Atropina, Atropinum - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o atropinie

Rok wprowadzenia na rynek
1960
Substancje aktywne
atropina, L-atropina, siarczan atropiny
Działanie atropiny
odtruwające (antidotum), przeciwarytmiczne, rozkurcza mięśnie gładkie dróg moczowych, rozkurcza mięśnie gładkie dróg żółciowych, rozszerza oskrzela (rozkurcza mięśnie gładkie oskrzeli), rozszerza źrenicę i poraża akomodację oka, spazmolityczne (rozkurcza i zmniejsza napięcie mięśni gładkich), parasympatykolityczne (hamuje czynność układu przywspółczulnego)
Postacie atropiny
iniekcje, krople do oczu, tabletki drażowane
Układy narządowe
układ krwionośny (sercowo-naczyniowy), układ nerwowy i narządy zmysłów, układ pokarmowy (trawienny)
Specjalności medyczne
Anestezjologia i intensywna terapia, Gastroenterologia, Kardiologia, Medycyna ratunkowa, Medycyna rodzinna, Neurologia, Okulistyka, Toksykologia
Rys historyczny atropiny

Atropina jest substancją leczniczą pochodzenia naturalnego, której działanie było znane i wykorzystywane już od starożytności (między innymi jako trucizna). Po raz pierwszy czystą atropinę uzyskano z pokrzyku wilczej jagody (Atropa belladonna) w 1831 roku, a w późniejszych latach opracowano ścieżkę syntezy chemicznej. Obecnie szeroko stosuje się ją w okulistyce, kardiologii, toksykologii oraz do premedykacji przed zabiegami. Z tego względu  atropina znajduje się na Liście Leków Podstawowych WHO.

Wzór sumaryczny atropiny

C17H23NO3

Spis treści

Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające atropinę

Wskazania do stosowania atropiny

Podanie do oka

Atropina w postaci kropli ocznych przeznaczona jest do leczenia zapalenia tęczówki i ciała rzęskowego oraz do zapobiegania zrostom tęczówkowo-soczewkowym. Ponieważ działa rozszerzająco na źrenice, wykorzystuje się ją również w diagnostyce okulistycznej - przed badaniami oka i przy badaniu refrakcji u dzieci.

Podanie doustne

Atropina w postaci zespołu alkaloidów tropanowych wskazana jest w stanach skurczowych przewodu pokarmowego (np. kolce żołądkowej, jelitowe) oraz dolegliwościach, które wymagają zmniejszenia wydzielania nadmiernej ilości śliny i wydzieliny oskrzelowej. Substancję tą - w połączeniu z środkami uspokajającymi - stosuje się w leczeniu migrenowych bólów głowy oraz nadpobudliwości nerwowej związanej z menopauzą; w połączeniu z difenoksylatem (lekiem hamującym perystaltykę) używa się w leczeniu ostrych i przewlekłych biegunek o różnym podłożu oraz po zabiegach ileostomii i kolostomii w celu zmniejszenia objętości płynu kałowego.

Podanie w iniekcji

Siarczan atropiny w postaci roztworu do wstrzykiwań wykorzystuje się w kardiologii do leczenia bradykardii zatokowej oraz arytmii, w anestezjologii jako premedykację (wprowadzenie do znieczulenia ogólnego) oraz jako środek odwracający blokadę nerwowo-mięśniową, w diagnostyce radiologicznej (gdy konieczne jest spowolnienie pasażu jelitowego i rozkurcz mięśniówki gładkiej) oraz w stanach skurczowych w obrębie mięśni gładkich jamy brzusznej (takich jak: kolka wątrobowa, nerkowa). Siarczan atropiny ze względu na swoje działanie cholinolityczne wskazany jest w zatruciach cholinomimetykami, środkami fosforoorganicznymi oraz grzybami zawierającymi muskarynę.

Dawkowanie atropiny

Podanie do oka

Siarczan atropiny w postaci kropli stosuje się wyłącznie do worka spojówkowego. W celach leczniczych zakrapla się po jednej kropli 1%-owego roztworu maksymalnie dwa razy na dobę, tak długo, jak zaleci lekarz.

