Rywaroksaban, Rivaroxabanum - Zastosowanie, działanie, opis

Rywaroksaban jest lekiem przeciwzakrzepowym. Stosowany między innymi w profilaktyce udaru i zatorowości obwodowej u pacjentów dorosłych z migotaniem przedsionków niezwiązanym z wadą zastawkową z jednym lub kilkoma czynnikami ryzyka. Wśród tychże czynników wyróżnia się: cukrzycę, udar, przemijający napad niedokrwienny w wywiadzie, niewydolność serca, nadciśnienie tętnicze, wiek powyżej 75 lat. Rywaroksaban stosuje się również w leczeniu zakrzepicy żył głębokich (ZŻG) oraz profilaktyce nawrotowej ZŻG i zatorowości płucnej po ostrej ZŻG u dorosłych. Wśród wskazań do stosowania substancji wymienia się również profilaktykę żylnej choroby zakrzepowo–zatorowej (ŻChZZ) u dorosłych pacjentów po przebytej planowej aloplastyce stawu biodrowego lub kolanowego.

Rywaroksaban stosuje się doustnie. W zależności od dawki, substancja powinna być przyjmowana z posiłkiem (15 mg i 20 mg) lub niezależnie od posiłku (10 mg).

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej i chorób towarzyszących (zaburzona praca nerek, niewydolność wątroby).

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: od 5 mg do 20 mg.

Przeciwskazaniem są nadwrażliwość na rywaroksaban i czynne lub ostatnio przebyte krwawienia o znaczeniu klinicznym. Wśród nich wyróżniamy na przykład: stwierdzoną lub podejrzewaną obecność żylaków przełyku, żylno–tętnicze wady rozwojowe, tętniak naczyniowy, nowotwór złośliwy z wysokim ryzykiem krwawienia, przebyty uraz mózgu lub kręgosłupa, przebyty krwotok wewnątrzczaszkowy, przebyty zabieg chirurgiczny mózgu, kręgosłupa lub okulistyczny. Wśród przeciwwskazań do stosowania substancji można wyróżnić również choroby wątroby, które wiążą się z koagulopatią i ryzykiem krwawienia. Substancja nie powinna być stosowana u pacjentów z marskością wątroby typu B i C wg klasyfikacji Child Pugh.

W trakcie stosowania rywaroksabanu, pacjent powinien być ściśle monitorowany pod kątem objawów krwawienia.

W przypadku niewyjaśnionego zmniejszenia stężenia hemoglobiny lub obniżenia ciśnienia tętniczego krwi, należy szukać u pacjenta źródła krwawienia.

U pacjentów z ciężkim zaburzeniem czynności nerek należy zachować ostrożność w czasie terapii rywaroksabanem.

Rywaroksaban nie jest zalecany u pacjentów ze zwiększonym ryzykiem krwawienia, czyli z: niekontrolowalnym ciężkim nadciśnieniem tętniczym krwi, retinopatią naczyniową, wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami krzepnięcia krwi, schorzeniami przewodu pokarmowego bez czynnego owrzodzenia.

U pacjentów, u których zastosowano znieczulenie zewnątrzoponowe, cewnika nie powinno się usuwać wcześniej niż po upływie 18 godzin od podania ostatniej dawki rywaroksabanu.

W przypadku pacjentów w podeszłym wieku należy pamiętać, że wraz z wiekiem wzrasta ryzyko krwotoku. Rywaroksaban należy stosować ostrożnie w tej grupie chorych.

Rywaroksabanu nie należy łączyć z substancjami przeciwzakrzepowymi takimi jak: heparyny niefrakcjonowane, heparyny drobnocząsteczkowe i pochodne heparyn, a także doustnymi lekami przeciwzakrzepowymi (warfaryna, apiksaban). 

