Trazodon, Trazodonum - Zastosowanie, działanie, opis

Trazodon jest lekiem przeciwdepresyjnym wpływających na metabolizm serotoniny w ośrodkowym układzie nerwowym. Lek stosuje się w terapii depresji o różnym pochodzeniu, w tym przebiegającej z lękiem.

Dodatkowo substancja jest stosowana poza wskazaniami (off-label) w leczeniu:

• zaburzeń odżywiania;
• fibromialgii;
• uzależnienia od alkoholu;
• schizofrenii;
• bezsenności;
• niepokoju;
• symptomów demencji, w tym choroby Alzheimera.

Trazodon w postaci tabletek, zaleca się przyjmować po posiłku, aby ograniczyć ryzyko pojawienia się działań niepożądanych. Z kolei tabletki powlekane o przedłużonym uwalnianiu stosuje się na czczo, a tabletki o przedłużonym uwalnianiu niezależnie od posiłku. Substancję przyjmuje się wieczorem, przed snem.

Dawka leku powinna być zwiększana stopniowo co 3-4 dni, do uzyskania optymalnego efektu klinicznego, który zwykle osiągany jest od 2 do 4 tygodni po przyjmowaniu odpowiednich ilości leku. Związku nie należy odstawiać nagle, dawki trazodonu trzeba zmniejszać stopniowo, zwłaszcza po długim okresie leczenia.

Dawkowanie substancji zależy od postaci uwalniania leku, wieku chorego oraz ogólnego stanu pacjenta.

Zwykle stosowane dawki dobowe u osób dorosłych: od 75 mg do 600 mg, jednak w przypadku tabletek powlekanych o przedłużonym uwalnianiu, maksymalna dawka wynosi 300 mg na dobę.

Osoby z zaburzoną funkcją wątroby oraz pacjenci w wieku podeszłym powinni przyjmować mniejsze ilości produktów leczniczych zawierających substancję.

Przeciwwskazaniem do stosowania trazodonu jest występowanie reakcji nadwrażliwości na związek. Dodatkowo substancji nie należy stosować w przypadku pojawienia się ostrego zawału serca, a także w stanie zatrucia bądź nadużywania alkoholu lub leków nasennych.

Stopniowe zwiększanie dawki leku zapobiega wystąpieniu działań niepożądanych. Terapia trazodonem również powinna być zakończona stopniowo, aby nie doszło do pojawienia się objawów odstawiennych takich jak: bóle głowy, nudności czy zły samopoczucie. Nie ma jednak dowodów na uzależniające działanie substancji.

Trazodon nie powinien być stosowany u osób poniżej 18 roku życia. Podawanie leków przeciwdepresyjnych w tej grupie wiekowej może prowadzić do zwiększonej agresji czy wrogości, ponadto obserwowano wzrost myśli i zachować samobójczych. Nie jest również znany wpływ, tej grupy leków, na proces dojrzewania pacjentów poniżej 18 lat.

U osób starszych zaleca się zachowanie ostrożności podczas terapii lekiem. Pacjenci ci są bardziej narażeni na wystąpienie hipotonii ortostatycznej w trakcie leczenia trazodonem zwłaszcza, gdy stosowane są inne leki wpływające na ciśnienie krwi. Ponadto seniorzy są bardziej wrażliwi na działanie cholinolityczne substancji, przez co wzrasta ryzyko upadków w tej grupie pacjentów. Należy zachować czujność w pierwszej fazie leczenia związkiem, u osób starszych oraz przy zmianie dawek leku, a także unikać interakcji lekowych, prowadzących do nasilenia działań niepożądanych trazodonu. 

U pacjentów ze schizofrenią lub innymi schorzenia psychotycznymi trazodon, podobnie jak inne antydepresanty, może wywołać psychozę z nasileniem myśli paranoidalnych. Jeśli u osób z chorobą afektywną dwubiegunową, dojdzie do przejścia fazy depresyjnej w stan maniakalny pod wpływem substancji, lek należy natychmiast odstawić.

Leki przeciwdepresyjne, w tym trazodon mogą zwiększać skłonność do myśli i zachować samobójczych. Działanie to jest szczególnie nasilone u osób, które były już w takich stanie, u pacjentów przed 25 rokiem życia oraz w początkowym etapie leczenia tymoleptykami. Pacjenci powinni być wnikliwie obserwowani pod kątem prób samobójczych, a sama terapia prowadzona z ograniczoną ilością leku (zwłaszcza w pierwszej fazie leczenia).

W razie pojawienia się żółtaczki podczas terapii, leczenie trazadonem należy przerwać.

