Tetrabenazyna, Tetrabenazinum - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o terabenazynie

Rok wprowadzenia na rynek
2008
Substancje aktywne
tetrabenazyna
Działanie tetrabenazyny
zmniejsza nasilenie pląsawicy
Postacie tetrabenazyny
tabletki
Układy narządowe
układ nerwowy i narządy zmysłów
Specjalności medyczne
Choroby wewnętrzne, Medycyna paliatywna, Medycyna rodzinna, Neurologia
Rys historyczny tetrabenazyny

Pierwszy lek zawierający tetrabenazynę został zatwierdzony do stosowania przez FDA w 2008 roku. W tym samym roku Swissmedic dopuścił lek do lecznictwa na terenie Szwajcarii. W 2012 związek uzyskał rejestrację w Japonii.

Wzór sumaryczny tetrabenazyny

C19H27NO3

Spis treści

Wskazania do stosowania tetrabenazyny

Tetrabenazyna podawana jest pacjentom z zaburzeniami hiperkinetycznymi w przebiegu choroby Huntingtona. Dodatkowo związek wykorzystuje się w terapii innych schorzeń hipermotorycznych, takich jak hemibalizm, zespół Tourette'a czy pląsawicy starczej oraz w leczeniu późnych dyskinez.

Dawkowanie tetrabenazyny

Tetabenazynę dawkuje się indywidulnie. Zaleca się rozpoczynanie leczenia od niższych ilości leku, którą następnie zwiększa się co 3-4 dni,  o 12,5 mg, do momentu optymalnej odpowiedzi klinicznej bądź uzyskania progu tolerancji.

Zwykle stosowane dawki u osób dorosłych wynoszą od 12,5 mg do 200 mg tetrabenazyny na dobę.

Jeśli po tygodniu stosowania dobowej dawki maksymalnej nie uzyskano oczekiwanej odpowiedzi klinicznej, jest wysoce prawdopodobne, że terapia związkiem będzie nieskuteczna.

Osoby w podeszłym wieku przy podawaniu wyższych dawek substancji, są bardziej narażone na pojawienia się objawów parkinsonowskich.

Przeciwskazania do stosowania tetrabenazyny

Przeciwwskazaniem do podawania tetrabenazyny jest występowanie reakcji nadwrażliwości na związek. Nie należy stosować leku w przypadku karmienia piersią, obecności guzów prolaktynozależnych i chromochłonnych czy nowotworów piersi, jak również niewydolności wątroby. Tetrabenazyna jest przeciwwskazana do stosowania u pacjentów cierpiących na zespoły parkinsonowskie, ciężką nieleczoną depresję oraz ze skłonnościami samobójczymi.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania tetrabenazyny

Dawkowanie tetrabenazyny ustalane jest indywidualnie. Rozpoczęcie terapii związkiem powinno przebiegać ze stopniowym zwiększaniem dawki, aby ustalić optymalną ilość leku, zapewniającą najlepszy efekt kliniczny. Jeśli w okresie leczenia, skutki uboczne związku nie ustąpią po zmniejszeniu podanej ilości substancji, należy rozważyć przerwanie terapii.

Po ustaleniu odpowiedniej dawki zaleca się ocenę terapii biorącą pod uwagę przebieg schorzeń hiperkinetycznych oraz procesu leczenia chorób towarzyszących.

Tetrabenazyna może nasilić lub wywołać objawy depresji, a także pojawienie się zachować suicydalnych. W trakcie terapii należy obserwować pacjenta pod kątem wystąpienia powyższych działań niepożądanych. Jeśli objawy te wystąpią należy je jak najszybciej zgłosić lekarzowi, zmniejszyć dawkę związku i wdrożyć leczenie przeciwdepresyjne. W przypadku nasilonych objawów depresyjnych bądź uporczywych myśli samobójczych trzeba rozważyć przerwanie leczenia substancją i natychmiast wdrożyć odpowiednie leczenie.