Jednoczesne stosowanie substancji może spowodować nasilenie działania przeciwzakrzepowego.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Ibrutynib (Ibrutinib)	inhibitory kinazy białkowej

Jednoczesne stosowanie substancji zwiększa ryzyko wystąpienia krwawień.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Kabozantynib (Cabozantinib)	inhibitory kinazy białkowej

Obie substancje wykazują działanie przeciwzakrzepowe, dlatego ich łączne stosowanie spowoduje nasilenie tego działania.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Apiksaban (Apixaban)	leki przeciwzakrzepowe - inhibitory czynnika Xa

Jednoczesne stosowanie substancji może spowodować nasilenie działania przeciwzakrzepowego.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Ruksolitynib (Ruxolitinib)	inhibitory kinazy białkowej

Jednoczesne stosowanie substancji może spowodować nasilenie przeciwzakrzepowego działania rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Treprostinil (Treprostinil)	leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek

Jednoczesne stosowanie substancji może spowodować nasilenie działania przeciwzakrzepowego.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Typranawir (Tipranavir)	inhibitory proteazy HIV

Obie substancje wykazują działanie przeciwzakrzepowe, dlatego ich łączne stosowanie spowoduje nasilenie tego działania.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Edoksaban (Edoxaban)	leki przeciwzakrzepowe - inhibitory czynnika Xa

Połączenie tych substancji może spowodować nasilenie przeciwzakrzepowego działania rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Ramucyrumab (Ramucirumab)	przeciwciała monoklonalne - przeciwnowotworowe i immunosupresyjne

Połączenie tych substancji może spowodować nasilenie przeciwzakrzepowego działania rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Temsyrolimus (Temsirolimus)	inne leki przeciwnowotworowe

Obie substancje wykazują działanie przeciwzakrzepowe, dlatego ich łączne stosowanie spowoduje nasilenie tego działania.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Worapaksar (Vorapaksar)	leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek

Połączenie tych substancji może spowodować nasilenie przeciwzakrzepowego działania rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Darunawir (Darunavir)	inhibitory proteazy HIV

Połączenie tych substancji może spowodować nasilenie przeciwzakrzepowego działania rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Fosaprepitant (Fosaprepitant)	antagoniści receptorów neurokiniowych 1 - NK1

Połączenie tych substancji może spowodować nasilenie przeciwzakrzepowego działania rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Lapatynib (Lapatinib)	inne leki przeciwnowotworowe

Piperacylina może nasilać przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Piperacylina (Piperacillin)	penicyliny o szerokim spektrum działania

Połączenie tych substancji może spowodować nasilenie przeciwzakrzepowego działania rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Rolapitant (Rolapitant)	antagoniści receptorów neurokiniowych 1 - NK1

Jednoczesne stosowanie substancji prowadzi do osłabienia działania rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Brygatynib (Brigatinib)	inhibitory kinazy białkowej

Escyna może nasilać przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Escyna (Escine)	substancje wpływające na elastyczność naczyń krwionośnych - INNE

Połączenie tych substancji może spowodować nasilenie przeciwzakrzepowego działania rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Takrolimus (Tacrolimus)	inhibitory kalcyneuryny

Połączenie tych substancji może spowodować nasilenie przeciwzakrzepowego działania rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Abcyksymab (Abciximab)	leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek

Obie substancje wykazują działanie przeciwzakrzepowe, dlatego łączne ich stosowanie może nasilać to działanie.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Acenokumarol (Acenocoumarol)	leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K

Obie substancje wykazują działanie przeciwzakrzepowe, dlatego łączne ich stosowanie może nasilać to działanie.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Bemiparyna (Bemiparin)	leki przeciwzakrzepowe - heparyna, heparynoidy i pochodne

Obie substancje wykazują działanie przeciwzakrzepowe, dlatego łączne ich stosowanie może nasilać to działanie.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Dabigatran (Dabigatran)	leki przeciwzakrzepowe-inhibitory trombiny

Obie substancje wykazują działanie przeciwzakrzepowe, dlatego łączne ich stosowanie może nasilać to działanie.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Dalteparyna (Dalteparin)	leki przeciwzakrzepowe - heparyna, heparynoidy i pochodne

Obie substancje wykazują działanie przeciwzakrzepowe, dlatego łączne ich stosowanie może nasilać to działanie.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Enoksaparyna (Enoxaparin)	leki przeciwzakrzepowe - heparyna, heparynoidy i pochodne

Obie substancje wykazują działanie przeciwzakrzepowe, dlatego łączne ich stosowanie może nasilać to działanie.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Heparyna (Heparin)	leki przeciwzakrzepowe - heparyna, heparynoidy i pochodne

Połączenie tych substancji może spowodować nasilenie przeciwzakrzepowego działania rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Idelalizyb (Idelalisib)	inne leki przeciwnowotworowe

Obie substancje wykazują działanie przeciwzakrzepowe, dlatego łączne ich stosowanie może nasilać to działanie.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Klopidogrel (Clopidogrel)	leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek

Aceklofenak może nasilić przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Aceklofenak (Aceclofenac)	NLPZ hamujące silniej COX-2 niż COX-1

Acemetacyna może nasilić przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Acemetacyna (Acemetacin)	NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol

Aprepitant może nasilić przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Aprepitant (Aprepitant)	antagoniści receptorów neurokiniowych 1 - NK1

Celekoksyb może nasilić przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Celekoksyb (Celecoxibum)	NLPZ hamujące wybiórczo COX-2 - koksyby

Deksibuprofen może nasilić przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Deksibuprofen (Dexibuprofen)	NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol

Deksketoprofen może nasilić przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Deksketoprofen (Dexketoprofen)	NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol

Diklofenak może nasilić przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Diklofenak (Diclofenac)	NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol

Etorykoksyb może nasilić przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Etorykoksyb (Etoricoxib)	NLPZ hamujące wybiórczo COX-2 - koksyby

Fenylobutazon może nasilić przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Fenylobutazon (Phenylbutazone)	NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol

Ibuprofen może nasilić przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Ibuprofen (Ibuprofen)	NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol

Iloprost może nasilić przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Iloprost (Iloprost)	leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek

Indometacyna może nasilić przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Indometacyna (Indomethacin)	NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol

Ketoprofen może nasilić przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Ketoprofen (Ketoprofen)	NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol

Kobicystat może nasilić przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Kobicystat (Cobicistat)	inhibitory proteazy HIV

Kwas acetylosalicylowy może nasilić przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Kwas acetylosalicylowy (Acetylsalicylic acid)	leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek

Kwas mefenamowy może nasilić przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Kwas mefenamowy (Mefenamic acid)	NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol

Lornoksykam może nasilić przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Lornoksykam (Lornoxicam)	NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol

Meloksykam może nasilić przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:

Nabumeton może nasilić przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Nabumeton (Nabumetone)	NLPZ hamujące silniej COX-2 niż COX-1

Naproksen może nasilić przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Naproksen (Naproxen)	NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol

Nimesulid może nasilić przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Nimesulid (Nimesulide)	NLPZ hamujące silniej COX-2 niż COX-1

Nintedanib może powodować krwawienia, a tym samym nasilać przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Nintedanib (Nintedanib)	inhibitory kinazy białkowej

Jednoczesne stosowanie substancji może prowadzić do nasilenia przeciwzakrzepowego działania rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Piracetam (Piracetam)	substancje psychostymulujące i nootropowe

Piroksykam może nasilić przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Piroksykam (Piroxicam)	NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol

Propafenon może nasilić przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Propafenon (Propafenone)	leki przeciwarytmiczne - klasa I

Łączne stosowanie substancji może powodować nasilenie działania rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Rytonawir (Ritonavir)	inhibitory proteazy HIV

Salicylamid może nasilić przeciwzakrzepowe działanie rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Salicylamid (Salicylamide)	NLPZ hamujące silniej COX-2 niż COX-1

Obie substancje wykazują działanie przeciwzakrzepowe, dlatego ich łączne stosowanie może powodować nasilenie tego działania.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Tiklopidyna (Ticlopidine)	leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek

Stosowanie obu substancji równocześnie może nasilać działanie przeciwzakrzepowe.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Wortioksetyna (Vortioxetine)	substancje przeciwdepresyjne o innym mechanizmie działania

Obie substancje wykazują działanie przeciwzakrzepowe dlatego łączne ich stosowanie może powodować nasilenie tego działania.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Sulodeksyd (Sulodexide)	leki przeciwzakrzepowe - heparyna, heparynoidy i pochodne

Jednoczesne stosowanie substancji może spowodować nasilenie przeciwzakrzepowego działania rywaroksabanu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Wemurafenib (Vemurafenib)	inhibitory kinazy białkowej

Ketokonazol jest silnym inhibitorem zarówno CYP3A4, jak i glikoproteiny P. W związku z tym może zwiększać stężenie rywaroksabanu w osoczu krwi.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Ketokonazol (Ketoconazole)	przeciwgrzybicze pochodne imidazolu

Itrakonazol jest silnym inhibitorem zarówno CYP3A4, jak i glikoproteiny P. W związku z tym może zwiększać stężenie rywaroksabanu w osoczu krwi.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Itrakonazol (Itraconazole)	przeciwgrzybicze pochodne triazolu

Jednoczesne stosowanie rywaroksabanu z silnymi induktorami CYP3A4 jak fenytoina może prowadzić do zmniejszenia stężeń rywaroksabanu w osoczu krwi.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Fenytoina (Phenytoin)	leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów

Xarelto ma nieznaczny wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn. Jednakże może powodować objawy wpływające na zdolność prowadzenia pojazdów takie jak omdlenia i zawroty głowy. Zaleca się zachowanie ostrożności podczas terapii substancją. 

Rywaroksabanu nie powinno się stosować w połączeniu z zielem dziurawca  (Hypericum perforatum). Surowiec roślinny jest silnym induktorem CYP3A4, co prowadzi do zmniejszenia stężenia rywaroksabanu w osoczu krwi.

Żeń–szeń może nasialć przeciwzakrzepowe działanie substancji.

Ze względu na mechanizm działania rywaroksabanu wyniki badań laboratoryjnych dotyczące układu krzepnięcia (np. PT, aPTT, HepTest) zmieniają się zgodnie z oczekiwaniami.

Stosowanie rywaroksabanu w ciąży jest przeciwwskazane, ponieważ nie ustalono bezpieczeństwa stosowania substancji u kobiet w okresie ciąży. Ponadto potwierdzono, że rywaroksaban przenika przez łożysko. Badania na zwierzętach wykazały natomiast szkodliwy wpływ na reprodukcję i możliwe ryzyko wystąpienia wewnętrznego krwawienia. Zaleca się, aby kobiety w wieku rozrodczym unikały zajścia w ciążę podczas leczenia substancją.

Nie zaleca się stosowania rywaroksabanu w okresie laktacji, ponieważ nie ustalono bezpieczeństwa stosowania substancji u matek karmiących piersią. Badania na zwierzętach wykazały natomiast, że rywaroksaban jest wydzielany do mleka. Zaleca się, aby podjąć decyzję, czy przerwać karmienie piersią, czy zakończyć przyjmowanie substancji.

Brak danych klinicznych dotyczących płodności podczas stosowania rywaroksabanu. Dane związane z badaniami na szczurach nie wykazały zmniejszenie płodności.

Zgłaszano rzadkie przypadki przedawkowania substancji do 600 mg. Nie stwierdzono jednak powikłań krwotocznych, ani innych działań niepożądanych.

Rywaroksaban jest wysoce wybiórczym, bezpośrednim inhibitorem czynnika Xa. W wyniku hamowania aktywności czynnika Xa dochodzi do przerwania wewnątrzpochodnej oraz zewnątrzpochodnej drogi kaskady krzepnięcia krwi. Następuje to pośrednio poprzez hamowanie wytwarzania trombiny, jak i powstawania skrzepliny. Substancja nie hamuje trombiny (aktywowany czynnik II) oraz nie ma wpływu na płytki krwi.

Rywaroksaban jest dobrze wchłaniany z przewodu pokarmowego. Stężenie maksymalne substancji osiągane jest po 2–4 godzinach po podaniu. W zależności od dawki substancji i przyjętego posiłku zmienia się biodostępność rywaroksabanu.

Rywaroksaban w znacznym stopniu wiąże się z białkami osocza (92%–95%), głównie z albuminami.

Rywaroksaban jest metabolizowany przez CYP2J2, CYP3A4, a także w przemianach niezależnych od CYP. Główne mechanizmy biotransformacji to oksydacyjny rozkład części morfolinonowej oraz hydroliza wiązań amidowych. Rywaroksaban jest substratem dla białek transportowych P–gp (P–glikoproteiny) oraz białka Bcrp (ang. breast cancer resistance protein).

Końcowy okres półtrwania rywaroksabanu wynosi 5–9 godzin u młodych osób, zaś 11–13 godzin u osób w podeszłym wieku. Wydalanie substancji i jej metabolitów odbywa się głównie z moczem i z kałem.