Losartan, Losartanum - Zastosowanie, działanie, opis

Losartan należy do grupy antagonistów receptora angiotensynowego. Substancja lecznicza znalazła zastosowanie w terapii samoistnego nadciśnienia tętniczego u osób dorosłych i dzieci powyżej 6 lat. Losartan często występuje jako składnik leków złożonych stosowanych w leczeniu nadciśnienia. Substancja czynna jest również wykorzystywana w terapii:

• schorzeń nerek u pacjentów cierpiących na cukrzycę typu II, jako składnik leków przeciwnadciśnieniowych;
• przewlekłej niewydolności serca w przypadku gdy terapia inhibitorami konwertazy była nieskuteczna lub powodowała wystąpienie działań niepożądanych.

Losartan jest stosowany profilaktycznie w prewencji wystąpienia udaru u pacjentów z przerostem lewej komory serca przebiegającej z nadciśnieniem. 

Lek jest również wykorzystywany poza rejestracją w leczeniu nadciśnienia, i schorzeń nerek o innej etiologii.

Losartan należy przyjmować codziennie o stałej porze. Lek można przyjmować w tracie posiłku lub niezależnie od niego, popijając odpowiednią ilością płynu.

Zalecana dawka dobowa w terapii nadciśnienia tętniczego oraz nadciśnienia z towarzyszącą cukrzycą i białkomoczem mieści się w zakresie od 50 mg do 100 mg. Pełny efekt leczenia można zaobserwować po przynajmniej trzech tygodniach leczenia. Podczas leczenia nadciśnienia, losartan często wchodzi w skład preparatów złożonych (najczęściej z lekami moczopędnymi).

Dawka dobowa losartanu stosowanego w leczeniu niewydolności mięśnia sercowego mieści się z zakresie od 12.5 mg do 150 mg. Dawka może być zwiększana w odstępach tygodniowych, do maksymalnej dawki tolerowanej przez pacjenta. 

W prewencji udaru, dawka dobowa losartanu wynosi od 50 mg do 100 mg. Dopuszcza się jednoczesne stosowanie leków moczopędnych. 

Schemat dawkowania leku powinien zostać dostosowany w przypadku współistniejących zaburzeń wątroby, zmniejszenia objętości krwi krążącej, a także w przypadku dzieci powyżej 6 roku życia.

Losartan jest przeciwwskazany w przypadku występowania nadwrażliwości na tę substancję czynną. Innymi ograniczeniami w stosowaniu losartanu są:

• ciężkie zaburzenia pracy wątroby;
• drugi i trzeci trymestr ciąży.

Należy zachować szczególną ostrożność podczas terapii z wykorzystaniem losartanu u pacjentów ze zmniejszoną objętością krwi w naczyniach krwionośnych. W takim przypadku istnieje ryzyko wystąpienia niedociśnienia oraz zaburzeń elektrolitowych. Nieprawidłowości w stężeniu elektrolitów mogą pojawić się również w przypadku pacjentów zaburzeniami czynności nerek podczas towarzyszącej cukrzycy. Zalecane jest częste monitorowanie poziomu potasu w osoczu i dostosowanie dawki substancji czynnej, w przypadku pojawienia się zaburzeń.

Skuteczność losartanu może być zmniejszona w przypadku zastosowania terapii u osób rasy czarnej. Prawdopodobnie jest to spowodowane mniejszą zależnością nadciśnienia od układu angiotensynowego u tych pacjentów.

Losartan może nie wykazywać wymaganej skuteczności w przypadku osób z pierwotnym hiperaldosteronizmem.

Losartan należy stosować ostrożnie, gdy u pacjenta stwierdzono zwężenie zastawki aortalnej, lub kardiomiopatię przerostową. Każdy spadek ciśnienia tętniczego u pacjenta z chorobą niedokrwienną lub miażdżycą niesie ze sobą ryzyko zawału mięśnia sercowego.

Należy uważnie obserwować pacjentów z obrzękiem naczynioruchowym podczas terapii losartanem.

Jednoczesne stosowanie losartanu z lekami należącymi do grupy inhibitorów konwertazy angiotensynowej nie jest zalecane. Odnotowano zwiększone ryzyko wystąpienia niedociśnienia, hiperkaliemii oraz upośledzenia pracy nerek. Opisana kuracja jest możliwa w razie konieczności pod ścisłym nadzorem lekarskim.

Należy zachować szczególną ostrożność podczas leczenia losartanem u pacjentów z towarzyszącą niewydolnością nerek lub tylko jedną nerką. Istnieje ryzyko wzrostu stężenia mocznika i kreatyniny we krwi. Dostosowanie dawkowania może być konieczne również w przypadku dzieci z upośledzeniem czynności nerek.

W przypadku występującej marskości wątroby istnieje ryzyko wzrostu stężenia losartanu we krwi. Niesie to ze sobą ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.

U pacjentów z cukrzycą oraz upośledzeniem czynności nerek przeciwwskazane jest jednoczesne stosowanie losartanu z preparatami, które w swoim składzie zawierają aliskiren.

Pokarm może zmniejszać szybkość wchłaniania losartanu z przewodu pokarmowego, nie zmniejszając jednocześnie jego całkowitego stopnia wchłaniania.

Alkohol może nasilać działanie losartanu, prowadząc jednocześnie  do zwiększonego ryzyka pojawienia się działań niepożądanych. 

Podczas rozpoczynania leczenia losartanem istnieje ryzyko pojawienia się wzmożonej senności oraz zawrotów głowy, co może mieć wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługę maszyn. 

Lek może wchodzić w interakcje z sokiem grejpfrutowym. Istnieje ryzyko nasilenia działania substancji czynnej podczas terapii losartanem. 

Stosowanie losartanu w II i III trymestrze ciąży jest przeciwwskazane. Lek może powodować opóźnienia w kostnieniu czaszki, małowodzie, upośledzenie czynności nerek płodu. Stwierdzono również przypadki występowania hipotonii (obniżonego ciśnienia tętniczego), niewydolności nerek i podwyższonego stężenia potasu u noworodków, których matki w okresie ciąży przyjmowały losartan.

Terapia z wykorzystaniem losartanu w I trymestrze ciąży jest niezalecana. Istnieje wiele bezpieczniejszych alternatyw w leczeniu nadciśnienia u kobiety ciężarnej.

Przyjmowanie losartanu w trakcie karmienia piersią nie jest zalecane. Pomimo niewielkiej biodostępności substancji czynnej po podaniu doustnym oraz wysokiego stopnia wiązania z białkami osocza nie można wykluczyć ryzyka przenikania losartanu do mleka matki. W razie występowania nadciśnienia u kobiety karmiącej zalecane są leki o wyższym stopniu bezpieczeństwa.

Nie odnotowano zbyt wielu przypadków zatrucia losartanem. Najbardziej prawdopodobnymi objawami jest przyspieszenie akcji serca i nadmierny spadek ciśnienia tętniczego. W niektórych przypadkach, z powodu pobudzenia nerwu błędnego, może dojść do spowolnienia akcji serca.

Losartan jest wybiórczym blokerem receptora, do którego zostaje przyłączona cząsteczka angiotensyny II.
Angiotensyna II poprzez połączenie z miejscem aktywnym receptora AT₁, powoduje silny skurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych, przez co dochodzi do wzrostu ciśnienia tętniczego oraz przyspieszenia pracy serca. Angiotensyna zwiększa również wydzielanie aldosteronu przez korę nadnerczy oraz proliferację mięśni gładkich.

Losartan oraz jego czynny metabolit: kwas karboksylowy, ma wysokie powinowactwo do receptora angiotensynowego, dzięki czemu cząsteczka angiotensyny II zostaje wyparta z połączenia z podjednostką AT₁ receptora. Lek powoduje zmniejszenie ciśnienia tętniczego poprzez rozkurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych oraz zmniejsza wydzielanie aldosteronu. Po podaniu losartanu raz na dobę, u większości pacjentów dochodziło do znacznego obniżenia ciśnienia tętniczego.

W przeciwieństwie do inhibitorów konwertazy angiotensynowej (IACE), losartan nie wpływa na transformację bradykininy i nie upośledza przemian reniny. Podczas stosowania dochodzi do zwiększenia aktywności reninowej osocza, ale z powodu blokady receptorów dla angiotensyny II nie występuję wzrost ciśnienia. W związku z powyższym. zmniejszona zostaje częstość występowania charakterystycznych dla tej grupy związków działań niepożądanych. 

Losartan jest w dobrym stopniu wchłaniany z przewodu pokarmowego. Dostępność biologiczna znajduje się na poziomie 33%. Maksymalne stężenie występuje około godzinę po podaniu substancji czynnej.

Losartan i jego aktywny metabolit tworzą połączenia z albuminami osocza na poziomie 99%.

Losartan ulega efektowi pierwszego przejścia. W wyniku przekształcenia powstaje jego czynny metabolit kwas karboksylowy losartanu. Dalsze przemiany substancji czynnej prowadzą do powstania nieaktywnych farmakologicznie metabolitów przy udziale reakcji sprzęgania z kwasem glukuronowym. 

Losartan jest wydalany zarówno z moczem, jak i z kałem. Około 4% dawki pojedynczej jest wydalane z moczem w postaci niezmienionej. W moczu zaobserwowano również występowanie czynnego metabolitu, którego ilość stanowiła 6% dawki.

W procesie wydalania losartanu bierze również udział transport żółciowy.