Preparat stosuje się również pomocniczo w celach diagnostycznych przed badaniami okulistycznymi (lekarz powinien określić dokładnie dawkowanie). U dzieci przy badaniach refrakcji zalecana dawka leku i czas podawania różnią się w zależności od wieku. Dzieciom do 3 roku życia podaje się maksymalnie 2 krople roztworu o stężeniu 0,25% na dobę, dzieciom w wieku 3–6 roku życia maksymalnie 2 krople roztworu o stężeniu 0,5% na dobę, dzieciom powyżej 6 roku życia podaje się maksymalnie 2 krople roztworu o stężeniu 1% na dobę.

Bardzo istotne: aby uniknąć wchłonięcia leku i pojawienia się ogólnych działań niepożądanych, po użyciu kropli należy uciskać wewnętrzny kącik szpary powiekowej przez około 1 minutę. W ten sposób zapobiega się przedostaniu kropli przez przewód nosowo-łzowy do nosa oraz gardła i ma to szczególnie duże znaczenie, jeśli lek przepisany jest dla dziecka.

Podanie doustne

Według Farmakopei Polskiej X zwykle stosowane (zalecane) dawki atropiny wynoszą odpowiednio: jednorazowa 0,25–0,5 mg, dobowa 2 mg. Jednorazowo można przyjąć maksymalnie 2 mg, a w ciązgu doby nie więcej niż 3 mg atropiny.

Podanie w iniekcji.

W leczeniu bradykardii i arytmii zatokowej podaje się co kilka godzin dawkę 0,3–0,6 mg siarczanu atropiny, aż do osiągnięcia dawki 2 mg; w reanimacji 0,5 g co pięć minut, aż do stabilizacji rytmu serca; w zatrzymaniu akcji serca jednorazowo 3 mg dożylnie lub 6-9 mg przez rurkę dotchawiczą.

W premedykacji u dorosłych i dzieci powyżej 20 kg masy ciała stosuje się siarczan atropiny w dawce 0,3–0,6 mg (dożylnie podaje się ja bezpośrednio przed zabiegiem, natomiast domięśniowo lub podskórnie pół godziny do godziny przed zabiegiem). U dzieci poniżej 20 kg masy ciała podaje się domięśniowo lub podskórnie dawkę w zakresie 0,1–0,3 mg atropiny.

W odwracaniu blokady nerwowo-mięśniowej podaje się dożylnie 0,6–1,2 mg siarczanu atropiny w połączeniu z neostygminą (u noworodków, niemowląt i dzieci dawka ta wynosi 0,02 mg na kg masy ciała, ale nie więcej niż 0,6 mg łącznie).

Jako specyficzną odtrutkę podaje się 1–2 mg siarczanu atropiny domięśniowo lub dożylnie w odstępach czasowych, aż do ustąpienia objawów, jednak nie więcej niż 0,1 g w ciągu pierwszej doby. U pacjentów pediatrycznych poniżej 12 roku życia dawka ta wynosi 0,05 mg na kg masy ciała.

U dorosłych ze stanami skurczowymi w obrębie jamy brzusznej, takich jak: kolka nerkowa, kolka wątrobowa, podaje się 0,5–1 mg siarczanu atropiny drogą dożylną lub domięśniową; w radiologii w celu rozkurczu mięśni gładkich: 1 mg jednorazowo w postaci iniekcji domięśniowej.

U pacjentów pediatrycznych (poniżej 12 roku życia), oprócz wymienionych wyżej stanów chorobowych, podaje się zazwyczaj 0,01 mg na kg masy ciała (maksymalnie łącznie 0,04 mg); w zagrożeniu życia związanym z zaburzeniami rytmu serca 0,02 mg na kg masy ciała (maksymalnie łącznie 0,1 mg).

 

 

Przeciwskazania do stosowania atropiny

Podanie do oka

Przeciwskazania do stosowania siarczanu atropiny w formie kropli ocznych obejmują: nadwrażliość na atropinę oraz inne związki o takim samym działaniu (cholinolityki) oraz występowanie u pacjenta jaskry pierwotnej z tendencją do zamykania kąta lub stwierdzona jaskra z wąskim kątem przesączania.

