Zyprazydon, Ziprasidonum - Zastosowanie, działanie, opis
Podstawowe informacje o zyprazydonie
- Rok wprowadzenia na rynek
-
2001
- Substancje aktywne
-
zyprazydon
- Działanie zyprazydonu
-
przeciwpsychotyczne (neuroleptyczne) (leczenie schozofrenii i psychoz)
- Postacie zyprazydonu
-
kapsułki, proszek do sporządzenia roztworu do wstrzykiwań
- Układy narządowe
-
układ nerwowy i narządy zmysłów
- Specjalności medyczne
-
Neurologia
- Wzór sumaryczny zyprazydonu
-
C21H21ClN4OS
Spis treści
- Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające zyprazydon
- Wskazania do stosowania zyprazydonu
- Dawkowanie zyprazydonu
- Przeciwskazania do stosowania zyprazydonu
- Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania zyprazydonu
- Przeciwwskazania zyprazydonu do łączenia z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje zyprazydonu z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje zyprazydonu z pożywieniem
- Interakcje zyprazydonu z alkoholem
- Wpływ zyprazydonu na prowadzenie pojazdów
- Wpływ zyprazydonu na ciążę
- Wpływ zyprazydonu na laktację
- Wpływ zyprazydonu na płodność
- Skutki uboczne
- Inne możliwe skutki uboczne
- Objawy przedawkowania zyprazydonu
- Mechanizm działania zyprazydonu
- Wchłanianie zyprazydonu
- Dystrybucja zyprazydonu
- Metabolizm zyprazydonu
- Wydalanie zyprazydonu
Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające zyprazydon
Wskazania do stosowania zyprazydonu
Wskazaniem do stosowania zyprazydonu jest leczenie schizofrenii u dorosłych, która charakteryzuje się nadmierną podejrzliwością, wiarą w rzeczy nierzeczywiste, nerwowością, lękiem, widzeniem oraz słyszeniem nieistniejących rzeczy. Zyprazydon stosuje się również w leczeniu epizodów mieszanych o umiarkowanym nasileniu lub epizodów maniakalnych w trakcie choroby afektywnej dwubiegunowej w osób dorosłych a także u dzieci od 10. do 17. roku życia.
Zyprazydon przeznaczony do wstrzykiwań jest stosowany w celu szybkiego zahamowania pobudzenia ruchowego chorych na schizofrenię, u których podanie leku drogą doustną nie jest wskazane.
Dawkowanie zyprazydonu
Zalecana dawka dobowa zyprazydonu podawanego doustnie w leczeniu schizofrenii oraz afektywnych zaburzeń dwubiegunowych wynosi 80–160 mg. Lek podaje się pacjentowi w trakcie posiłku.
Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od stanu klinicznego pacjenta, jednostki chorobowej, wieku oraz chorób towarzyszących (niewydolność wątroby) itd.
W leczeniu podtrzymującym u pacjentów chorujących na schizofrenie stosuje się mniejsze dawki dobowe (40mg).
Zalecana dobowa dawka zyprazydonu w leczeniu ostrych stanów podczas choroby afektywnej dwubiegunowej u pacjentów w wieku od 10. do 17. roku życia wynosi 20 mg w pierwszej dobie leczenia. Dawkę leku należy stopniowo zwiększać przez okres 1-2 tygodni, aż do osiągnięcia docelowej wartości 120–160 mg/ dobę u dzieci o wadze równej lub wyższej niż 45 kg lub 60–80 mg/dobę u dzieci o wadze mniejszej niż 45 kg.
Bardzo ważne jest aby nie przekraczać maksymalnej dobowej dawki leku, ponieważ nie został potwierdzony profil bezpieczeństwa przy stosowaniu dawek wyższych niż maksymalna, a podawanie zyprazydonu jest związane z zależnym od dawki wydłużeniem odstępu QT.
Zyprazydon w postaci do wstrzykiwań podaje się domięśniowo. Nie należy podawać leku dożylnie. Lek domięśniowo podaje się wyłącznie pacjentom u których nie jest wskazane podanie drogą doustną. Maksymalna dawka dobowa wynosi 40 mg. Leczenie tą postacią leku może trwać nie dłużej niż trzy kolejne dni.
Przeciwskazania do stosowania zyprazydonu
Przeciwwskazaniem do stosowania zyprazydonu jest nadwrażliwość na substancję czynną, wrodzony zespół wydłużonego odstępu QT, świeży zawał serca, niewyrównana niewydolność mięśnia sercowego oraz zaburzenia rytmu serca.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania zyprazydonu
Zyprazydon zależnie od dawki powoduje wydłużenie odstępu QT, dlatego nie powinien być stosowany jednocześnie z innymi produktami wydłużającymi odstęp QT. Należy zachować ostrożność stosując lek u pacjentów z bradykardią.
