Fenoksymetylopenicylina (penicylina fenoksymetylowa), Phenoxymethylpenicillinum - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o fenoksymetylopenicylinie

Rok wprowadzenia na rynek
1991
Substancje aktywne
fenoksymetylopenicylina benzatynowa, fenoksymetylopenicylina potasowa
Działanie fenoksymetylopenicyliny
bakteriobójcze, przeciwbakteryjne
Postacie fenoksymetylopenicyliny
tabletki powlekane, zawiesina doustna
Układy narządowe
powłoka wspólna (skóra i błony śluzowe), układ kostny, układ krwionośny (sercowo-naczyniowy), układ moczowy, układ oddechowy, układ połączeń kości (stawy i jego elementy)
Specjalności medyczne
Alergologia, Anestezjologia i intensywna terapia, Chirurgia dziecięca, Chirurgia ogólna, Chirurgia stomatologiczna, Chirurgia szczękowo - twarzowa, Choroby płuc, Medycyna rodzinna, Nefrologia, Otolaryngologia, Pediatria, Pulmonologia, Reumatologia
Wzór sumaryczny fenoksymetylopenicyliny

C16H18N2O5S

 

Spis treści

Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające fenoksymetylopenicylinę

Wskazania do stosowania fenoksymetylopenicyliny

Wskazaniami do stosowania penicyliny fenoksymetylowej są zakażenia (o charakterze lekkim do umiarkowanego) wywołane przez drobnoustroje wrażliwe na penicyliny. Są to zakażenia uszu, nosa i gardła (zapalenie gardła i migdałków, błony śluzowej nosa i gardła, ucha i zatok), zakażenia dróg oddechowych (zapalenia oskrzeli i płuc), oraz skóry i tkanek miękkich (róża, różnego rodzaju ropnie). 

Fenoksymetylopenicylinę stosuję się również w zapobieganiu powikłaniom po zakażeniach paciorkowcowych (nawroty gorączki reumatycznej, zapalenia wielostawowe, zapalenia wsierdzia i kłębuszków nerkowych). Wykorzystuję się ją również przed małymi zabiegami operacyjnymi (lub po), takimi jak ekstrakcja zęba czy wycięcie migdałków.

W ciężkich zapaleniach płuc lub stawów, posocznicy, zapaleniach opon mózgowo-rdzeniowych podaje się fenoksymetylopenicylinę dożylnie.

Dawkowanie fenoksymetylopenicyliny

Fenoksymetylopenicylina podawana jest doustnie. Dobowe dawki u dzieci wynoszą od 50000 do 100000 IU na kg masy ciała. U dorosłych i młodzieży stosuje się zazwyczaj od 3 do 4,5 mln IU penicyliny fenoksymetylowej na dobę. Zalecane jest podanie dawki dobowej w 2 lub 3 dawkach podzielonych. Leczenie powinno być kontynuowane jeszcze przez 2 do 3 dni od ustąpienia objawów.

U pacjentów z niewydolnością wątroby lub nerek nie jest konieczne zmniejszenie dawki fenoksymetylopenicyliny z uwagi na jej małą toksyczność. Lek należy przyjmować 1h przed posiłkiem, chociaż pokarm ma niewielki wpływ na wchłanianie leku.

Przeciwskazania do stosowania fenoksymetylopenicyliny

Przeciwskazaniami do stosowania fenoksymetylopenicyliny jest nadwrażliwość na substancję czynną oraz uczulenie na cefalosporyny. Nie podajemy leku również pacjentom z zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi (biegunka lub wymioty) ze względu na zmniejszone wchłanianie penicyliny fenoksymetylowej.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania fenoksymetylopenicyliny

Penicylina fenoksymetylowa należy do antybiotyków wrażliwych na beta-laktamazę (enzym bakteryjny rozrywający wiązanie beta-laktamowe w cząsteczce antybiotyku).

Może wystąpić krzyżowa reakcja nadwrażliwości z cefalosporynami lub innymi antybiotykami beta-laktamowymi, zwłaszcza u pacjentów, u których stwierdzono nadwrażliwość na tą grupę antybiotyków lub u których występowały inne reakcje alergiczne. Szczególnie narażeni są pacjenci z astmą oskrzelową lub skazą alergiczną.

Należy zachować szczególną ostrożność u pacjentów, podejrzanych o zakażenie gronkowcem oraz u pacjentów z epizodem gorączki reumatycznej w przeszłości (może dojść do wyselekcjonowania szczepów opornych na antybiotyk). 