Jeśli pojawią się objawy agranulocytozy takie jak ból: gardła, objawy grypopodobne z gorączką, zaleca się jak najszybsze wykonanie badań krwi.

Przy jednoczesnym stosowaniu leków przeciwdepresyjnych, które wpływają na metabolizm serotoniny, a więc trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych (TLPD), selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SRRI), inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI), oraz tryptofanu, tryptanów, tramadolu, inhibitorów monoaminooksydazy i neuroleptyków, istnieje ryzyko wystąpienia zespołu serotoninowego oraz złośliwego zespołu neuroleptycznego. Symptomy  powyższych zespołów są groźne dla zdrowia i mogą stanowić zagrożenie dla życia.

Podczas leczenia związkiem może dojść do wydłużenia odcinka QT. Aby zapobiec wystąpieniu groźnych zaburzeń rytmu serca należy unikać stosowania leku u pacjentów skłonnych do arytmii. Trazodon nie powinien być również zażywany łącznie z silnymi inhibitorami CYP3A4 oraz z innymi substancjami wydłużającymi odstępu QT.

Trazodon może prowadzić do pojawienia się spadków ciśnienia w tym hipotonii ortostatycznej, w przypadku stosowania innych leków obarczonych tym samym działaniem, w razie potrzeby dawka substancji obniżających ciśnienie krwi powinna być zmniejszona.

W trakcie terapii związkiem, jednoczesne stosowanie leków wpływających na metabolizm serotoniny oraz neuroleptyków grozi wystąpieniem złośliwego zespołu neuroleptycznego oraz zespołem serotoninowym. Należy unikać połączeń lekowych prowadzących do pojawienia się powyższych działań niepożądanych.

Leczenie trazodonem może skutkować pojawieniem się priapizmu. W niektórych przypadkach powodował on trwałe upośledzenie funkcji seksualnych. Priapizm można leczyć podając do ciał jamistych członka leki alfa-adrenergiczne (np.adrenalina). W razie pojawienia się powyższego działania niepożądanego, należy natychmiast odstawić lek.

Związek wykazuje działanie cholinolityczne. Osoby z jaską o wąskim kącie przesączania oraz z trudnością w oddawaniu moczu czy przerostem prostaty gdyż trazodon może zaostrzyć objawy tych schorzeń.

Osoby z chorobami kardiologicznymi powinny zachować ostrożność w trakcie leczenia substancją. Związek może powodować skoki ciśnienia oraz zaburzenia rytmu, co wpływa negatywnie na przebieg chorób sercowo-naczyniowych.

U pacjentów z padaczką, powinno unikać się gwałtownego zmniejszania bądź zwiększania dawek trazodonu.

Osobom z niewydolnością wątroby należy indywidualnie dostosować podawane ilości leku. W tej grupie pacjentów może dojść do kumulacji związku w organizmie. 

Zaleca się zachować ostrożność u osób z niewydolnością nerek, choć zmiany dawki nie są konieczne u tych pacjentów.

W trakcie terapii lekiem należy unikać spożywania soku grejpfrutowego ze względu na wzrost ryzyka pojawienia się działań niepożądanych.

Substancja nasila działanie depresyjne alkoholu na ośrodkowy układ nerwowy, należy unikać picia alkoholu w trakcie leczenia trazodonem.

Podczas terapii związkiem mogą pojawić się senność lub zawroty głowy czy stany splątania, które mogą mieć negatywny wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn. Pacjenci powinni powstrzymać się od wykonywania tych czynności do momentu upewnienia się, że nie występują u nich działania niepożądane upośledzające zdolności psychomotoryczne.

Jednoczesne stosowanie z zielem dziurawca może zwiększać ryzyko występowania zespołu serotoninowego w trakcie terapii trazodonem.

Badania na samicach zwierząt którym podawano trazodon w czasie ciąży nie pokazały negatywnego wpływu na rozwój zarodka lub płodu. Przeprowadzone badania obserwacyjne u kobiet ciężarnych, które również stosowały ten antydepresant, nie wykazały pośredniego lub bezpośredniego działania embriotoksycznego lub teratogennego trazodonu. Należy jednak pamiętać, że powyższe obserwacje u ludzi dotyczą ograniczonej ilości kobiet.

W przypadku wdrożenia leku do postępowania terapeutycznego w trakcie ciąży, trzeba oszacować korzyści zdrowotne dla matki (nieleczona depresja jest chorobą  prowadzącą do śmierci) oraz ryzyko zdrowotne dla zarodka/płodu. Zaleca się  aby nie stosować trazodonu w okresie I trymestru ciąży. Natomiast po porodzie, jeśli związek był przyjmowany przez długi czas trwania ciąży, obserwować noworodka pod kątem pojawienia się symptomów odstawiennych.