Osoby z zaburzeniami psychiatrycznymi w wywiadzie, także z depresją czy myślami i zachowaniami suicydalnymi są bardziej narażeni na działanie depresyjne tetrabenazyny. W tej grupie osób mogą również częściej wystąpić napady gniewu i inne objawy agresji.

Senność oraz uspokojenie należą do najczęściej występujących skutków ubocznych leku. Pacjenci powinni powstrzymać się od wykonywania czynności wymagających prawidłowych zdolności psychomotorycznych, do czasu ustalenia docelowej dawki leku i zaobserwowania wpływy leku na obsługę maszyn czy prowadzenie pojazdów.

LEk może wywołać bądź nasilać objawy towarzyszące chorobie Parkinsona. Jeśli takie działanie wystąpi należy zmniejszyć dawkę terabenazyny, w przypadku zaobserwowania braku poprawy, zaleca się rozważenie zakończenia terapii związkiem.

Podczas stosowania terabenazyny (zwłaszcza na początku leczenia, po zwiększaniu dawki), a także po przerwaniu terapii, zgłaszano występowanie złośliwego zespołu neuroleptycznego. Zespół ten pojawia się rzadko, niemniej stanowi zagrożenie dla życia pacjenta, objawia się sztywnością, nadmiernym pocenie, wahaniem ciśnienia krwi, zaburzeniami psychicznymi jak również wzrostem kinazy kreatyninowej. Jeśli pacjent bądź opiekunowi mają podejrzenie, że u osoby leczonej związkiem wystąpił złośliwy zespół neuroleptyczny, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza w celu wdrożenia odpowiedniej terapii.

U osób przyjmujących tetrabenazynę mogą rozwinąć się objawy pozapiramidowe, w tym akatyzja oraz pobudzenie czy niepokój, które często zwiastują zaburzenia ruchowe. W razie wystąpienia powyższych skutków ubocznych zaleca się zmniejszenie dawki lub w przypadku braku poprawu rozważenie zakończenia leczenia.

Należy zachować ostrożność u pacjentów podatnych na rozwój hipotensji bądź u seniorów, u których upadki grożą ciężkimi złamaniami, gdyż lek przyjmowany w dużych ilościach może wywoływać hipotonię ortostatyczną. U osób narażonych na to działanie można monitorować parametry życiowe po podaniu leku w pozycji stojącej.

Podczas terapii istnieje ryzyko wydłużenia odcinka QT. Należy zachować ostrożność jednocześnie podając leki, które działają proarytmicznie.

Tetrabenazyna zwiększa stężenie prolaktyny we krwi, co może przyczyniać się wystąpienia guzów prolaktynozależnych oraz do zmniejszenia estrogenów w surowicy krwi i rozwoju osteoporozy. Dodatkowo, utrzymująca się hiperprolaktynemia zwiększa ryzyko pojawienia się ginekomastii, impotencji, zaburzeń miesiączkowania oraz mlekotoku. Jeśli u pacjentów dojdzie do rozwoju działań niepożądanych spowodowanych stymulacją wydzielania prolaktyny należy rozważyć przerwanie podawania tetrabenazyny.

Substancja wiąże się z tkankami, które produkują melaninę. Nie można wykluczyć kumulacji tetrabenazyny w tych strukturach oraz rozwoju toksycznego działania w ich obrębie. Istnieje ryzyko negatywnego wpływu leku na narząd wzroku  przy jego długotrwałym zażywaniu.

Ze względu na ryzyko pojawienia się przełomu nadciśnieniowego przeciwwskazane jest podawanie inhibitorów monoaminooksydazy łącznie z terabenazyną oraz przed upływem 14 dniu od zakończenia leczenia tą grupą związków.

Inhibitory CYP2D6 mogą hamować przemiany aktywnych metabolitów terabenazyny. Nie zaleca się jednoczesnego podawania leku z substancjami silnie hamującymi powyższą izoformę cytochromu p-450.

Przeciwwskazania tetrabenazyny do łączenia z innymi substancjami czynnymi

Działanie farmakologiczne rezerpiny może być hamowane przez tetrabenazynę. Jednoczesne stosowanie obu leków jest przeciwwskazane.