W przypadku długotrwałego podawania fenoksymetylopenicyliny należy kontrolować obraz morfologii krwi oraz czynność wątroby i nerek, zwłaszcza u pacjentów z zaburzeniami tych narządów (zwiększone ryzyko encefalopatii – uszkodzenia w strukturach mózgu). Długotrwałe podawanie penicyliny fenoksymetylowej może powodować nadkażenia innymi drobnoustrojami lub grzybami.

Chorzy na mononukleozę zakaźną mogą być narażeni na zwiększone ryzyko pojawienia się wysypki na skórze podczas leczenia fenoksymetylopenicyliną.

Pojawiająca się ciężka biegunka, w trakcie leczenia może sugerować podejrzenie rzekomobłoniastego zapalenia okrężnicy. Jest to stan zagrażający życiu.

Fenoksymetylopenicyliny nie należy stosować w ostrej fazie:

  • bakteremii i ciężkich postaciach ropniaka;
  • zapalenia osierdzia i stawów;
  • zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych;
  • u pacjentów z wymiotami, rozszerzeniem żołądka, nadmierną perystaltyką jelit (u tych pacjentów występuje zmniejszone wchłanianie penicyliny fenoksymetylowej);
  • jako leku wspomagającego w zapobieganiu zakażeń przy porodzie, zabiegach chirurgicznych układu moczowo-płciowego lub dolnego odcinka przewodu pokarmowego.

Fenoksymetylopenicylina może zaburzać działanie doustnej antykoncepcji. 

Przeciwwskazania fenoksymetylopenicyliny do łączenia z innymi substancjami czynnymi

Fenoskymetylopenicylina wpływa jedynie na aktywnie rozmnażające się bakterie, dlatego nie należy jej łączyć z antybiotykami bakteriostatycznymi. 

Nie zaleca się łączyć substancji z chloramfenikolem, erytromycyną oraz tetracyklinami (działanie antagonistyczne). 

Interakcje fenoksymetylopenicyliny z innymi substancjami czynnymi

Osłabienie działania antykoncepcyjnego.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Etynyloestradiol (Ethinylestradiol) estrogeny naturalne i syntetyczne
Nasilenia działania i zwiększone ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Entekawir (Entecavir) inne substancje przeciwwirusowe działające bezpośrednio na wirusy
Nasilenie działania przeciwzakrzepowego, zwiększone ryzyko krwawień.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Acenokumarol (Acenocoumarol) leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K
Nasilenie działania niepożądanego metotreksatu, zwłaszcza zmniejszenie leukocytów, erytrocytów i płytek krwi.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Metotreksat (Methotrexate) antymetaboilty kwasu foliowego (inhibitory reduktazy kwasu dihydrofoliowego)
Antagonistyczne działanie.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Detreomycyna (Chloramfenikol) (Chloramphenicol) antybiotyki - INNE
Chlorotetracyklina (Chlortetracycline) antybiotyki tetracyklinowe - tetracykliny
Erytromycyna (Erythromycin) antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Klarytromycyna (Clarithromycin) antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Klindamycyna (Clindamycin) antybiotyki linkozamidowe - linkozamidy
Oksytetracyklina (Oxytetracycline) antybiotyki tetracyklinowe - tetracykliny
Roksytromycyna (Roxithromycin) antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Tetracyklina (Tetracyline) antybiotyki tetracyklinowe - tetracykliny
Zmniejszone wchłanianie fenoksymetylopenicyliny.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Neomycyna (Neomycin) aminoglikozydy
Stosowanie tych substancji w dużych dawkach może powodować hamowanie eliminacji penicyliny fenoksymetylowej.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Fenylobutazon (Phenylbutazone) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Indometacyna (Indomethacin) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Kwas acetylosalicylowy (Acetylsalicylic acid) leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek
Kwas p-aminosalicylowy (PAS) (Aminosalicylic acid) substancje stosowane w leczeniu gruźlicy
Kwas salicylowy (Salicylic acid) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Salicylamid (Salicylamide) NLPZ hamujące silniej COX-2 niż COX-1
Salicylan choliny (Choline salicylate) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Salicylan dietyloaminy (Diethylamine salicylate) inne leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe
Salicylan metylu (Methyl salicylate) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol

Wpływ fenoksymetylopenicyliny na prowadzenie pojazdów

Nie ustalono wpływu fenoksymetylopenicyliny na prowadzenie pojazdów.

Inne rodzaje interakcji

Podczas leczenia penicyliną fenoksymetylową mogą wystąpić fałszywie dodatnie wyniki oznaczania glukozy w moczu metodami nieenzymatycznymi, urobilinogenu oraz aminokwasów.

Fenoksymetylopenicylina może inaktywować doustną szczepionkę przeciwko durowi brzusznemu.

Wpływ fenoksymetylopenicyliny na ciążę

Brak danych klinicznych na temat wpływu penicyliny fenoksymetylowej na kobiety w ciąży. Lek przenika przez łożysko, dlatego leczenie należy przeprowadzać w sytuacjach bezwzględnie koniecznych.

Wpływ fenoksymetylopenicyliny na laktację

Penicylina fenoksymetylowa przenika do mleka matki karmiącej. Istnieje ryzyko zakażenia drożdżakowego niemowlaka oraz toksycznego działania na ośrodkowy układ nerwowy. Może pojawić się również reakcja nadwrażliwości typu późnego u dziecka.

Skutki uboczne

biegunka
nudności
wymioty
zapalenie języka
zapalenie błony śluzowej jamy ustnej
uczucie pełności
czarny włochaty język
agranulocytoza
drgawki
eozynofilia
leukopenia
obrzęk naczynioruchowy
parestezje
pokrzywka
rumień wielopostaciowy
trombocytopenia
wysypka
złuszczające zapalenie skóry
niedokrwistość hemolityczna
neutropenia
wstrząs anafilaktyczny
obrzęk krtani
ból stawów
gorączka
dreszcze
żółtaczka cholestatyczna
rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego
obrzęk
reakcja rzekomoanafilaktyczna
polekowe zapalenie wątroby
wykwity skórne

Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)

Bardzo często
(≥1/10)
Często
(≥1/100 do <1/10)
Niezbyt często
(≥1/1000 do <1/100)
Rzadko
(≥1/10 000 do < 1/1000)
Bardzo rzadko
(<1/10 000)
Częstość nieznana
Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych

Inne możliwe skutki uboczne

Penicylina fenoksymetylowa po podaniu dożylnym w dużych dawkach może być przyczyną neuropatii (uszkodzenie nerwów obwodowych).

Objawy przedawkowania fenoksymetylopenicyliny

Objawy przedawkowania penicyliny fenoksymetylowej pokrywają się z działaniami niepożądanymi. Są to zazwyczaj:

  • zaburzenia żołądkowo-jelitowe (nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka);
  • zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej.

Pojawienie się innych objawów może sugerować reakcję alergiczną. 

Przedawkowanie penicyliny fenoksymetylowej może spowodować hiperkaliemię (zwłaszcza u osób z niewydolnością nerek).

Mechanizm działania fenoksymetylopenicyliny

Penicylina fenoksymetylowa jest penicyliną naturalną. Mechanizm działania polega na hamowaniu syntezy ściany komórkowej bakterii poprzez wiązanie specyficznych białek wiążących penicylinę (PBP), które znajdują się wewnątrz ściany komórki bakteryjnej. W ten sposób dochodzi do zahamowania podziału komórkowego i syntezy ściany bakterii. To prowadzi do rozpadu komórki bakteryjnej.

Wśród mikroorganizmów wrażliwych na antybiotyk znajdują się: grupy A, C, G, H, L i M paciorkowców, Streptococcus pneumoniae, gronkowce niewytwarzające penicylinazy i Neisseriae spp., Erysipelothrix rhusiopathiae, Listeria spp., Corynebacterium spp., Bacillus anthracis, Actinomycetes spp., Streptobacillus spp., Pasteurella multocida, Spirillum minus, krętki i inne drobnoustroje spiralne (Leptospira, Treponema, Borrelia i inne), oraz wiele gatunków wrażliwych bakterii beztlenowych (np. Peptococcus spp., Peptostreptococcus spp., rodzaj Clostridium, rodzaj Fusobacterium i inne). Wśród enterokoków (czyli grupy D paciorkowców) tylko niektóre są wrażliwe.

Wchłanianie fenoksymetylopenicyliny

Fenoksymetylopenicylina wchłania się po podaniu doustnym bardzo szybko (lepiej wchłaniają się jej sole wapniowe lub potasowe). Maksymalne stężenie w osoczu i tkankach występuje w ciągu 30 do 60 minut.

Dystrybucja fenoksymetylopenicyliny

Fenoksymetylopenicylina wiąże się z białkami osocza w ilości od 55% do 80% podanej dawki doustnej. Z łatwością przenika do nerek, wątroby, płuc, skóry, błon śluzowych, mięśni, płynów ciała (zwłaszcza w miejsca zapalne). 

Metabolizm fenoksymetylopenicyliny

35–70% dawki doustnej penicyliny fenoksymetylowej jest metabolizowane do nieaktywnego metabolitu – kwasu penicylowego lub kwasu 6-aminopenicylanowego.

Wydalanie fenoksymetylopenicyliny

Większa część penicyliny fenoksymetylowej jest wydalana w postaci niezmienionej w moczu, niewielka część jest wydalana w kale w postaci czynnego leku.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij