Pankuronium, Pancuronium - Zastosowanie, działanie, opis

Pankuronium stosuje się w lecznictwie zamkniętym jako środek zwiotczający mięśnie podczas intubacji dotchawiczej oraz w trakcie znieczulenia ogólnego. Substancję tą również wykorzystuje się u pacjentów leczonych kontrolowanym oddechem, którzy są podłączeni do respiratora oraz w redukcji objawów tężca.

Pankuronium podawany jest dożylnie, a dawki leku powinno dobierać się indywidualnie. Przy ustalaniu ilości podanej substancji należy zwrócić uwagę na metodę znieczulenia, czas trwania operacji, interakcje z innymi lekami oraz stan zdrowia pacjenta.  

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej, wieku, masy ciała, chorób towarzyszących (zaburzona praca nerek, niewydolność wątroby).

Dawka dla osób dorosłych mieści się w przedziale od 0,04 do 0,1 mg/kg masy ciała.

Aby ustalić wrażliwość pacjenta na substancję czynną, zaleca się wcześniejsze podanie dożylne 1 mg pankuronium. Jeżeli po podaniu dawki inicjującej wystąpi opadanie powiek, pacjent może wykazywać nadwrażliwość na pankuronium i konieczne będzie zastosowanie mniejszej ilości substancji podczas znieczulenia.

Przeciwskazaniem do stosowania jest nadwrażliwość na substancję czynną oraz brom (pankuronium stosuje się w postaci bromku). Leku nie powinno stosować się u wcześniaków i noworodków oraz w przypadku użycia innych substancji depolaryzujących, blokujących przewodnictwo nerwowo-mięśniowe, na przykład suksametonium.

Po podaniu pankuronium może dojść do anafilaksji, szczególnie u osób, u których w wywiadzie stwierdzono reakcję nadwrażliwości na środki blokujące przewodnictwo nerwowo-mięśniowe. 

Pankuronium należy stosować ostrożnie u pacjentów z niewydolnością nerek, u których może dojść do wydłużenia czasu działania substancji. Nie ma potrzeby modyfikacji dawki w łągodnej i umiarkowanej niewydolności, przy ciężkim zaburzeniu czynności nerek nie zaleca się stosowania pankuronium. Substancja jest niezalecana również w przypadku choroby wieńcowej, gdyż może on powodować niedokrwienie mięśnia sercowego.

U pacjentów z zaburzeniem czynności wątroby i zwężeniem dróg żółciowych okres półtrwania pankuronium ulega wydłużeniu.

Przed podaniem substancji należy zbadać oraz wykluczyć ciężkie zaburzenia wodno-elektrolitowe, zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej oraz hipoproteinemię. W przypadku tych nieprawidłowości może wydłużyć się czas i zwiększyć się siła działania pankuronium. Wydłużenie czasu działania możliwe jest również przy współwystępowaniu zaburzeń krążenia, obrzęków, chorób sercowo-naczyniowych oraz w podeszłym wieku.

Należy stosować ostrożnie u pacjentów z miastenią, tendencją do nadciśnienia, chorobami układu nerwowo-mięśniowego, oraz u osób z guzem chromochłonnym nadnerczy. Pacjenci z chorobą nowotworową mogą wykazywać zwiększoną wrażliwość na działanie pankuronium.

Pankuronium nie należy stosować łącznie z depolaryzującymi środkami zwiotczającymi mięśnie, na przykład suksametonium.

Brak danych aby wybrany lek wchodził w interakcje z alkoholem.

Pankuronium w znacznym stopniu zmniejsza sprawność psychofizyczną. Pacjent nie może prowadzić pojazdów i obsługiwać maszyn przez co najmniej 24 godziny po podaniu substancji. 

Pankuronium może powodować skrócenie czasu protrombinowego i spowodować szybsze krzepnięcie krwi.

Nie przeprowadzono szczegółowych badań dotyczących reprodukcji u zwierząt oraz wpływu na ciążę u ludzi. Substancja może być stosowana jako środek znieczulający podczas cesarskiego cięcia. Należy stosować pankuronium u kobiet ciężarnych jedynie, gdy istnieje ku temu wyraźne wskazanie. 

Brak danych na temat przenikania substancji do mleka kobiety karmiącej.  Lekarz podejmuje decyzję o  przeważających korzyściach nad ryzykiem działań ubocznych. Jeśli podanie leku jest konieczne, należy zaprzestać karmienia przez minimum 24 godziny od podania pankuronium.

Brak danych na temat wpływu pankuronium na płodność.

Pankuronium po podaniu dożylnym może wywołać tachykardię oraz podwyższyć ciśnienie tętnicze krwi, może pojawić się również arytmia. Inne działania niepożądane to wysypka alergiczna, ból lub miejscowy odczyn po wstrzyknięciu, nadmierne ślinienie. Odnotowano także przypadki reakcji anafilaktycznej po podaniu pankuronium, której towarzyszyły gwałtowny spadek ciśnienia krwi, skurcz oskrzeli i zaburzenia rytmu serca.

Po dożylnym podaniu zbyt dużej dawki pankuronium początkowo występuje opadanie powiek, problemy z połykaniem i mową, a następnie zwiotczenie mięśni kończyn, karku oraz mięśni oddechowych. Nierzadko pojawiają się objawy ze strony układu sercowo-naczyniowego: częstoskurcz, arytmia, rozszerzenie naczyń i znaczny spadek ciśnienia. Przedawkowanie pankuronium może prowadzić do depresji oddechowej i zapaści krążeniowej oraz w najgorszym przypadku, zgonu pacjenta. 

Pakuronium działa zwiotczająco na mięśnie poprzecznie prążkowane poprzez hamowanie przewodnictwa nerwowo-mięśniowego. Jest kompetycyjnym antagonistą acetylocholiny, wypiera ten związek z postsynaptycznych receptorów nikotynowych. Acetylocholina odpowiada z kolei za skurcz mięśni a wyparcie jej z połączenia z receptorem skutkuje ich zwiotczeniem.

Pankuronium nieznacznie zwiększa wydzielanie histaminy, pobudza wydzielanie noradrenaliny oraz działa hamująco na nerw błędny, co może skutkować niepożądanymi objawami ze strony układu sercowo-naczyniowego w postaci tachykardii oraz wzrostu ciśnienia.

Pomimo budowy steroidowej, pankuronium nie wykazuje aktywności hormonalnej.

Pankuronium podaje się dożylnie. Niewielka ilość substancji wiąże się z białkami surowicy krwi (7-29%). Wolna frakcja leku wynosi średnio około 90%. Maksymalne działanie zwiotczające pojawia się po około 2-3 minutach po podaniu i utrzymuje się do godziny. Szybkość oraz okres działania leku zależy od wielkości podanej dawki.

Pankuronium w niewielkim stopniu wiąże się z białkami osocza, ulega szybkiej dystrybucji do tkanek i narządów. Stężenie dwutlenku węgla w osoczu, pH nie wpływają znacząco na aktywność substancji. Krótkie działanie po podaniu pojedynczych dawek jest związane ze zjawiskiem redustrybucji leku.

Do 30% dawki pankuronium jest metabolizowane w wątrobie na drodze hydroksylacji. Niektóre metabolity zachowują około 50% aktywności w stosunku do substancji macierzystej.

Pankuronium jest wydalane z organizmu w niezmienionej postaci (około 60-70 %) oraz jako metabolity (30-50%), głównie z moczem przez nerki oraz w w niewielkiej ilości z kałem. Eliminacja substancji może ulec wydłużeniu u pacjentów z niewydolnością nerek oraz wątroby.