Podanie doustne/w iniekcji

Atropina przeciwwskazana jest u pacjentów z nadwrażliwością na siarczan atropiny, u pacjentów z przerostem prostaty (ze względu na możliwe zatrzymanie moczu) oraz innymi dolegliwościami związanymi z zatrzymaniem moczu, u pacjentów z  niedrożnością przewodu pokarmowego o różnej etiologii, refluksowym zapaleniem przełyku, zwężeniem odźwiernika, wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego a także u pacjentów z jaskrą z wąskim kątem i Myasthenia gravis (chyba że atropinę stosuje się w iniekcji do leczenia niepożądanych działań wywołanych przez cholinomimetyki).

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania atropiny

Ze względu na możliwą zawartość konserwantów w kroplach ocznych zawierających siarczan atropiny nie należy zakrapiać roztworu bezpośrednio na soczewki, lecz wyjąć je przez zaaplikowaniem roztworu i zachować przynajmniej 30 minut odstępu czasowego przez ponownym ich założeniem. Po każdym zastosowaniu kropli należy przez minutę uciskać kącik oka (aby lek nie przedostawał się do jamy nosowo-gardłowej) i chronić oczy przed światłem. Należy zwrócić szczególną uwagę, aby roztwór przypadkowo nie dostał się do ust, koniecznie umyć ręce po uzyciu leku. Zwiększonym ryzykiem przedawkowania obarczone są osoby o ciemnej tęczówce, ponieważ słabiej reaguje ona na rozszerzanie źrenicy. Kropli nie powinno się stosować u osób z podwyższoną temperaturą ciała lub przy wysokiej temperaturze otoczenia -  istnieje ryzyko wystąpienia gorączki. Atropina może pogarszać widzenie. 

Szczególnej ostrożności oraz wzmożonej obserwacji potencjalnych działań niepożądanych wymagają następujące grupy pacjentów: dzieci, pacjenci w podeszłym wieku (powyżej 60. roku życia zastosowanie atropiny może przyspieszyć napad jaskry z powodu zamknięcia kąta), mężczyżni po 40 roku życia (możliwe, że występuje u nich przerost gruczołu krokowego, który po podaniu atropiny może przejść w niedrożność dróg moczowych); osoby o zwiększonym ryzyku jaskry; osoby z chorobami dróg oddechowych (może dojść do zagęszczenia śluzu i pogorszenia wentylacji płuc); osoby z neuropatią autonomicznego układu nerwowego; z chorobą wrzodową żołądka, refluksem, przepukliną przełyku, zapaleniem układu pokarmowego i biegunką (atropina opóźnia opróżnianie żołądka); osoby z podwyższoną ciepłotą ciała, chorobami wątroby, nerek, nadciśnieniem tętniczym, tachyarytmią, dławicą piersiową, zastoinową niewydolnością serca oraz nadczynnością tarczycy.

 