Przed rozpoczęciem terapii zyprazydonem należy skorygować zaburzenia elektrolitowe takie jak hipomagnezemia czy hipokaliemia, gdyż zwiększa się ryzyko wystąpienia zaburzeń rytmu serca.
Istnieje ryzyko wystąpienia złośliwego zespołu neuroleptycznego (ang. Neuroleptic Malignant Syndrome - NMS) u pacjentów stosujących zyprazydon. Należy wówczas natychmiast przerwać leczenie wszystkim przeciwpsychotycznymi produktami leczniczymi.
Podczas długotrwałego leczenia zyprazydonem istnieje ryzyko wystąpienia dyskinez późnych oraz innych późnych zespołów pozapiramidowych. Ryzyko wystąpienia objawów dyskinezy zwiększa się wraz z wiekiem pacjenta oraz wraz z przedłużeniem leczenia.
Należy zachować szczególną ostrożność u pacjentów: u których istnieje ryzyko wystąpienia napadów drgawkowych, cierpiących na choroby wątroby oraz z czynnikami ryzyka udaru mózgu.
Zyprazydon może zwiększać stężenie prolaktyn, które może objawiać się mlekotokiem, brakiem miesiączki, ginekomastią czy impotencją. Długo utrzymujący się podwyższony poziom prolaktyny może prowadzić do zmniejszenia gęstości mineralnej kości a tym samym zwiększać ryzyko złamań.
Przed rozpoczęciem leczenia zyprazydonem należy ustalić wszystkie możliwe czynniki ryzyka wystąpienia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (VTE) i podjąć działania profilaktyczne.
Przeciwwskazania zyprazydonu do łączenia z innymi substancjami czynnymi
Przeciwwskazane jest stosowanie zyprazydonu jednocześnie z lekami wydłużającymi odstęp QT takimi jak: leki przeciwarytmiczne klasy IA i III, halofantryna, trójtlenek arsenu, octan lewometadylu, tiorydazyna, pimozyd, mezorydazyna, sparfloksacyna, moksyfloksacyna, gatyfloksacyna, mentanosulfonian dolasetronu, sertindol, meflochina, cyprazyd.
Interakcje zyprazydonu z innymi substancjami czynnymi
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Cyzapryd (Cisapride) | substancje hamujące perystaltykę jelit o zróżnicowanym mechanizmie działania |
Moksyfloksacyna (Moxifloxacin) | fluorochinolony |
Tritlenek diarsenu (Arsenic trioxide) | inne cytostatyki pochodzenia naturalnego |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Ketokonazol (Ketoconazole) | przeciwgrzybicze pochodne imidazolu |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Karbamazepina (Carbamazepine) | leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Klozapina (Clozapine) | neuroleptyki atypowe |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Solifenacyna (Solifenacin) | leki stosowane w częstomoczu i w nietrzymaniu moczu |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Loperamid (Loperamide) | leki przeciwbiegunkowe |
Hydroksychlorochina (Hydroxychloroquine) | substancje przeciwmalaryczne o zróżnicowanym mechanizmie działania |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Tramadol | agoniści receptora opioidowego |
Interakcje zyprazydonu z pożywieniem
Zyprazydon należy zażywać w trakcie posiłków.
Interakcje zyprazydonu z alkoholem
Nie należy łączyć zyprazydonu z alkoholem. Alkohol zwiększa ryzyko wystąpienia działań niepożądanych takich jak nudności, wymioty, zaparcia oraz suchość w ustach.
Wpływ zyprazydonu na prowadzenie pojazdów
Zyprazydon może powodować senność. Aż do czasu jej ustąpienia pacjent nie powinien prowadzić pojazdów ani obsługiwać maszyn.
Wpływ zyprazydonu na ciążę
Nie powinno się stosować zyprazydonu u kobiet w ciąży, chyba że korzyści dla matki przewyższają potencjalne ryzyko dla dziecka. Pacjentki w okresie rozrodczym powinny stosować antykoncepcję.
Dzieci, których matki w ciągu ostatnich 3 miesięcy ciąży stosowały zyprazydon, są narażone na wystąpienie działań niepożądanych takich jak: drżenie, osłabienie lub (i) sztywność mięśni, pobudzenie, zaburzenia oddychania, senność, trudności w karmieniu.
Nie stwierdzono działania teratogennego leku.
Wpływ zyprazydonu na laktację
W trakcie terapii zyprazydonem pacjentka nie powinna karmić piersią, gdyż lek w niewielkim stopniu przenika do mleka matki.
Wpływ zyprazydonu na płodność
Przeprowadzono badania toksykologiczne na zwierzętach, które wykazały niepożądany wpływ leku na układ rozrodczy w dawkach toksycznych oraz sedację samic.
