Naltrekson, Naltrexonum - Zastosowanie, działanie, opis

Naltrekson jest pochodną noroksymorfanu. Substancja czynna wykazuje aktywność antagonistyczną wobec receptorów opioidowych. Lek znalazł zastosowanie w terapii uzależnień od opioidów oraz leczeniu uzależnienia od alkoholu. 

Naltrekson zmniejsza potrzebę zażycia środka stanowiącego źródło uzależnienia, wydłuża czas trwania abstynencji i zmniejsza prawdopodobieństwo nawrotów. 

Schemat dawkowania naltreksonu jest zależny od masy ciała oraz wieku pacjenta, a także od występujących chorób współistniejących oraz stopnia rozwoju leczonej jednostki chorobowej.

Dobowa dawka naltreksonu powinna mieścić się w zakresie od 25 mg do 150 mg substancji czynnej. Stosowanie większych ilości leku drastycznie zwiększa ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. 

Leczenie naltreksonem należy rozpoczynać stopniowo, dostosowując dawkę w trakcie terapii. 

Przed rozpoczęciem leczenia należy wykluczyć możliwość przyjmowania opioidów przez pacjenta. Naltrekson jest antagonistą receptorów opioidowych i może wywołać zespół odstawienia u osób uzależnionych od substancji opioidowych. 

Zalecany czas trwania terapii wynosi minimum trzy miesiące, jednak ze względu na wysoki wpływ innych czynników podczas terapii (terapia psychologiczna, wsparcie rodziny) długość leczenia może ulegać wydłużeniu lub skróceniu

Należy zachować szczególną ostrożność podczas przyjmowania leku przez pacjentów z umiarkowanym upośledzeniem czynności nerek lub wątroby. Stosowanie leku w przypadku ciężkiej niewydolności nerek lub wątroby jest przeciwwskazane. 

Przeciwwskazaniem do stosowania naltreksonu jest wystąpienie reakcji nadwrażliwości na tę substancję czynną. Innymi ograniczeniami w wykorzystaniu leku w terapii uzależnień jest:

• ciężkie uzależnienie od opioidów lub dodatni wyniki testu wykrywającego opioidy w moczu – zwiększone prawdopodobieństwo wystąpienia zespołu odstawienia;
• dodatni wynik testu z naloksonem;
• poważne upośledzenie czynności nerek;
• ciężka niewydolność lub poważne zaburzenia pracy wątroby;
• ostry stan zapalny wątroby.

Należy zachować szczególną ostrożność podczas leczenia uzależnienia od alkoholu wysokimi dawkami naltreksonu. Osoby uzależnione od alkoholu mogą cierpieć na znaczne upośledzenie czynności wątroby. Ze względu na możliwość wystąpienia nieprawidłowej pracy wątroby u pacjentów przyjmujących naltrekson, przed rozpoczęciem terapii konieczne jest wykonanie badań aktywności enzymów wątrobowych i ocena stanu tego narządu.

Podczas terapii naltreksonem należy pamiętać, że lek nie zmniejsza podwyższonego prawdopodobieństwa samobójstwa u pacjentów przyjmujących narkotyki lub u osób uzależnionych od substancji leczniczych. 

W przypadku konieczności rozpoczęcia opioidowej terapii przeciwbólowej u pacjentów przyjmujących naltrekson, konieczne jest zachowanie szczególnej ostrożności ze względu na ryzyko nasilenia działań niepożądanych związanych z jednoczesnym stosowaniem opioidów (depresja oddechowa, zaburzenia ze strony układu sercowo–naczyniowego, świąd, rumień). Przyjmowanie leków opioidowych (leki przeciwbiegunkowe, przeciwkaszlowe)  podczas kuracji naltreksonem jest przeciwwskazane. 

Przedawkowanie opioidów podczas terapii naltreksonem może stanowić poważne zagrożenie życia. Zastosowanie większych dawek opioidów niesie ze sobą ryzyko pojawienia się zespołu odstawienia w postaci depresji oddechowej oraz upośledzenia czynności układu sercowo–naczyniowego.

W przypadku umiarkowanych zaburzeń czynności nerek lub wątroby, zalecane jest wykonanie badań czynnościowych tych narządów przed podaniem substancji czynnej. Podczas trwania terapii należy starannie monitorować pacjentów z potwierdzoną umiarkowaną niewydolnością wątroby lub nerek. 

Leczenie naltreksonem powinno zostać rozpoczęte jedynie przez lekarza doświadczonego w kierowaniu terapią osób uzależnionych. Przed podaniem naltreksonu, konieczne jest wykonanie testu prowokacji naloksonem – wykluczającego jednoczesne przyjmowanie opioidów. Ewentualny zespół odstawienia po naloksonie jest krótszy niż po podaniu naltreksonu. Wykonanie testu nie jest zalecane w przypadku pacjentów z potwierdzoną obecnością leków opioidowych w moczu oraz w przypadku występującego jednocześnie zespołu odstawienia. 
Rozpoczęcie kuracji jest możliwe jedynie po upływie odpowiedniej ilości czasu od przyjęcia ostatniej dawki opioidów.
Z kolei po zakończeniu leczenia naltreksonem istnieje prawdopodobieństwo nasilenia działania opioidów na organizm pacjenta, w związku z czym należy zachować szczególną ostrożność podczas ponownego rozpoczęcia terapii opioidami. 

Przeciwwskazaniem do stosowania naltreksonu jest terapia przeciwbólowa wykorzystująca leki opioidowe. 

Naltreksonu nie należy łączyć z metadonem oraz innymi lekami opioidowym. 

Pożywienie nie wywiera wpływu na proces absorpcji substancji czynnej z przewodu pokarmowego. 

Substancja czynna może w pewnym stopniu upośledzać zdolność prowadzenia pojazdów i obsługi maszyn. W trakcie przyjmowania naltreksonu należy zachować szczególną ostrożność podczas podejmowania aktywności wymagających sprawności manualnej. 

Stosowanie naltreksonu podczas trwania ciąży nie jest zalecane. Badania przeprowadzone na zwierzętach potwierdziły możliwość wystąpienia szkodliwego wpływu na rozmnażanie u zwierząt. 

Nie można wykluczyć pojawienia się negatywnego wpływu na rozwijający się płód podczas przyjmowania naltreksonu. Stosowanie leku przez kobietę ciężarną jest możliwe jedynie po konsultacji z lekarzem i starannej ocenie stosunku korzyści odniesionej z terapii przez matkę a ryzyka wystąpienia działań niepożądanych u płodu. 

Przyjmowanie naltreksonu przez kobietę karmiącą nie jest zalecane. Nie wykluczono możliwości przenikania substancji czynnej oraz jej metabolitów do pokarmu matki. 

Podczas terapii naltreksonem należy przerwać karmienie piersią. 

Badania przeprowadzone na zwierzętach wskazują na upośledzenie procesu rozmnażania podczas stosowania 140 krotnie wyższych dawek niż dawki terapeutyczne wykorzystywane w terapii człowieka. 

Mechanizm działania naltreksonu polega na kompetycyjnym wiązaniu się receptorami opioidowymi występującymi w obrębie ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Substancja czynna blokuje receptory opioidowe nie pozwalając na przyłączenie przyjmowanych opioidów. 

Podczas stosowania naltreksonu nie zaobserwowano rozwoju tolerancji ani uzależnienia psychicznego lub fizycznego. 

Skuteczność substancji czynnej podczas leczenia uzależnienia od alkoholu jest prawdopodobnie związana z blokowaniem aktywności receptorów opioidowych, które odgrywają rolę w procesie uzależnienia od alkoholu. 
Naltrekson zmniejsza ryzyko nawrotów choroby alkoholowej poprzez osłabienie potrzeby spożycia alkoholu, a także zwiększa prawdopodobieństwo przerwania ciągu alkoholowego prowadzącego do całkowitej utraty kontroli. 

Naltrekson w dobrym stopniu wchłania się z przewodu pokarmowego. Biodostępność substancji czynnej po podaniu doustnym mieści się w zakresie od 5% do 40%.

Naltrekson występuje w osoczu w postaci połączonej z białkami na poziomie około 21%.

Naltrekson ulega metabolizmowi w wątrobie. Cząsteczka leku w wyniku reakcji hydroksylacji zostaje przekształcona do 6–β–naltreksolu – głównego aktywnego metabolitu. W mniejszym stopniu w procesie biotransformacji powstaje również cząsteczka  2–hydroksy–3–metoksy–6–β–naltreksolu

Proces eliminacji naltreksonu polega na jego wydaleniu z moczem przez nerki (około 60% zastosowanej dawki). Substancja czynna jest usuwana głównie w postaci glukuronianu 6–β–naltreksolu oraz niezmienionej cząsteczki naltreksonu.