Interakcje atropiny z innymi substancjami czynnymi

Atropina jest lekiem antycholinergicznym (cholinolitycznym). Jeśli stosuje się ją razem z lekami cholinergicznymi (cholinomimetycznymi, czyli o przeciwstawnym działaniu), działania tych preparatów wzajemnie się znoszą lub ich działanie może być osłabione.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Distygmina (Distigmime) inhibitory AChE - inhibitory acetylocholinoesterazy
Donepezil (Donepezil) inhibitory AChE - inhibitory acetylocholinoesterazy
Karbachol (Carbachol) agoniści receptorów muskarynowych
Neostygmina (Neostigmine) inhibitory AChE - inhibitory acetylocholinoesterazy
Pilokarpina (Pilocarpine) agoniści receptorów muskarynowych
Pirydostygmina (Pyridostigmine, pyridostigmine bromide, pyridostigmine iodide) inhibitory AChE - inhibitory acetylocholinoesterazy
Rywastygmina (Rivastigmine) inhibitory AChE - inhibitory acetylocholinoesterazy
Fizostygmina (Physostigmine) inhibitory AChE - inhibitory acetylocholinoesterazy
Atropina jest lekiem cholinolitycznym. Jeśli stosuje się ją razem z innymi lekami cholinolitycznymi, działanie tych preparatów może być zwiększone i częściej dochodzić do wystąpienia działań niepożądanych.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Skopolamina (Hioscyna) (Scopolamine) spazmolityki o różnym mechanizmie działania (muskulotropowe, przeciwskurczowe) - gastroenterologia
Stosowanie atropiny z tymi lekami może powodować pojawienie się tachykardii (częstoskurczu serca).
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Biperyden (Biperiden) antagoniści receptora muskarynowego
Nikotyna (Nicotine) substancje stosowane w leczeniu nikotynizmu
Tetrahydrokannabinol (Tetrahydrocannabinol) kanabinoidy
Atropina w połączeniu z tymi lekami może powodować wystąpienie arytmii.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Acebutolol (Acebutolol) antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Amlodypina (Amlodipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Atenolol (Atenolol) antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Bencyklan (Bencyclane) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Betaksolol (Betaxolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Bisoprolol (Bisoprolol) antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Celiprolol (Celiprolol) antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Cynaryzyna (Cinnarizine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Digoksyna (Digoxin) glikozydy nasercowe
Diltiazem (Diltiazem) leki blokujące kanały wapniowe - działające na mięsień sercowy
Dronedaron (Dronedarone) leki przeciwarytmiczne - klasa III
Esmolol (Esmolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Etosuksymid (Ethosuximide) leki przeciwpadaczkowe - blokery kanałów wapniowych
Felodypina (Felodipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Flunaryzyna (Flunarizine) inne substancje działające na układ nerwowy
Glimepiryd (Glimepiride) doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika
Isradypina (Isradypine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Karteolol (Carteolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Kwas tolfenamowy (Tolfenamic acid) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Lacydypina (Lacidipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Lerkanidypina (Lercanidipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Lidokaina (Lidocaine) substancje znieczulające miejscowo - amidy
Loperamid (Loperamide) leki przeciwbiegunkowe
Losartan (Losartan) ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Metoprolol (Metoprolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Nebiwolol (Nebivolol) antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Nimesulid (Nimesulide) NLPZ hamujące silniej COX-2 niż COX-1
Nimodypina (Nimodipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Nitrendypina (Nitrendipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Pindolol (Pindolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Pregabalina (Pregabalin) leki przeciwpadaczkowe - analogi GABA
Propafenon (Propafenone) leki przeciwarytmiczne - klasa I
Propranolol (Propranolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Sotalol (Sotalol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Trimebutyna (Trimebutine) spazmolityki o różnym mechanizmie działania (muskulotropowe, przeciwskurczowe) - gastroenterologia
Tymolol (Timolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Werapamil (Verapamil) leki blokujące kanały wapniowe - działające na mięsień sercowy
Metipranolol (Metipranolol) antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych
Atropina jest lekiem cholinolitycznym. Jeśli stosuje się ją razem z innymi lekami o działaniu cholinolitycznym, może dojść do nasilenia ich działania i wystąpienia zespołu antycholinergicznego. Mogą wystąpić m.in.: suchość w jamie ustnej, zatrzymanie moczu, przyspieszenie rytmu serca.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Amitryptylina (Amitriptyline) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Biperyden (Biperiden) antagoniści receptora muskarynowego
