 godzin. Znaczna rozpuszczalność chlorku magnezu sprawia, że wchłanianie jest bardziej efektywne a osiągane stężenia są wyższe niż w przypadki innych związków tego pierwiastka.

Ogólna ilość magnezu w organizmie człowieka wynosi około 25 g, z czego ponad 50% wchodzi w skład tkanki kostnej, 25% znajduje się w mięśniach a reszta jest rozmieszczona w całym organizmie. Stężenie magnezu w komórce jest około 10-krotnie wyższe niż w płynie pozakomórkowym. Stężenie w osoczu waha się miedzy 0,65 a 1,25 mmol/l. 55% magnezu we krwi ma postać zjonizowaną, 30% jest związane z białkami a 15% tworzy kompleksy.

Magnez jest szeroko rozpowszechniony w tkankach organizmu ludzkiego, gdzie bierze udział w podstawowych reakcjach wewnątrzkomórkowych oraz warunkuje prawidłowe funkcjonowanie układów. Aktywizuje ponad 300 enzymów. Zapotrzebowanie na magnez u dorosłych wynosi około 5 mg/kg m.c. U dzieci, starszych i kobiet ciężarnych lub karmiących jest wyższe.

Magnez wydalany jest głównie przez nerki, jednak w 90-99% ulega wchłanianiu zwrotnemu, przez co rzadko występuje istotny jego niedobór.