Saksagliptyna, Saxagliptinum - Zastosowanie, działanie, opis

Saksagliptyna jest stosowana jako lek pomocniczy w terapii skojarzonej cukrzycy typu 2 w celu lepszej kontroli glikemii u dorosłych przyjmujących leki takie jak metformina (jeśli w wyniku leczenia wraz z dietą i wysiłkiem fizycznym nie można uzyskać właściwej kontroli glikemii), pochodne sulfonylomocznika (jeśli niewskazane jest leczenie metforminą, a terapia pochodnymi sulfonylomocznika wraz z dietą i wysiłkiem fizycznym nie pozwala uzyskać właściwej kontroli glikemii) oraz pochodne tiazolidynodionu (jeśli terapia tym lekiem połączona z dietą i wysiłkiem fizycznym nie skutkuje właściwą kontrolą glikemii). 

Saksagliptynę stosuje się doustnie, niezależnie od posiłku i pory dnia. W razie pominięcia dawki należy przyjąć ją tak szybko, jak to możliwe. Nie powinno się przyjmować podwójnej dawki w tym samym dniu.

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej, wieku, masy ciała, chorób towarzyszących (zaburzona praca nerek, niewydolność wątroby) itp.

Leczenie skojarzone z metforminą, pochodnymi sulfonylomocznika lub tiazolidynodionu:

Dawka dobowa zwykle stosowana: 5 mg

Przeciwwskazaniem do stosowania leku jest uczulenie na saksagliptynę, a także wystąpienie w przeszłości ciężkich reakcji nadwrażliwości na skutek przyjęcia leku z grupy inhibitorów DPP-4 (dipeptydylopeptydazy 4).

Saksagliptyna nie powinna być stosowana u pacjentów ze stwierdzoną cukrzycą typu 1 oraz w terapii kwasicy ketonowej w przebiegu cukrzycy. Stosowanie saksagliptyny wraz z insuliną nie zostało przebadane.

Nie należy stosować leku u osób z niewydolnoscią nerek w stopniu umiarkowanym i ciężkim ze względu na brak wystarczającej ilości danych pochodzących z badań na tej grupie pacjentów.

Należy zachować ostrożność w przypadku pacjentów z umiarkowaną niewydolnością wątroby, natomiast w przypadku ciężkiej niewydolności wątroby stosowanie saksagliptyny nie jest zalecane.

Podczas terapii pochodnymi sulfonylomocznika, dawka leku może wymagać zmniejszenia, jeśli pacjent stosuje jednocześnie saksagliptynę (ze względu na możliwe nasilenie działania hipoglikemizującego).

Należy unikać stosowania saksagliptyny, jeżeli u pacjenta wystąpiły ciężkie reakcje uczuleniowe na inny lek z grupy inhibitorów DPP-4.

U osób powyżej 75 lat należy zachować ostrożność podczas terapii saksagliptyną ze względu na niewystarczającą ilość danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania tego leku w tej grupie chorych.

Ze względu na możliwość wystąpienia zmian skórnych, takich jak wysypka, należy monitorować stan skóry w trakcie leczenia saksagliptyną (także pod kątem wystąpienia owrzodzeń, czy zmian pęcherzowych).

Lek należy stosować ostrożnie także w przypadku:

• pacjentów z niewydolnością serca (ze względu na niewystarczającą ilość danych na temat stosowania leku w tej grupie chorych),
• osób z zaburzeniami odporności (nie prowadzono badań na tej grupie chorych),
• pacjentów stosujących leki, takie jak fenobarbital, karbamazepina, fenytoina, deksametazon, czy ryfampicyna (indukują enzym CYP3A4, co może wpływać na zmniejszenie działania saksagliptyny).

Wpływ leku na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn nie został poznany, jednak ze względu na możliwość wystąpienia zawrotów głowy podczas stosowania saksagliptyny, należy zachować szczególną ostrożność.

Nie należy stosować leku w czasie ciąży ze względu na brak badań opisujących wpływ saksagliptyny na jej przebieg. 

U zwierząt (szczury i króliki) saksagliptyna w badanych dawkach nie wykazywała działania teratogennego. Po podaniu leku w dużych dawkach, u szczurów, zaobserwowano nieznaczne, odwracalne opóźnienie uwapnienia miednicy płodów, a także spadek masy urodzeniowej płodów (jeśli u matki wystąpiły objawy toksyczne). Wykazano, że u królików saksagliptyna powodowała nieznaczne zmiany szkieletu płodów (w dawkach toksycznych dla matki).

Wykazano, że u zwierząt saksagliptyna przenika do mleka. Ze względu na brak danych dotyczących przenikania leku do mleka kobiet karmiących należy rozważyć stosunek korzyści do ryzyka. Decyzję o leczeniu podejmuje lekarz.

Brak danych klinicznych na temat wpływu leku na płodność u ludzi. Wykazano, że u zwierząt saksagliptyna podawana w dużych dawkach wywierała szkodliwe działanie na reprodukcję.

Saksagliptyna jest wybiórczym, odwracalnym, kompetycyjnym inhibitorem dipeptydylopeptydazy 4 (DPP-4). DPP-4 jest enzymem rozkładającym hormony inkretynowe, takie jak glukagonopodobny peptyd-1 (GLP-1) i zależny od glukozy polipeptyd insulinotropowy (GIP). Hormony te zmniejszają stężenie glukozy we krwi na skutek zwiększenia jej wykorzystania w organizmie (poprzez zwiększenie produkcji insuliny przez komórki beta trzustki), a także zmniejszenia syntezy glukozy w wątrobie. Saksagliptyna hamuje aktywność DPP-4, co skutkuje zwiększeniem stężenia hormonów inkretynowych, a co za tym idzie, spadkiem stężenia glukozy na czczo i po posiłku.

Po podaniu doustnym, saksagliptyna szybko się wchłania i osiąga stężenie maksymalne (C_max) po 2 godzinach (dla jej głównego metabolitu wartość ta wynosi 4 godziny).

Saksagliptyna i jej główny metabolit w nieznacznym stopniu wiążą się z białkami surowicy krwi.

Metabolizm saksagliptyny zachodzi przy udziale cytochromu P450 3A4/5. Połowa wchłoniętej dawki ulega metabolizmowi wątrobowemu. Główny metabolit saksagliptyny również wykazuje działanie hamujące na DPP-4 w sposób wybiórczy, odwracalny i kompetycyjny, jednak jego siła działania jest o połowę mniejsza w porównaniu do saksagliptyny.

Saksagliptyna ulega eliminacji zarówno przez nerki, jak i wątrobę. Okres półtrwania  (t_1/2) saksagliptyny wynosi 2,5 godziny (dla jej głównego metabolitu wartość ta wynosi 3,1 godziny).