Skutki uboczne
- nudności
- zmęczenie
- zawroty głowy
- bóle głowy
- wymioty
- senność
- zaburzenia pozapiramidowe
- sztywność mięśniowo-szkieletowa
- niewyraźne widzenie
- niepokój ruchowy
- nadciśnienie tętnicze
- akatyzja
- nadmierne uspokojenie
- dystonia
- osłabienie
- niedociśnienie tętnicze
- nagłe zaczerwienienie skóry twarzy
- tiki
- szumy uszne
- światłowstręt
- bezsenność
- zaburzenia psychotyczne
- zaburzenia mowy
- bradykardia
- zwiększenie apetytu
- Anoreksja
- objawy parkinsonowskie
- zawroty głowy przy zmianie pozycji
- biegunka
- drżenie
- dyskineza
- hipotonia (niedociśnienie) ortostatyczna
- pobudzenie
- skurcz krtani
- suchość w ustach
- zaparcia
- tachykardia
- ból ucha
- nietrzymanie moczu
- hipokalcemia
- dyzuria
- suchość oka
- nieżyt nosa
- niedowidzenie
- złośliwy zespół neuroleptyczny
- żylna choroba zakrzepowo-zatorowa
- mimowolne skurcze mięśni
- mania
- obrzęk naczynioruchowy
- omdlenia
- hipomania
- zespół serotoninowy
- nadmierne pocenie się
- porażenie
- reakcje anafilaktyczne
Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)
- Bardzo często
- (≥1/10)
- Często
- (≥1/100 do <1/10)
- Niezbyt często
- (≥1/1000 do <1/100)
- Rzadko
- (≥1/10 000 do < 1/1000)
- Bardzo rzadko
- (<1/10 000)
- Częstość nieznana
- Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych
Inne możliwe skutki uboczne
Podczas domięśniowego podania zyprazydonu najczęściej występujące działania niepożądane to nudności, nadmierne uspokojenie, zawroty głowy, ból w miejscu wstrzyknięcia, senność oraz bóle głowy.
Objawy przedawkowania zyprazydonu
Najczęściej występujące objawy przedawkowania zyprazydonu to zespół pozapiramidowy, drżenie, niepokój oraz senność. Możliwe jest wystąpienia stanów obniżenia świadomości, drgawek, lub reakcji dystonicznych w obrębie szyi i głowy, które mogą stworzyć zagrożenie aspiracji ciała obcego w razie wywołania wymiotów.
Największa jednorazowo przyjęta dawka zyprazydonu (12 800 mg) spowodowała objawy pozapiramidowe oraz wydłużenie odstępu QT o 44 ms.
Mechanizm działania zyprazydonu
Zyprazydon ma duże powinowactwo do receptorów dopaminergicznych typu 2 (D2) i większości receptorów serotoninergicznych: typu 5HT2A, 5HT2C, 5HT1D oraz 5HT1A. Lek ten wykazuje również umiarkowane powinowactwo do receptorów histaminowych H1 oraz receptorów typu α1. Zyprazydon hamuje wychwyt zwrotny monoamin: serotoniny i norepinefryny.
Uważa się, iż przeciwpsychotyczne działanie zyprazydonu to efekt skojarzenia aktywności antagonistycznych leku w stosunku do receptorów 5HT2A jak i receptorów D2.
Wchłanianie zyprazydonu
Zyprazydon stosowany w iniekcjach domięśniowych cechuje się biodostępnością wynoszącą 100%. Maksymalne stężenie w surowicy osiągane jest po 30–60 minutach od podania leku. Wraz ze wzrostem dawki zwiększa się stężenie leku w surowicy i po 3 dniach podawania domięśniowego występuje niewielka kumulacja zyprazydonu.
Po podaniu doustnym zayprazydonu, maksymalne stężenie we krwi obserwuje się po 6–8 h od przyjęcia leku. Przeprowadzono badania farmakokinetyczne, które wykazały, że obecność pokarmu może zwiększać biodostępność zyprazydonu nawet o 100% dlatego zaleca się spożywanie leku wraz z posiłkiem.
Dystrybucja zyprazydonu
Zyprazydon wiąże się z białkami osocza w 99%.
Metabolizm zyprazydonu
Zyprazydon ulega przekształceniom w 3 szlakach metabolicznych w wyniku których powstają cztery główne metabolity występujące we krwi: BITP (sulfotlenek benzoizotiazolopiperazyny), sulfon BITP, sulfotlenek zyprazydonu oraz S-metylodihydrozyprazydon. W surowicy krwi zyprazydon w postaci niezmienionej stanowi około 44% całkowitej ilości metabolitów.
Wydalanie zyprazydonu
Po podaniu doustnym 66% zastosowanej dawki zyprazydonu wydala się z kałem, a około 20% jest wydalana z moczem. Zyprazydon ulega intensywnym przemianom metabolicznym na skutek których tylko niewielka ilość produktu leczniczego jest wydalana w postaci niezmienionej.