Rytonawir, Ritonavirum - Zastosowanie, działanie, opis

Rytonawir jako lek przeciwretrowirusowy stosowany jest w terapii pacjentów zakażonych HIV-1 (ludzki wirus niedoboru odporności), dorosłych oraz dzieci powyżej 2 roku życia. 

Rytonawir stosuje się doustnie, najlepiej podczas posiłku. 

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej, wieku, schorzeń towarzyszących itp.

Rytonawir może być stosowany w dwojaki sposób, jako lek przeciwretrowirusowy oraz środek wzmacniający farmakokinetykę innych substancji - dawki rytonawiru są odrębne dla tych zastosowań. 

Rytonawir stosowany jako środek zwiększający właściwości farmakokinetyczne innych inhibitorów proteazy.

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych i dzieci powyżej 2 roku życia: 100–400 mg.

Rytonawir stosowany jako lek przeciwretrowirusowy.

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych i dzieci powyżej 2 roku życia: 400–1200 mg.

Przeciwskazaniem do stosowania jest nadwrażliwość na rytonawir. Jeśli substancja stosowana jest do nasilania właściwości farmakokinetycznych innych preparatów należy zapoznać się z charakterystyką produktów leczniczych i ich indywidualnymi przeciwwskazaniami.

Stosowanie rytonawiru nie powoduje wyleczenia zakażenia wirusem HIV-1 oraz AIDS (zespół nabytego upośledzenia odporności) - u pacjentów nadal jest możliwe występowanie zakażeń oportunistycznych oraz niewielkie ryzyko przeniesienia wirusa drogą płciową, dlatego należy pamiętać o środkach ostrożności w celu redukcji ewentualnego dalszego zakażania. 

W przypadku pacjentów z hemofilią stosowanie rytonawiru może nasilać krwawienie. 

U pacjentów z przewlekłą biegunką lub wymiotami wchłanianie oraz skuteczność rytonawiru są znacznie zmniejszone, dlatego w takich przypadkach zalecana jest kontrola lekarska. Długo utrzymujące się wymioty oraz biegunka mogą również upośledzić pracę nerek, dlatego należy kontrolować ich aktywność. 

Podczas stosowania rytonawiru może nastąpić zwiększenie masy ciała oraz zaburzenie gospodarki lipidowej organizmu. Należy regularnie monitorować stężenie lipidów oraz glukozy we krwi. 

W przypadku występowania objawów takich jak: wymioty, bóle brzucha, nudności, oraz podwyższony poziom aktywności lipazy i amylazy w surowicy należy ukierunkować badanie pod względem zapalenia trzustki. Jeśli zapalenie trzustki zostanie zdiagnozowane należy przerwać stosowanie rytonawiru. 

U pacjentów z zaawansowaną postacią HIV oraz po długotrwałej terapii antyretrowirusowej możliwe jest wystąpienie martwicy kości. W przypadku wystąpienia objawów takich jak sztywność oraz bóle stawów, a także problemy w poruszaniu się niezbędna jest konsultacja lekarska. 

Nie należy stosować rytonawiru u pacjentów z niewyrównaną chorobą wątroby, a w przypadku pacjentów z wirusowym zapaleniem wątroby typu B i C oraz  przewlekłym czynnym zapaleniem wątroby należy zachować szczególną ostrożność. 

Stosując rytonawir należy zachować ostrożność u pacjentów z zaburzeniami przewodzenia serca oraz przyjmującymi leki wydłużającymi odcinek PR (np. atazanawir, werapamil). 