Związku nie należy podawać łącznie z inhibitorami monoaminooksydazy ani przez 14 dni od zakończenia terapii tymi lekami.

Interakcje tetrabenazyny z innymi substancjami czynnymi

Możliwość wystąpienia objawów depresji.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Rezerpina (Reserpine) antagoniści receptorów alfa-1 adrenergicznych
Możliwość wystąpienia przełomu nadciśnieniowego, zagrażającemu życiu. Nie należy stosować tych leków jednocześnie oraz przez 14 dni od zakończenia terapii inhibitorami monoaminooksydazy.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Moklobemid (Moclobemide) IMAO - inhibitory monoaminooksydazy
Rasagilina (Rasagiline) IMAO - inhibitory monoaminooksydazy
Selegilina (Selegiline) IMAO - inhibitory monoaminooksydazy
Inhibicja enzymów metabolizujących aktywne metabolity tetrabenazyny, możliwa konieczność zmniejszenia dawki leku.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Fluoksetyna (Fluoxetine) SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Moklobemid (Moclobemide) IMAO - inhibitory monoaminooksydazy
Paroksetyna (Paroxetine) SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Terbinafina (Terbinafine) inne substancje przeciwgrzybicze
Wzrost ryzyka pojawienia się zaburzeń rytmu serca z wydłużeniem odcinka QT.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Amiodaron (Amiodarone) leki przeciwarytmiczne - klasa III
Amitryptylina (Amitriptyline) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Chlorpromazyna (Chlorpromazine) neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny
Citalopram (Citalopram) SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Doksepina (Doxepin) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Escitalopram (Escitalopram) SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Klomipramina (Clomipramine) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Kwetiapina (Quetiapine) neuroleptyki atypowe
Lewomepromazyna (Levomepromazine) neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny
Metadon (Methadone) agoniści receptora opioidowego
Moksyfloksacyna (Moxifloxacin) fluorochinolony
Opipramol (Opipramol) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Promazyna (Promazine) neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny
Rysperydon (Risperidone) neuroleptyki atypowe
Sertralina (Sertraline) SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Sotalol (Sotalol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Tamoksyfen (Tamoxifen) SERM - selektywne modulatory receptora estrogenowego
Haloperidol (Haloperidol) neuroleptyki klasyczne - pochodne butyrofenonu
Wzrost działania depresyjnego na ośrodkowy układ nerwowy.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Bromazepam (Bromazepam) BZD - benzodiazepiny
Diazepam (Diazepam) BZD - benzodiazepiny
Dihydrokodeina (Dihydrocodeine) agoniści receptora opioidowego
Hydroksyzyna (Hydroxyzine) antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym
Klonazepam (Clonazepam) leki przeciwpadaczkowe - analogi GABA
Kodeina (Codeine) agoniści receptora opioidowego
Lorazepam (Lorazepam) BZD - benzodiazepiny
Lormetazepam (Lormetazepam) BZD - benzodiazepiny
Medazepam (Medazepam) BZD - benzodiazepiny
Morfina (Morphine) agoniści receptora opioidowego
Nitrazepam (Nitrazepam) BZD - benzodiazepiny
Oksazepam (Oxazepam) BZD - benzodiazepiny
Oksykodon (Oxycodone) agoniści receptora opioidowego
Temazepam (Temazepam) BZD - benzodiazepiny
Tramadol agoniści receptora opioidowego
Zaleplon (Zaleplon) niebenzodiazepinowe leki nasenne
Zolpidem (Zolpidem) niebenzodiazepinowe leki nasenne
Zopiklon (Zopiclone) niebenzodiazepinowe leki nasenne
Flunitrazepam (Flunitrazepam) BZD - benzodiazepiny
Tetrazepam (Tetrazepam) BZD - benzodiazepiny
Obniżenie skuteczności leczenia zarówno lewodopą oraz tetrabenazyną.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Lewodopa (Levodopa) DOPA i pochodne
Możliwość wystąpienia niedociśnienia.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Acebutolol (Acebutolol) antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Amlodypina (Amlodipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Atenolol (Atenolol) antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Azylsartan (Azilsartan medoxomil) ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Benazepryl (Benazepril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Betaksolol (Betaxolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Bisoprolol (Bisoprolol) antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Celiprolol (Celiprolol) antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Chinapryl (Quinapril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Chlorotalidon (Chlorthalidone) leki moczopędne, diuretyk - tiazydy i tiazydopodobne
Cilazapryl (Cilazapril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Eplerenon (Eplerenone) leki moczopędne, diuretyki - oszczędzające potas - antagoniści aldosteronu
Eprosartan (Eprosartan) ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Esmolol (Esmolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Felodypina (Felodipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Fozynopryl (Fosinopril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Furosemid (Furosemide) leki moczopędne, diuretyk - pętlowe
Hydrochlorotiazyd (Hydrochlorothiazide) leki moczopędne, diuretyk - tiazydy i tiazydopodobne
Imidapryl (Imidapril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Indapamid (Indapamide) sulfonamidy
Irbesartan (Irbesartan) ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Isradypina (Isradypine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Kandesartan (Candesartan) ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Karteolol (Carteolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Karwedilol (Carvedilol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Klonidyna (Clonidine) agoniści receptora imidazolowego
Klopamid (Clopamide) leki moczopędne, diuretyk - tiazydy i tiazydopodobne
Lacydypina (Lacidipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Lerkanidypina (Lercanidipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Lizynopryl (Lisinopril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Losartan (Losartan) ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Metoprolol (Metoprolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Metyldopa (Methyldopa) agoniści receptorów alfa-2 adrenergicznych
Nebiwolol (Nebivolol) antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Nimodypina (Nimodipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Nitrendypina (Nitrendipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Olmesartan (Olmesartan) ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Peryndopryl (Perindopril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Pindolol (Pindolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Propranolol (Propranolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Ramipryl (Ramipril) inhibitory konwertazy angiotensyny - ACEI
Spironolakton (Spironolactone) leki moczopędne, diuretyki - oszczędzające potas - antagoniści aldosteronu
Telmisartan (Telmisartan) ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Torasemid (Torasemide) leki moczopędne, diuretyk - pętlowe
Tymolol (Timolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Walsartan (Valsartan) ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Metipranolol (Metipranolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych

Interakcje tetrabenazyny z alkoholem

Zaleca się unikanie spożywania alkoholu w trakcie terapii, gdyż może on nasilać senność wywołaną przez tetrabenazynę.

Wpływ tetrabenazyny na prowadzenie pojazdów

Niektóre działania niepożądane takie jak senność, mogą upośledzać zdolności psychomotoryczne i wpływać negatywnie na prowadzenie pojazdów oraz obsługę maszyn mechanicznych.

Wpływ tetrabenazyny na ciążę

Po podaniu wielokrotnie wyższych dawek tetrabenazyny oraz jej metabolitów samicom zwierząt, obserwowano wyższą częstość martwych narodzin oraz zwiększoną śmiertelność w późniejszym okresie, jak również zaburzenia w rozwoju i obniżoną masę urodzeniową. Nie przeprowadzono badań określających bezpieczeństwo stosowania związku u kobiet ciężarnych, znany jest przypadek wystąpienia wady serca u dziecka, którego matka zażywała lek w drugim trymestrze, natomiast nie wiąże się jej z przyjmowaniem substancji.

Zważywszy, że lek wpływa negatywnie na aktywność dopaminergiczną w mózgu, należy liczyć się z ryzykiem negatywnego działania na zarodek czy płód bądź noworodka podobnego do antagonistów dopaminy (np. leków przeciwpsychotycznych). Nie można zatem wykluczyć wystąpienia zespołu abstynencyjnego u dziecka zaraz po urodzeniu, które może wymagać przedłużonej hospitalizacji.

Terapia związkiem u kobiet ciężarnych, jest możliwa jeśli korzyści z leczenia dla przyszłej matki przewyższają ryzyko zdrowotne w okresie płodowym oraz dziecka po narodzinach.

Decyzję o stosowaniu tetrabenazyny podczas ciąży podejmuje lekarz.

Wpływ tetrabenazyny na laktację

Nie stwierdzono czy tetrabenazyna oraz jej metabolity przenikają do mleka kobiecego. Związek wpływa na metabolizm dopaminy i może stymulować laktację u matek karmiących piersią. Ze względu na pojawienie się ciężkich działań niepożądanych u oseska, obejmujących wystąpienie zespołu abstynencyjnego czy upośledzenia rozwoju układu nerwowego, podawanie leku podczas laktacji jest przeciwwskazane.

Wpływ tetrabenazyny na płodność

W takcie badań na zwierzętach, którym podawano tetrabenazynę, zaobserwowano wydłużenie cyklu menstruacyjnego oraz późniejsze występowanie dni płodnych.

Skutki uboczne

depresja
senność
objawy parkinsonowskie
bezsenność
biegunka
dezorientacja
lęk
nudności
wymioty
zaparcia
trudności z połykaniem
hipotonia
hipotermia
Sztywność mięśni
zaburzenia świadomości
zespół pozapiramidowy
złośliwy zespół neuroleptyczny
uszkodzenie mięśni
akatyzja
hipotonia (niedociśnienie) ortostatyczna
nerwowość
suchość w ustach
bradykardia
ataksja
ból nadbrzusza

Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)

Bardzo często
(≥1/10)
Często
(≥1/100 do <1/10)
Niezbyt często
(≥1/1000 do <1/100)
Rzadko
(≥1/10 000 do < 1/1000)
Bardzo rzadko
(<1/10 000)
Częstość nieznana
Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych

Objawy przedawkowania tetrabenazyny

Przyjmowanie zbyt wysokich dawek tetrabenazyny może wywołać objawy parkinsonowskie, akatyzję (potrzebę bycia stale w ruchu), senność, nadmierne pocenie, a także symptomy depresji czy hipotermię.

Mechanizm działania tetrabenazyny

Tetrabenazyna jest lekiem stosowanym w schorzeniach przebiegających z hiperkinezą.

Mechanizm działania związku polega na inhibicji transportera monoamin VMAT2 w centralnym układzie nerwowym. Odwracalne hamowanie transportera uniemożliwia dystrybucję serotoniny, dopaminy czy noradrenaliny do pęcherzyków presynaptycznych komórek neuronalnych. W konsekwencji działanie to prowadzi do obniżenia stężenia monoamin w szczelinie synaptycznej oraz zakończeniach nerwowych. Zahamowanie procesu transportu tych substancji skutkuje wystąpieniem objawów hipokinetycznych (powyższe neurotransmitrery biorą udział w tworzeniu  i kontroli reakcji ruchowych) oraz zmniejszeniem nasilenia pląsawicy czy innych zaburzeń przebiegających z nadaktywnością ruchową.

Wchłanianie tetrabenazyny

Substancja wchłania się szybko z przewodu pokarmowego, a jej biodostępność wynosi nie mniej niż 75%. Stężenie maksymalne związku obserwowane są po około 70 minutach od podania.

Dystrybucja tetrabenazyny

Tetrabenazyna jest związana z białkami osoczowymi w ponad 80%. Substancja przenika przez barierę krew-mózg.

Metabolizm tetrabenazyny

Biodostępność związku jest niska, najprawdopodobniej w wyniku efektu pierwszego przejścia. Na skutek redukcji powstają dwa aktywne metabolity tetrabenazyny, β-dihydrotetrabenazyna oraz α-dihydrotetrabenazyna, dalszy metabolizm odbywa się przy udziale izoenzymu CYP2D6 cytochromu p-450.

Przyjmowanie silnych metabolitów CYP2D6 może prowadzić do zwiększenia stężenia aktywnych metabolitów w osoczu.

Wydalanie tetrabenazyny

Metabolity związku są wydalane głownie z moczem. Okres półtrwania leku wynosi około 2 godzin.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij