Orlistat, Orlistatum - Zastosowanie, działanie, opis

Wskazaniami do stosowania orlistatu jest leczenie nadwagi i otyłości wśród osób dorosłych, a także utrzymanie masy ciała po wcześniejszej redukcji wagi. Podczas terapii lekiem zalecane jest utrzymywanie odpowiedniej diety z ograniczeniem tłuszczów oraz utrzymywanie aktywności fizycznej indywidualnie dobranej dla danego pacjenta.

Orlistat jest przyjmowany doustnie w postaci kapsułek twardych oraz tabletek do rozgryzania i żucia. Lek należy zażywać bezpośrednio przed jedzeniem, w trakcie lub do godziny po posiłku.

Zwykle stosowana maksymalna dawka dobowa orlistatu wynosi 180 mg. Czas trwania terapii nie powinien przekraczać 6 miesięcy.

Brak jest badań opisujących bezpieczeństwo stosowania orlistatu u dzieci i młodzieży do 18 roku życia. Nie ma wskazań do modyfikowania dawkowania leku wśród osób w podeszłym wieku.

Ze względu na minimalne wchłanianie z jelit do krwioobiegu nie ma konieczności dostosowywania dawek orlistatu u osób z zaburzeniami czynności nerek i wątroby.

Lek należy popijać wodą.

Stosowanie orlistatu jest przeciwwskazane u osób nadwrażliwych na tę substancję czynną. Leku nie mogą stosować pacjentki w ciąży oraz karmiące piersią, a także osoby cierpiące na zespół złego wchłaniania. Przeciwwskazaniem do terapii orlistatem jest  cholestaza (zastój żółci).

Jeszcze przed rozpoczęciem przyjmowania orlistatu pacjenci z nadwagą i otyłością powinni wdrożyć odpowiednio dobrane ćwiczenia fizyczne oraz przestrzegać niskokalorycznej diety.

Lek zaburza wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Podczas przyjmowania orlistatu konieczna jest suplementacja witamin A,D,E,K, najlepiej w godzinach wieczornych.

Należy zachować ostrożność u diabetyków. Terapia orlistatem wpływa na gospodarkę węglowodanową organizmu i czasami konieczna jest modyfikacja dawkowania leków przeciwcukrzycowych.

Zmniejszenie masy ciała podczas leczenia orlistatem wywiera wpływ na ciśnienie tętnicze i poziom cholesterolu. Należy uwzględnić to u pacjentów przyjmujących leki obniżające ciśnienie krwi i poziom cholesterolu oraz trójglicerydów.

Pacjentki stosujące doustną antykoncepcję hormonalną powinny zastosować dodatkowe metody zabezpieczenia przed ciążą w razie wystąpienia ciężkiej biegunki (np. prezerwatywy).

Orlistat może wywoływać nefropatię szczawianową, która wynika ze zwiększonego wydalania szczawianów z moczem pacjentów przyjmujących lek. Należy zachować ostrożność u osób z zaburzeniami czynności nerek.

Orlistat hamuje wchłanianie jodu oraz lewotyroksyny. Należy zachować ostrożność podczas jednoczesnej terapii tymi lekami. Czasami konieczne jest dostosowywanie dawki lewotyroksyny lub zmiana schematu przyjmowania leku.

Orlistat zwiększa ryzyko drgawek, co należy wziąć pod uwagę u pacjentów przyjmujących leki przeciwpadaczkowe.

Przyjmowanie orlistatu może przyczynić się do zmniejszenia skuteczności leków przeciwdepresyjnych i przeciwpsychotycznych.

Przeciwwskazane jest prowadzenie równoczesnej terapii orlistatem oraz warfaryną i innymi doustnymi lekami przeciwzakrzepowymi. Przyjmowanie orlistatu jest zabronione dla osób zażywających cyklosporynę, lek może zmniejszać efekt immunosupresyjny cyklosporyny.

Lek należy przyjmować przed posiłkiem, jednocześnie z pokarmem lub najpóźniej godzinę po jedzeniu. Jeżeli pacjent pomija posiłek dawka leku również powinna być pominięta. W przypadku spożywania posiłku beztłuszczowego nie należy zażywać leku.

W trakcie terapii orlistatem należy ograniczyć spożywanie tłuszczów, które powinny dostarczać około 30 % dziennej energii. Pacjenci powinni stosować lekkostrawną dietę.

Alkohol jest napojem wysokoenergetycznym, więc jego spożywanie podczas procesu odchudzania jest niewskazane.

Orlistat nie wywiera wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów mechanicznych, w tym samochodów.

Orlistat zaburza wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Są to witaminy A, D, E, K.  Pacjenci powinni przyjmować preparat wielowitaminowy w celu uzupełniania niedoborów tych witamin, najlepiej w godzinach wieczornych.

Lek poprzez redukcję masy ciała może wpływać na wartości ciśnienia tętniczego krwi, oraz obniżać poziom cholesterolu.

Orlistat należy do kategorii B według klasyfikacji FDA (Food and Drug Administration) określającej bezpieczeństwo stosowania leków przez kobiety w ciąży. Brak jest badań określających wpływ leku na rozwijające się płody ludzkie. Orlistat jest przeciwwskazany w okresie ciąży ze względów bezpieczeństwa. Badania z wykorzystaniem zwierząt laboratoryjnych nie wykazały toksycznego działania leku na rozwój zarodka i płodu.

Orlistat należy do kategorii L3 według skali prof. Hyle'a. Ze względu na brak badań dotyczących przenikania orlistatu do mleka matek karmiących lek jest przeciwwskazany w okresie karmienia piersią.

Brak jest badań opisujących wpływ orsalitu na płodność u ludzi. Badania z wykorzystaniem zwierząt laboratoryjnych nie wykazały szkodliwego działania leku na zdolności reprodukcyjne.

Przyjęcie dawki orlistatu kilkukrotnie przekraczających zwykle stosowane maksymalne dawki dobowe nie wywoływało istotnych klinicznie objawów przedawkowania.

Dawka letalna (śmiertelna) orlistatu dla szczurów wynosi> 5000 mg / kg.

Orlistat w sposób silny i selektywny hamuje enzymy z grupy lipaz. Lek działa w obrębie przewodu pokarmowego (żołądka i jelita cienkiego) wiążąc się z lipazą żołądkową i trzustkową w miejscach aktywnych tych enzymów. Orlistat tworzy wiązania kowalencyjne z resztami serynowymi lipaz, jest to połączenie długotrwałe. Lek przyjmowany z pokarmem hamuje procesy hydrolizy lipidów poprzez zahamowanie lipaz. Według przeprowadzonych badań orlistat zmniejsza ilość wchłoniętych tłuszczów o 25%.

Orlistat w minimalnym stopniu wchłania się z przewodu pokarmowego do krwioobiegu. Lek nie ulega kumulacji w organizmie. Po 8 godzinach od podania orlistatu jego stężenia we krwi są niewykrywalne.

Orlistat ulega wiązaniu z białkami osocza w ponad 99%. Lek wiąże sie głównie z albuminami oraz lipoproteinami. Lek w minimalnym stopniu jest wchłaniany z jelit do krwioobiegu. Wykazano że orlistat ulega dystrybucji do erytrocytów.

Przemiany metaboliczne orlistatu zachodzą najprawdopodobniej w obrębie ścian przewodu pokarmowego. Biotransformacja leku w jelitach prowadzi do powstania metabolitów nieaktywnych farmakologicznie. Dwa główne metabolity orlistatu określane są jako M₁ oraz M₃. M₁ powstaje na skutek hydrolizy pierścienia beta-laktonowego orlistatu, natomiast M₃ powstaje w wyniku dalszych przemian M₁ polegających na rozszczepieniu łańcucha bocznego N-formylo-leucyny.

Orlistat jest eliminowany z organizmu głównie z kałem (około 95-97% dawki) oraz z moczem (poniżej 2% dawki). Około 83% orlistatu w kale znajduje się w postaci niezmienionej.  Okres półtrwania substancji leczniczej, która została wchłonięta do krwioobiegu wynosi od 60 do 120 minut. Orlistat jest eliminowany z organizmu w przeciągu 3 do 5 dni.