Rytonawiru nie należy stosować z: worykonazolem (lek przeciwgrzybiczy), alfuzosyną (antagonista receptorów adrenergicznych), lekami przeciwbólowymi (petydyna, piroksykam, propoksyfen), kwasem fusydowym, lekami przeciwarytmicznymi (amiodarol, beprydyl, enkainid, flekainid, propafenon, chinidyna), ryfabutyną, lekami przeciwhistaminowymi (astemizol, terfenadyna), lekami przeciwpsychotycznymi (klozapina, pimozyd), lekami neuroleptycznymi (kwetiapina), pochodnymi sporyszu (dihydroergotamina, ergonowina, ergotamina, metyloergonowina), cyzaprydem (lek pobudzający perystaltykę), inhibitorami reduktazy HMG-CoA (lewostatyna, symwastatyna), inhibitorami PDE5 (syldenafil, awanafil, wardenafil), lekami uspokajającymi i nasennymi (klorazepat, diazepam, estazolam, flurazepam, midazolam podawany doustnie i triazolam). 

Pożywienie może nieznacznie zmniejszyć biodostępność rytonawiru, jednak zalecane jest przyjmowanie substancji w czasie posiłku w celu zmniejszenia podrażnienia przewodu pokarmowego. 

Jednoczesne przyjmowanie rytonawiru z alkoholem może zwiększyć jego toksyczność oraz osłabić działanie przeciwretrowirusowe. 

Jednymi z działań niepożądanych rytonawiru są senność oraz zawroty głowy dlatego należy zachować szczególną ostrożność przed przystąpieniem do obsługi maszyn oraz prowadzenia pojazdów. 

Ziele dziurawca (Hypericum perforatum) zmniejsza stężenie rytonawiru w osoczu osłabiając jego działanie. 

Przyjmowanie rytonawiru może prowadzić do zwiększonej masy ciała i podwyższonego stężenia glukozy oraz lipidów we krwi. 

Rytonawir zwiększa aktywność lipazy oraz amylazy trzustkowej w surowicy. 

Stosowanie rytonawiru jest dopuszczone w czasie ciąży jedynie w uzasadnionych stanach klinicznych. 

Rytonawir obecny jest w mleku kobiecym dlatego w czasie jego przyjmowania nie należy karmić piersią. 

Brak danych klinicznych dotyczących płodności w trakcie stosowania rytonawiru. Dane uzyskane w badaniach na organizmach zwierzęcych wykazały brak szkodliwego wpływu rytonawiru na płodność.  

Po przyjęciu zbyt dużej dawki rytonawiru mogą wystąpić parestezje (np. mrowienie, zmiany temperatury skóry, drętwienie), niewydolność nerek oraz podwyższony poziom granulocytów kwasochłonnych we krwi. Na podstawie badań klinicznych przeprowadzonych na organizmach zwierzęcych wśród objawów przedawkowania zaobserwowano również: duszność, drżenie mięśniowe, ataksję (zaburzona koordynacja ruchowa). 

Rytonawir to substancja przeciwwirusowa hamująca proteazy, stosowana jako lek przeciwretrowirusowy oraz środek nasilający właściwości farmakokinetyczne innych substancji. Rytonaiwr jest peptydomimetycznym inhibitorem proteaz asparaginowych HIV-1 i HIV-2, który aktywowany jest po podaniu doustnym - blokując aktywność proteazy rytonawir prowadzi do utworzenia niedojrzałych i niezakaźnych cząsteczek wirusa HIV. Rytonawir jako środek nasilający właściwości farmakokinetyczne innych inhibitorów proteaz hamuje metabolizm z udziałem izoenzymu CYP3A. 

Brak wystarczających badań klinicznych nie pozwala określić całkowitej biodostępności oraz stopnia wchłaniania rytonawiru. Dostępność biologiczna zmniejsza się nieznacznie po przyjęciu pokarmu. Stężenie maksymalne rytonawiru osiągane jest po 4 godzinach po podaniu. 

Rytonawir wiąże się w około 98–99% z białkami osocza. 

Rytonawir metabolizowany jest w wątrobie przez izoenzymy CYP3A oraz CYP2D6 do pięciu metabolitów. Główny metabolit M-2 (izopropylotiazol) wykazuje właściwości przeciwwirusowe podobne to rytonawiru. 

Okres półtrwania rytonawiru wynosi od 3 do 5 godzin. Wydalanie metabolitów odbywa się głównie (w 86 %) z kałem (w żółci), pozostała część usuwana jest przez nerki.