Chlorpromazyna (Chlorpromazine) neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny
Difenhydramina (Diphenhydramine) antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym
Dimenhydrynat (Dimenhydrinate) antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym
Dimetynden (Dimetindene) antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym
Klomipramina (Clomipramine) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Klozapina (Clozapine) neuroleptyki atypowe
Olanzapina (Olanzapine) neuroleptyki atypowe
Pridinol (Pridinol) antagoniści receptora muskarynowego
Prochlorperazyna (Prochlorperazine) neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny
Solifenacyna (Solifenacin) leki stosowane w częstomoczu i w nietrzymaniu moczu
Haloperidol (Haloperidol) neuroleptyki klasyczne - pochodne butyrofenonu
Jednoczesne stosowanie może grozić zwiększeniem temperatury ciała z jednoczesnym zmniejszeniem produkowania potu, co może prowadzić do przegrzania organizmu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Topiramat (Topiramate) inne leki przeciwpadaczkowe
Zonisamid (Zonisamide) inne leki przeciwpadaczkowe
Jednoczesne stosowanie atropiny z preparatami zawierającymi potas może grozić podrażnieniem śluzówki przewodu pokarmowego.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Chlorek potasu (Potassium chloride) związki potasu
Cytrynian potasu (Potassium citrate) związki potasu
Może dojść do osłabienia działania cyzaprydu oraz do zwiększenia ryzyka wydłużenia odcinka QT.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Cyzapryd (Cisapride) substancje hamujące perystaltykę jelit o zróżnicowanym mechanizmie działania
Połączenie tych leków zwiększa ryzyko wydłużenia odcinka QT.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Alfuzosyna (Alfuzosin) antagoniści receptorów alfa-1 adrenergicznych
Amantadyna (Amantadine) antagoniści receptora NMDA
Amisulpryd (Amisulpride) neuroleptyki atypowe
Amitryptylina (Amitriptyline) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Anagrelid (Anagrelide) inne leki przeciwnowotworowe
Antazolina (Antazoline) antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym
Apomorfina (Apomorphine) agoniści receptorów dopaminowych
Arypiprazol (Aripiprazol) (Aripiprazole) neuroleptyki atypowe
Atazanawir (Atazanavir) inne substancje przeciwwirusowe działające bezpośrednio na wirusy
Atomoksetyna (Atomoxetine) substancje psychostymulujące i nootropowe
Azytromycyna (Azithromycin) antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Bilastyna (Bilastine) antagoniści receptorów histaminowych H1 bez działania ośrodkowego
Cetyryzyna (Cetirizine) antagoniści receptorów histaminowych H1 bez działania ośrodkowego
Chlorochina (Chloroquine) substancje przeciwpierwotniakowe
Chlorprotiksen (Chlorprothixene) neuroleptyki klasyczne - pochodne tioksantenu
Cilostazol (Cilostazol) leki przeciwzakrzepowe - inhibitory agregacji płytek
Ciprofloksacyna (Ciprofloxacin) fluorochinolony
Citalopram (Citalopram) SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Cyproheptadyna (Cyproheptadine) antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym
Cyzapryd (Cisapride) substancje hamujące perystaltykę jelit o zróżnicowanym mechanizmie działania
Deksbromfeniramina (Dexbrompheniramin) antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym
Desfluran (Desflurane) substancje do znieczulenia ogólnego, anestetyki - chlorowcowane węglowodory
Dimenhydrynat (Dimenhydrinate) antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym
Disulfiram (Disulfiram) substancje stosowane w leczeniu alkoholizmu
Doksepina (Doxepin) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Droperydol (Droperidol) neuroleptyki klasyczne - pochodne butyrofenonu
Eliglustat (Eliglustat) VARIA / INNE
Erytromycyna (Erythromycin) antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Escitalopram (Escitalopram) SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Famotydyna (Famotidine) antagoniści receptorów histaminowych H2
Flukonazol (Fluconazole) przeciwgrzybicze pochodne triazolu
Fluoksetyna (Fluoxetine) SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Fluorouracyl (Fluorouracil) antymetabolity pirymidyny
Flupentiksol (Flupentixol) neuroleptyki klasyczne - pochodne tioksantenu
Formoterol (Formoterol) agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Galantamina (Galantamine) inhibitory AChE - inhibitory acetylocholinoesterazy
Goserelina (Goserelin) inne leki hormonalne
Granisetron (Granisetron) setrony - antagoniści receptora serotoninowego 5-HT3
Hydrochlorotiazyd (Hydrochlorothiazide) leki moczopędne, diuretyk - tiazydy i tiazydopodobne
Hydroksyzyna (Hydroxyzine) antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym
Indakaterol (Indacaterol) agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Indapamid (Indapamide) sulfonamidy
Itrakonazol (Itraconazole) przeciwgrzybicze pochodne triazolu
Iwabradyna (Ivabradine) inne leki nasercowe
Izofluran (Isoflurane) substancje do znieczulenia ogólnego, anestetyki - chlorowcowane węglowodory
Ketotifen (Ketotifen) antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym
Klarytromycyna (Clarithromycin) antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Klemastyna (Clemastine) antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym
Klomipramina (Clomipramine) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Klozapina (Clozapine) neuroleptyki atypowe
Kwas ibandronowy (Ibandronic acid) bisfosfoniany
Kwas pipemidynowy (Pipemidic acid) chinolony - inhibitory gyrazy
Kwas walproinowy (Valproic acid) inne leki przeciwpadaczkowe
Kwetiapina (Quetiapine) neuroleptyki atypowe
Leuprorelina (Leuprolide) gonadoliberyny i analogi
Lewocetyryzyna (Levocetirizine) antagoniści receptorów histaminowych H1 bez działania ośrodkowego
Lewofloksacyna (Levofloxacin) fluorochinolony
Lopinawir (Lopinavir) inhibitory proteazy HIV
Maprotylina (Maprotiline) substancje przeciwdepresyjne o innym mechanizmie działania
Mepyramina (Mepyramine) antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym
Mirtazapina (Mirtazapine) substancje przeciwdepresyjne o innym mechanizmie działania
Moksyfloksacyna (Moxifloxacin) fluorochinolony
Norfloksacyna (Norfloxacin) fluorochinolony
Ofloksacyna (Ofloxacin) fluorochinolony
Oksaliplatyna (Oxaliplatin) cytostatyki alkilujące
Oksytocyna (Oxytocin) oksytocyna i analogi
Oktreotyd (Octreotide) somatostatyny i analogi
Olanzapina (Olanzapine) neuroleptyki atypowe
Ondansetron (Ondansetron) setrony - antagoniści receptora serotoninowego 5-HT3
Papaweryna (Papaverine) spazmolityki o różnym mechanizmie działania (muskulotropowe, przeciwskurczowe) - gastroenterologia
Pazyreotyd (Pasireotide) somatostatyny i analogi
Pefloksacyna (Pefloxacin) fluorochinolony
Pozakonazol (Posaconazole) przeciwgrzybicze pochodne triazolu
Prochlorperazyna (Prochlorperazine) neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny
Promazyna (Promazine) neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny
Propofol (Propofol) substancje do znieczulenia ogólnego, anestetyki - INNE
Ranolazyna (Ranolazine) inne leki nasercowe
Roksytromycyna (Roxithromycin) antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Rupatadyna (Rupatadine) antagoniści receptorów histaminowych H1 bez działania ośrodkowego
Rysperydon (Risperidone) neuroleptyki atypowe
Rytonawir (Ritonavir) inhibitory proteazy HIV
Sakwinawir (Saquinavir) przeciwwirusowe nukleozydy i nukleotydy
Salbutamol (Salbutamol) agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Salmeterol (Salmeterol) agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Sewofluran (Sevoflurane) substancje do znieczulenia ogólnego, anestetyki - chlorowcowane węglowodory
Solifenacyna (Solifenacin) leki stosowane w częstomoczu i w nietrzymaniu moczu
Sorafenib (Sorafenib) inhibitory kinazy białkowej
Kotrimoksazol (Sulfametoksazol+Trimetoprim) (Co-trimoxazole (sulfamethoxazole+trimethoprim)) sulfonamidy i trimetoprim
Takrolimus (Tacrolimus) inhibitory kalcyneuryny
Telitromycyna (Telithromycin) antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Terlipresyna (Terlipressin) wazopresyna i analogi
Tiotepa (Thiotepa) cytostatyki alkilujące
Trazodon (Trazodone) SARI - selektyne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, dodatkowo blokujące receptor dla serotoniny
Triprolidyna (Triprolidine) antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym
Tyzanidyna (Tizanidine) agoniści receptorów alfa-2 adrenergicznych
Wardenafil (Vardenafil) inhibitory fosfodieasterazy V - PDE5
Wenlafaksyna (Venlafaxine) SNRI - inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny, bez działania na receptory
Worykonazol (Voriconazole) przeciwgrzybicze pochodne triazolu
Zuklopentyksol (Zuclopenthixol) neuroleptyki klasyczne - pochodne tioksantenu
Zyprazydon (Ziprasidone) neuroleptyki atypowe
Hydroksychlorochina (Hydroxychloroquine) substancje przeciwmalaryczne o zróżnicowanym mechanizmie działania
Lewokabastyna (Levocabastine) antagoniści receptorów histaminowych H1 bez działania ośrodkowego
Haloperidol (Haloperidol) neuroleptyki klasyczne - pochodne butyrofenonu
Atropina spowalnia perystaltykę, co może skutkować zwiększeniem wchłaniania niektórych leków.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Atenolol (Atenolol) antagoniści receptorów beta 1 oraz rozszerzające naczynia obwodowe
Chlorotalidon (Chlorthalidone) leki moczopędne, diuretyk - tiazydy i tiazydopodobne
Digoksyna (Digoxin) glikozydy nasercowe
Hydrochlorotiazyd (Hydrochlorothiazide) leki moczopędne, diuretyk - tiazydy i tiazydopodobne
Indapamid (Indapamide) sulfonamidy
Klopamid (Clopamide) leki moczopędne, diuretyk - tiazydy i tiazydopodobne
Atropina spowalnia perystaltykę, co może skutkować zmniejszeniem wchłaniania niektórych leków.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Lewodopa (Levodopa) DOPA i pochodne

Wpływ atropiny na prowadzenie pojazdów

SIarczan atropiny podawany w postaci kropli ocznych powoduje zaburzenia widzenia, które mogą utrzymywać się nawet do tygodnia po zastosowaniu. Z tego względu podczas stosowania kropli z atropiną nie należy prowadzić pojazdów ani obsługiwać maszyn.

Podobni, atropina przyjmowana w postaci doustnej oraz pozajelitowej, może dawać efekty uboczne związane z widzeniem, a także senność czy splątanie, dlatego upośledza zdolność pacjenta do prowadzenia samochodu i obsługi maszyn.

Inne rodzaje interakcji

Atropina opóźnia opróżnianie żołądka, dlatego może zwalniać albo przyspieszać wchłanianie niektórych leków przyjmowanych doustnie.

Jednoczesne stosowanie preparatów potasu z atropiną w postaci doustnej zwiększa ryzyko działań niepożądanych ze strony układu pokarmowego: podrażnień, owrzodzeń i krwawień.

Wpływ atropiny na ciążę

Siarczan atropiny może przenikać przez barierę łożyskową. Podany dożylnie w trakcie ciąży lub porodu może wywołać tachykardię u dziecka. Należy pamiętać, że podanie do oka także może wiązać się z wchłonięciem substancji do krążenia ogólnego. Z tego względu decyzja o podaniu leku ciężarnej należy do lekarza, który oszacuje potencjalne korzyści dla matki i ryzyko dla płodu, związane z zastosowaniem atropiny.

Wpływ atropiny na laktację

Niewielkie ilości atropiny z osocza matki mogą przechodzić do mleka i wywoływać niezamierzony efekt farmakologiczny u dziecka. Lek ponadto może hamować laktację. Lekarz powinien ocenić ryzyko podawania preparatów zawierających atropinę (doustnych, dożylnych i podawanych do oka) w kontekście korzyści dla zdrowia matki karmiącej i ryzyka u dziecka.

Skutki uboczne

nudności
suchość błony śluzowej jamy ustnej
wymioty
światłowstręt
suchość nosa
podwyższenie temperatury
zmniejszenie wydzielania potu
niewielkie zwiększenie ciśnienia śródgałkowego
nieznaczne rozszerzenie źrenic
zmniejszenie wydzielania śliny
bradykardia
zaburzenia rytmu serca
zmniejszenie ilości wydalanego moczu
bezsenność
nerwowość
omamy
pobudzenie
pokrzywka
reakcje anafilaktyczne
senność
tachykardia
wzdęcia
zaburzenia akomodacji
zatrzymanie moczu
zawroty głowy
bóle głowy
utrata smaku
zaczerwienienie skóry twarzy
zaparcie
zmniejszenie wydzielania żołądkowego

Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)

Bardzo często
(≥1/10)
Często
(≥1/100 do <1/10)
Niezbyt często
(≥1/1000 do <1/100)
Rzadko
(≥1/10 000 do < 1/1000)
Bardzo rzadko
(<1/10 000)
Częstość nieznana
Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych

Inne możliwe skutki uboczne

Podanie do oka.

Podczas stosowania atropiny w formie kropli ocznych mogą pojawić się skutki uboczne w obrębie narządu wzroku: świąd, łzawienie, obrzęk powiek, zapalenie spojówek oraz zaburzenia widzenia i akomodacji oka a także zwiększenie ciśnienia wewnątrzgałkowego przy zamknięciu kąta. Istnieje także pewne ryzyko wchłaniania atropiny przez kanaliki łzowe i pojawienia się ogólnych działań niepożądanych (takich jak przy podaniu doustnym).

Podanie w iniekcji.

Mogą wystąpić skutki uboczne przemijające po odstawieniu atropiny (takie jak przy podaniu doustnym).

Objawy przedawkowania atropiny

Poczas przedawkowania u pacjenta mogą pojawić się objawy ogólne takie jak: zaczerwienienie i suchość skóry, wysypka skórna, gorączka, suchość oraz pieczenie w obrębie jamy ustnej, trudności w przełykaniu, a także nudności lub wymioty, zatrzymanie moczu, artymia i tachykardia. Ze strony układu nerwowego przyjęcie zbyt dużej dawki atropiny może objawiać się zaburzeniami widzenia, światłowstrętem, uczuciem splątania, sennością, zmęczeniem lub pobudzeniem, mogą również wystąpić omamy wzrokowe lub słuchowe, a w skrajnych przypadkach niewydolność krążenia i oddychania, które niekiedy mogą prowadzić do zgonu.

Mechanizm działania atropiny

Atropina to związek cholinolityczny (antycholinergiczny, parasympatykolityk), który działa antagonistycznie do acetylocholiny w obrębie układu przywspółczulnego. Lek jest antagonistą receptorów muskarynowych, znajdujących się zarówno w ośrodkowym, jak i obwodowym układzie nerwowym, przy czym w dawkach terapeutycznych nie jest widoczny wpływ na ośrodkowy układ nerwowy. Atropina w dawkach toksycznych powoduje pobudzenie ośrodkowgo układu nerwowego, uczucie niepokoju, pojawiają się również omamy, urojenia i halucynacje. 

Substancja ta ma działanie rozkurczowe na mięśniówkę gładką w obrębie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych, dróg moczowych, pęcherza moczowego oraz w obrębie drzewa oskrzelowego. Hamuje wydzielanie gruczołów zewnątrzwydzielniczych, gruczołów pokarmowych oraz potu, łez i śliny, zmniejsza również wydzielanie śluzu w górnych i dolnych odcinkach dróg oddechowych. Atropina wpływa na pracę serca poprzez przyspieszanie rytmu zatokowego i zwiększenie szybkości przewodnictwa zatokowo-przedsionkowego oraz przedsionkowo-komorowego. Należy do leków cykloplegicznych - po podaniu do oka poraża mięsień rzęskowy i zwieracz źrenicy, co powoduje jej rozszerzenie oraz zaburzenie akomodacji (wykorzystywanie w diagnostyce okulistycznej).

Wchłanianie atropiny

Atropina w postaci kropli ocznych, aplikowanych do worka spojówkowego, może przedostawać się do nosa i gardła (przez przewód nosowo-łzowy), a następnie do dalszych części przewodu pokarmowego, co wiąże się z ryzykiem wchłonięcia się do krążenia ogólnego.

Atropina ulega nieregularnemu wchłanianiu z przewodu pokarmowego, głównie z dwunastnicy i jelita czczego (szybkość wchłaniania jest jednak mniejszą  niz przy podaniu pozajelitowym).

Wchłanianie atropiny w postacji iniekcji zależy od sposobu i miejsca wstrzyknięcia roztworu leczniczego. Po podaniu dożylnym efekt terapeutyczny obserwuje się już po 2–4 minutach, zaś po podaniu domięśniowym po około 60 minutach (choć maksymalne stężenie w osoczu występuje już po 30 minutach). Stężenia osoczowe po podaniu domięśniowym i dożylnym są porównywalne po około godzinie. Atropina wchłania się również po podaniu podskórnym.

Dystrybucja atropiny

Po podaniu dożylnym lek ulega szybkiej dystrybucji. Ma zdolność przenikania przez barierę krew-mózg oraz barierę łożyskową. 

Metabolizm atropiny

Metabolizm atropiny zachodzi w wątrobie, gdzie część przyjętej dawki przekształcana jest w procesach utleniania i sprzęgania.

Wydalanie atropiny

Wydalanie atropiny zachodzi z moczem w postaci nieaktywnych metabolitów oraz w postaci niezmienionej (około 30-50% podanej dawki). W ciągu 4 godzin wydalana jest około połowa przyjętej dawki, zaś w ciągu całej doby do 90% podanej ilości. 

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij