Ryzatryptan, Rizatriptanum - Zastosowanie, działanie, opis
Podstawowe informacje o ryzatryptanie
- Rok wprowadzenia na rynek
-
1998
- Substancje aktywne
-
ryzatryptan
- Działanie ryzatryptanu
-
przeciwmigrenowe
- Postacie ryzatryptanu
-
liofilizat doustny, tabletki
- Układy narządowe
-
układ nerwowy i narządy zmysłów
- Specjalności medyczne
-
Neurologia
- Rys historyczny ryzatryptanu
-
Ryzatryptan został odkryty w 1991 roku i wprowadzony na rynek przez firmę Merck w 1998 roku pod nazwą handlową Maxalt jako przedstawiciel tryptanów drugiej generacji.
- Wzór sumaryczny ryzatryptanu
-
C15H19N5
Spis treści
- Wskazania do stosowania ryzatryptanu
- Dawkowanie ryzatryptanu
- Przeciwskazania do stosowania ryzatryptanu
- Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania ryzatryptanu
- Przeciwwskazania ryzatryptanu do łączenia z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje ryzatryptanu z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje ryzatryptanu z pożywieniem
- Wpływ ryzatryptanu na prowadzenie pojazdów
- Inne rodzaje interakcji
- Wpływ ryzatryptanu na ciążę
- Wpływ ryzatryptanu na laktację
- Wpływ ryzatryptanu na płodność
- Skutki uboczne
- Objawy przedawkowania ryzatryptanu
- Mechanizm działania ryzatryptanu
- Wchłanianie ryzatryptanu
- Dystrybucja ryzatryptanu
- Metabolizm ryzatryptanu
- Wydalanie ryzatryptanu
Wskazania do stosowania ryzatryptanu
Ryzatryptan stosowany jest w celu przerwania ostrego napadu migreny (z aurą lub bez aury). Leku nie należy stosować w celu zapobiegania napadom migrenowym.
Dawkowanie ryzatryptanu
Dawka zwykle stosowana u osób dorosłych to 10 mg. Maksymalna dawka dobowa to 20 mg. Przed ponownym podaniem leku należy zachować co najmniej 2-godzinny odstęp czasowy. Nie należy przyjmować drugiej dawki leku podczas tego samego napadu, gdy pierwsza okazała się nieskuteczna. Ryzatryptan występuje w postaci tabletek lub liofilizatu rozpuszczającego się w jamie ustnej. Liofilizat zalecany jest osobom, u których wypicie dużej ilości wody może dodatkowo prowokować nudności i wymioty lub w sytuacji, gdy osoba z atakiem migreny nie ma w pobliżu dostępnej wody do popicia tabletki. U niektórych osób wymagane jest zmniejszenie dawki do 5 mg. Dotyczy to osób leczonych propranololem, z niewydolnością wątroby i/lub nerek. Stosowanie ryzatryptanu u dzieci i młodzieży nie jest zalecane ze względu na brak wystarczających badań potwierdzających bezpieczeństwo stosowania leku w tej grupie pacjentów.
Przeciwskazania do stosowania ryzatryptanu
Przeciwwskazaniem są nadwrażliwość na ryzatryptan, ciężkie nadciśnienie (w tym nieleczone nadciśnienie), choroby naczyń obwodowych. Leku nie należy stosować u osób z ciężką niewydolnością wątroby i nerek, z rozpoznaną chorobą wieńcową i incydentami naczyniowo-mózgowymi.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania ryzatryptanu
Ryzatryptanu nie należy stosować u osób z nieustaloną przyczyną bólu głowy, który może świadczyć o innym ciężkim schorzeniu. Zwężenie naczyń mózgowych może zagrażać życiu np. pacjentów z incydentami sercowo-naczyniowymi i tętniakiem mózgu. Lek nie jest wskazany do leczenia migreny porażennej i migreny podstawnej.
W przypadku wystąpienia silnego ucisku w obrębie gardła i klatki piersiowej należy wykonać badania pozwalające zdiagnozować chorobę niedokrwienną serca. Należy przerwać stosowanie leku do czasu postawienia diagnozy. Badaniem powinny być objęte wszystkie osoby z grup ryzyka chorób serca, aby ocenić możliwość stosowania ryzatryptanu w napadzie migreny.
Pacjent wymaga pilnej konsultacji lekarski, jeżeli pojawią się u niego objawy obrzęku naczynioruchowego (obrzęk gardła, języka). W takiej sytuacji konieczne jest odstawienie leku do czasu ustalenia przyczyny.
U pacjenta długotrwale stosującego tryptany może wystąpić tzw. polekowy ból głowy. Jeżeli ból głowy utrzymuje się pomimo zastosowanej dawki leku lub nasila się po jej przyjęciu konieczna jest konsultacja lekarska.
Przeciwwskazania ryzatryptanu do łączenia z innymi substancjami czynnymi
Ryzatryptanu nie należy łączyć z innymi agonistami receptora serotoninowego 5-HT1B/1D, ergotaminą i pochodnymi sporyszu (np. bromokryptyna, kabergolina, metysergid). Przeciwwskazane jest równoczesne stosowanie inhibitorów monoaminooksydazy (IMAO np. moklobemid, selegilina) lub odstęp czasowy mniejszy niż 2 tygodnie od zaprzestania stosowania IMAO.
Interakcje ryzatryptanu z innymi substancjami czynnymi
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Atenolol (Atenolol) | antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe |
Bisoprolol (Bisoprolol) | antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe |
Celiprolol (Celiprolol) | antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe |
Esmolol (Esmolol) | antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych |
Karteolol (Carteolol) | antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych |
Linezolid (Linezolid) | inne leki przeciwbakteryjne |
Moklobemid (Moclobemide) | IMAO - inhibitory monoaminooksydazy |
Nebiwolol (Nebivolol) | antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe |
Pindolol (Pindolol) | antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych |
Propranolol (Propranolol) | antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych |
Rasagilina (Rasagiline) | IMAO - inhibitory monoaminooksydazy |
Selegilina (Selegiline) | IMAO - inhibitory monoaminooksydazy |
Tymolol (Timolol) | antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych |
Metipranolol (Metipranolol) | antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Amitryptylina (Amitriptyline) | TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne |
Bupropion (Bupropion) | NDRI - inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy |
Buspiron (Buspirone) | leki przeciwlękowe wpływające na przekaźnictwo serotoninergiczne |
Citalopram (Citalopram) | SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny |
Dapoksetyna (Dapoxetine) | SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny |
Escitalopram (Escitalopram) | SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny |
Fluoksetyna (Fluoxetine) | SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny |
Fluwoksamina (Fluvoxamine) | SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny |
Granisetron (Granisetron) | setrony - antagoniści receptora serotoninowego 5-HT3 |
Klomipramina (Clomipramine) | TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne |
Maprotylina (Maprotiline) | substancje przeciwdepresyjne o innym mechanizmie działania |
Mianseryna (Mianserin) | substancje przeciwdepresyjne o innym mechanizmie działania |
Moklobemid (Moclobemide) | IMAO - inhibitory monoaminooksydazy |
Ondansetron (Ondansetron) | setrony - antagoniści receptora serotoninowego 5-HT3 |
Palonosetron (Palonosetron) | setrony - antagoniści receptora serotoninowego 5-HT3 |
Paroksetyna (Paroxetine) | SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny |
Rasagilina (Rasagiline) | IMAO - inhibitory monoaminooksydazy |
Sertralina (Sertraline) | SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny |
Tapentadol (Tapentadol) | agoniści receptora opioidowego |
Tramadol | agoniści receptora opioidowego |
Trazodon (Trazodone) | SARI - selektyne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, dodatkowo blokujące receptor dla serotoniny |
Wortioksetyna (Vortioxetine) | substancje przeciwdepresyjne o innym mechanizmie działania |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Almotryptan (Almotriptan) | tryptany - selektywni agoniści receptora serotoninowego 5-HT1 |
Bromokryptyna (Bromocriptine) | agoniści receptorów dopaminowych |
Dihydroergotamina (Dihydroergotamine) | inne substancje przeciwmigrenowe |
Eletryptan (Eletriptan) | tryptany - selektywni agoniści receptora serotoninowego 5-HT1 |
Ergotamina (Ergotamine) | alkaloidy sporyszu |
Frowatryptan (Frovatriptan) | tryptany - selektywni agoniści receptora serotoninowego 5-HT1 |
Kabergolina (Cabergoline) | agoniści receptorów dopaminowych |
Naratryptan (Naratriptan) | tryptany - selektywni agoniści receptora serotoninowego 5-HT1 |
Sumatryptan (Sumatriptan) | tryptany - selektywni agoniści receptora serotoninowego 5-HT1 |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Selegilina (Selegiline) | IMAO - inhibitory monoaminooksydazy |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Pitolisant (Pitolisant) | inne substancje działające na układ nerwowy |
Interakcje ryzatryptanu z pożywieniem
Pokarm może opóźniać wchłanianie leku i wydłużać czas potrzebny do osiągnięcia stężenia maksymalnego ryzatryptanu we krwi.
Wpływ ryzatryptanu na prowadzenie pojazdów
Ryzatryptan może w różnym stopniu nasilać senność i zawroty głowy, dlatego pacjent musi dokonać samooceny wpływu leku na zdolność prowadzenia pojazdów.
Inne rodzaje interakcji
Połączenie ryzatryptanu z preparatami z dziurawca może nasilać działania niepożądane leku.
Wpływ ryzatryptanu na ciążę
Na podstawie badań prowadzonych wśród zwierząt nie stwierdzono wpływu ryzatryptanu na przebieg ciąży, porodu i rozwój dziecka po urodzeniu. Należy zachować szczególną ostrożność u kobiet w ciąży, gdy stosowanie leku jest bezwzględnie konieczne.
Wpływ ryzatryptanu na laktację
Nie potwierdzono jednoznacznie bezpieczeństwa stosowania ryzatryptanu w okresie laktacji. Ze względu na możliwość przenikania leku do mleka kobiecego należy zachować 24-godzinny odstęp czasowy pomiędzy przyjęciem dawki ryzatryptanu a karmieniem, aby ograniczyć narażenie dziecka na działanie leku.
Wpływ ryzatryptanu na płodność
W badaniach przeprowadzonych na zwierzętach z zastosowaniem dawek ryzatryptanu znacznie przekraczających dawki stosowane u ludzi (około 500-krotnie) zaobserwowano niewielki wpływ leku na płodność. Nie przeprowadzono badań wśród ludzi.
Skutki uboczne
- osłabienie
- zawroty głowy
- zmęczenie
- ból brzucha
- wymioty
- suchość błony śluzowej jamy ustnej
- senność
- sztywność mięśniowo-szkieletowa
- Niedoczulica
- parestezje
- ból mięśniowo-szkieletowy
- nudności
- bóle szyi
- bezsenność
- biegunka
- ból głowy
- ból w klatce piersiowej
- nieprzyjemne uczucie w gardle
- kołatanie serca
- osłabienie sprawności umysłowej
- niestrawność
- ataksja
- zwiększone pragnienie
- arytmia
- osłabienie siły mięśniowej
- uderzenia gorąca
- zaczerwienienie twarzy
- zmiany w zapisie ekg
- ból twarzy
- pokrzywka
- dezorientacja
- drżenie
- duszność
- nadciśnienie
- nerwowość
- niewyraźne widzenie
- obrzęk naczynioruchowy
- omdlenia
- zaburzenia smaku
- świąd
- tachykardia
- wysypka
- wzmożona potliwość
- reakcje anafilaktyczne
- reakcje nadwrażliwości
- Incydent naczyniowo-mózgowy
- świszczący oddech
- reakcje rzekomoanafilaktyczne
- bradykardia
- zespół serotoninowy
- martwica toksyczno-rozpływna naskórka
- napady drgawkowe
- niedokrwienie kończyn
- zawał serca
- niedokrwienne zapalenie okrężnicy
Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)
- Bardzo często
- (≥1/10)
- Często
- (≥1/100 do <1/10)
- Niezbyt często
- (≥1/1000 do <1/100)
- Rzadko
- (≥1/10 000 do < 1/1000)
- Bardzo rzadko
- (<1/10 000)
- Częstość nieznana
- Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych
Objawy przedawkowania ryzatryptanu
Przedawkowanie ryzatryptanu objawia się zawrotami głowami, nasiloną sennością, bólami głowy, wymiotami, bradykardią, zaburzeniami układu sercowo-naczyniowego, brakiem kontroli nad czynnością zwieraczy.
Mechanizm działania ryzatryptanu
Ryzatryptan poprzez agonistyczne działanie na receptory 5-HT1B/1D powoduje skurcz patologicznie rozszerzonych wewnątrzczaszkowych naczyń krwionośnych i jednocześnie hamuje uwalnianie prozapalnych neuropeptydów, przeciwdziałając rozwojowi stanu zapalnego i powstawaniu bólu, który jest indukowany sygnałami przekazywanymi przez włókna nerwu trójdzielnego. Ryzatryptan w niewielkim stopniu wpływa na aktywność farmakologiczną innych receptorów.
Wchłanianie ryzatryptanu
Ryzatryptan jest szybko wchłaniany po podaniu doustnym. Biodostępność leku wynosi około 45%, a czas potrzebny do osiągnięcia stężenia maksymalnego we krwi to około 1,5 godziny (w przypadku liofilizatu czas ten może ulec wydłużeniu o 30-60 minut). Przyjęcie ryzatryptanu z posiłkiem opóźnia wchłaniania leku i osiągnięcie stężenia maksymalnego o 1 godzinę.
Dystrybucja ryzatryptanu
Ryzatryptan wiąże się w 14% z białkami osocza. Objętość dystrybucji różni się w zależności od płci: u mężczyzn wynosi około 110 litrów, a u kobiet 140 litrów.
Metabolizm ryzatryptanu
Głównym enzymem metabolizującym ryzatryptan jest inhibitor monoaminoksydazy typu A (IMAO-A), który odpowiada za powstanie nieaktywnego metabolitu - kwasu indolilooctowego. Innym metabolitem jest N-monodemetylowy ryzatryptan, który wykazuje aktywność farmakologiczną zbliżoną do związku macierzystego, ale nie jest istotny z klinicznego punktu widzenia. Jeszcze mniejsze znaczenie mają nieaktywny farmakologicznie N-tlenek, 6-hydroksypochodna oraz 6-hydroksypochodna występujące w postaci kompleksów z siarczanami.
Wydalanie ryzatryptanu
Wydalanie ryzatryptanu zachodzi głównie przez nerki (80%), w mniejszym stopniu lek usuwany jest z organizmu z kałem (10%). Około 14% dawki leku znajduje się w moczu w postaci niezmienionej, a 51% w postaci metabolitu kwasu indolilooctowego. N-monodemetylowy ryzatryptan stanowi w moczu około 1% dawki leku. Okres półtrwania leku wynosi 2-3 godziny.