Decyzję o stosowaniu trazodonu podczas ciąży podejmuje lekarz.

Trazodon przechodzi do mleka kobiecego najprawdopodobniej w nieistotnie klinicznych ilościach. Dane na temat stosowania leku w trakcie laktacji są ograniczone, jednakże jak dotąd, nie zaobserwowano działań negatywnych u oseska karmionego przez kobiety przyjmujące substancję podczas karmienia piersią. Obecnie trazodon jest uważany za lek dozwolony do przyjmowania w czasie laktacji.

Decyzję o stosowaniu trazodonu podczas laktacji podejmuje lekarz.

Badania na zwierzętach wykazały zwiększoną ilość poronień u samic szczurów, którym podawano trazodon. Należy zaznaczyć że ilości leku były bardzo wysokie, z zakresu dawek toksycznych, które nie są stosowane w leczeniu u ludzi.

Stosowanie nadmiernych ilości trazodonu objawia się działaniami niepożądanymi ze strony układu kardiologicznego, neurologicznego oraz nerwowego, które stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia.

Podczas przedawkowania związku mogą pojawić się:

• zawroty głowy oraz nadmierna senność;
• nudności i wymioty;
• drgawki oraz splątanie
• priapizm;
• depresja oddechowa oraz śpiączka.

Dodatkowo istnieje ryzyko wystąpienia skoków ciśnienia i niebezpiecznych zaburzeń rytmu serca łącznie z baletem mięśnia sercowego.

Trazodon jest lekiem przeciwdepresyjnym o działaniu uspokojającym.

Mechanizm działania leku polega blokowaniu receptorów 5-HT₂ oraz na hamowaniu wychwytu zwrotnego serotoniny. Powoduje to wzrost ilości serotoniny ze zmniejszeniem ilości postsynaptycznych receptorów 5-HT_1A, co skutkuje nasileniem przekaźnictwa serotoninergicznego w centralnym układzie nerwowym. Dodatkowo substancja blokuje również receptory H_1. Lek w nieistotnym stopniu hamuje wychwyt zwrotny noradrenaliny. 

W odróżnieniu od trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych, trazodon nie powoduje działania pozapiramidowego, a także nie wywiera silnego wpływu na przekaźnictwo cholinergiczne i noradrenergiczne, co czyni go bezpieczniejszym wyborem do terapii pacjentów z jaskrą, problemami z oddawaniem moczu oraz chorobami serca.

Trazodon jest szybko wchłaniany z przewodu pokarmowego, jego biodostępność wynosi od 63% do 91%. Pokarm może w różny sposób wpływać na absorpcję leku. Pożywienie może zwiększać wchłanianie związku lub zmniejszać stężenie maksymalne substancji w osoczu. Istnieje również możliwość wydłużenia czasu, w którym osiągane jest stężenie maksymalne. W zależności od postaci leku, najwyższe stężenie związku w osoczu obserwowane jest od 1-2 godzin (tabletki) do 4 godzin (tabletki o przedłużonym uwalnianiu) od podania.

Trazodon jest wiązany w dużym stopniu z białkami osocza (od 89% do 95%). Związek przenika przez barierę krew-mózg oraz do mleka kobiecego.

Substancja jest metabolizowana w wątrobie. W przemianach leku uczestniczy izoforma CYP3A4 cytochromu p-450. Podczas terapii należy unikać silnych inhibitorów lub induktorów tego enzymu, gdyż może dojść do obniżenia skuteczności leczenia lub nasilenia się działań niepożądanych. Aktywnym metabolitem jest chlorofenylopiperazyna. Szlak metaboliczne leku nie został do końca poznany.

U pacjentów z zaburzoną funkcją wątroby oraz u osób starszych obserwuje się okres półtrwania leku może ulec wydłużeniu, co zwiększa ryzyko pojawienia się działań niepożądanych.

Trazodon w około 70% podlega wydalaniu nerkowemu, w postaci metabolitów lub w formie niezmienionej. W populacji występują dwa zakresy czasowe, określające okres półtrwania substancji. U części społeczeństwa okres ten będzie wynosił od 3 do 6 godzin, u innych zaś ulegnie wydłużeniu (5-9 godzin).

Osoby z ciężką niewydolnością nerek powinny zachować ostrożność podczas terapii lekiem, gdyż może dojść do kumulacji leku i jego metabolitów w organizmie.