Loksapina, Loxapinum - Zastosowanie, działanie, opis

Wskazaniem do zastosowania loksapiny jest przerwanie stanu pobudzenia psychomotorycznego w stopniu łagodnym do umiarkowanego u dorosłych pacjentów cierpiących na schizofrenię lub chorobę afektywną dwubiegunową. Stan pobudzenia psychoruchowego charakteryzuje się występowaniem u pacjenta napięcia wewnętrznego, nerwowości, drażliwości, brakiem współpracy z innymi osobami np. personelem medycznym i utratą kontroli nad zachowaniem.  

W Polsce loksapina jest zarejestrowana w postaci proszku do inhalacji i podawana drogą wziewną w warunkach szpitalnych przez personel medyczny. Za granicą loksapina występuje również w postaci iniekcji domięśniowych i tabletek doustnych. Zastosowanie systemu Staccato do podania loksapiny jest jednak wygodniejszą formą aplikacji leku. Chory w stanie pobudzenia otrzymuje loksapinę łatwą do przyjęcia, za pomocą wdechu który nie musi być pogłębiony. Czas potrzebny na dotarcie loksapiny z urządzenia do oskrzeli pacjenta to mniej niż 1 sekunda. 

Loksapina w postaci wziewnej jest podawana pacjentom przez wyszkolony personel medyczny w warunkach szpitalnych. Zwykle stosowana dawka dla osób dorosłych to 9,1 mg loksapiny.  Loksapina podawana jest za pomocą systemu Staccato. Jest to urządzenie jednorazowego użytku, umożliwiające szybkie dotarcie leku do oskrzeli i pojawienie się stężenia maksymalnego loksapiny we krwi w ciągu 2 min.

Dotychczas nie ustalono profilu bezpieczeństwa dla osób poniżej 18 roku życia, pacjentów w podeszłym wieku oraz osób z zaburzeniami czynności wątroby i/lub nerek. 

Przeciwwskazaniem do stosowania loksapiny jest nadwrażliwość na tę substancje leczniczą oraz amoksapinę. Ponad to loksapiny nie mogą stosować pacjenci cierpiący na choroby układu oddechowego takie jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) lub astma, a także osoby u których występują niepokojące objawy np. utrudniony oddech, świszczący oddech. 

Loksapina w postaci wziewnej może spowodować skurcz oskrzeli w ciągu pół godziny od podania. Szczególnie narażone są osoby cierpiące na astmę  i przewlekłą obturacyjną chorobę płuc. Z tego względu lek jest podawany wyłącznie w warunkach szpitalnych przez wykwalifikowany personel medyczny. W razie wystąpienia skurczu aplikowane są leki beta- mimetyczne rozszerzające oskrzela.

Należy zachować ostrożność podczas terapii łączonej loksapiny z innymi lekami działającymi depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy. Takie połączenie może skutkować upośledzeniem czynności oddechowej. Podobne ryzyko zachodzi u osób spożywających alkohol i przyjmujących loksapinę.

Loksapina nasila działanie leków cholinolitycznych (przykładowo atropina, bromek ipratropium), dlatego należy zachować ostrożność podczas terapii łączonej.

Loksapina obniża próg drgawkowy i może stać się przyczyną wystąpienia drgawek.  Predysponowane są osoby cierpiące na padaczkę.

Należy zachować ostrożność podczas stosowania loksapiny u osób cierpiących na choroby układu krążenia. Lek może powodować wystąpienie niedociśnienia i wydłużenie odstępu QT. Ma to szczególne znaczenie u osób przyjmujących leki wpływające na odcinek QT, pacjentów z hipowolemią, zaburzeniami elektrolitowymi, chorobami serca i przyjmującymi leki na nadciśnienie.

Loksapinę należy ostrożnie stosować u osób z objawami pozapiramidowymi w wywiadzie (sztywność mięśniowa, drżenia mięśni, zaburzenia chodu). Lek może nasilić takie działanie.

Loksapina może stać się przyczyną wystąpienia złośliwego zespołu neuroleptycznego (NMS). Objawami NMS jest wysoka temperatura ciała, sztywność mięśniowa, zaburzenia świadomości. Jeśli podczas terapii loksapiną pojawi się wysoka gorączka bez wyraźnej przyczyny, należy zgłosić ten fakt lekarzowi prowadzącemu.

Doustna postać loksapiny (tabletki) powinny być zażywane razem z posiłkiem. Zmniejsza to ryzyko podrażnienia błony śluzowej przewodu pokarmowego.

Loksapina nasila depresyjny wpływ alkoholu na ośrodkowy układ nerwowy, co może stać się przyczyną m. in. hipowentylacji czy senności.

Loksapina wywołuje działania niepożądane upośledzające zdolność do prowadzenia pojazdów mechanicznych, w tym samochodów. Podczas stosowania loksapiny mogą pojawić się zawroty głowy, zmęczenie i senność. Nie należy prowadzić pojazdów. 

W terapii skojarzonej loksapiny i dziurawca zwyczajnego Hypericum perforatum może dojść do nasilenia działań niepożądanych leku.

Loksapina należy do leków z grupy C według klasyfikacji FDA (Agencja Żywności i Leków, Food and Drug Administration) określającej ryzyko stosowania leków przez kobiety ciężarne. Oznacza to, że lek może być stosowany jedynie wówczas gdy potencjalne korzyści dla matki przewyższają ryzyko dla płodu.

Loksapina należy do kategorii L4 według skali prof. Hyle'a, czyli leków potencjalnie niebezpiecznych podczas karmienia piersią. Badania z wykorzystaniem zwierząt laboratoryjnych wykazały przenikanie loksapiny do mleka. Brak jest analogicznych badań u ludzi. Dwie doby po podaniu leku nie należy karmić piersią.

Loksapina może powodować zmniejszenie libido. Brak jest badań określających bardziej szczegółowo wpływ leku na płodność u ludzi. Badania z wykorzystaniem zwierząt laboratoryjnych wykazały negatywny wpływ loksapiny na płodność zwierząt. Obserwowano utrzymywanie się okresu międzyrujowego u samic szczurów, zwiększoną liczbę zgonów potomstwa i liczne wady rozwojowe nowonarodzonych zwierząt.

Loksapina podawana drogą wziewną może powodować podrażnienie błony śluzowej gardła. Ze względu na możliwość wystąpienia skurczu oskrzeli loksapina w formie wziewnej jest podawana wyłącznie w warunkach szpitalnych przez wykwalifikowany personel medyczny.

Lek działa depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy. Może wywoływać uczucie senności i zawroty głowy. Rzadziej odnotowywano wykonywanie ruchów mimowolnych (dystonię), ruchy rotacyjne gałki ocznej, akatyzję (pobudzenie ruchowe) i drżenia. Częstym działaniem niepożądanym jest uczucie zmęczenia po przyjęciu leku, zaburzenia smaku i suchość błony śluzowej jamy ustnej. Niezbyt często pojawia się niedociśnienie i wydłużenie odcinka QT (zaburzenia rytmu serca).

Przedawkowanie loksapiny odnotowano po podaniu doustnej formy leku. Objawy przedawkowania są zależne od przyjętej dawki loksapiny. Może dojść do depresji ośrodkowego układu nerwowego w stopniu łagodnym do ciężkiego (utrata przytomności), spadku ciśnienia tętniczego krwi i depresji oddechowej. 

Mechanizm działania loksapiny nie został do końca wyjaśniony. Wiadomo że lek działa poprzez blokowanie receptorów dopaminergicznych. Są to głównie receptory D2, oraz w mniejszym stopniu D4. Loksapina blokuje silnie postsynaptyczne receptory serotoninowe 5HT2A oraz receptory adrenergiczne alfa 1 i alfa2, receptory histaminowe typu H1 i muskarynowe M1. Badania z wykorzystaniem zwierząt laboratoryjnych wykazały zmiany stopnia pobudliwości podkorowych obszarów mózgu, co wiąże się z wystąpieniem sedacji i zmniejszeniem stopnia agresji.

Czas potrzebny do osiagnięcia maksymalnego stężenia loksapiny we krwi po podaniu wziewnym za pomocą inhalatora Staccato wynosi 120 sekund.

Stopień wiązania loksapiny z białkami krwi wynosi 96,6%. Lek podany drogą wziewną ulega szybkiej dystrybucji do tkanek. W początkowej fazie dystrybucji najwyższe stężenia loksapiny obserwowano w obrębie mózgu, mięśnia sercowego, nerek, płuc i śledziony.

Przemiany metaboliczne loksapiny mają miejsce głównie w wątrobie przy udziale cytochromu P450 (izoenzymy 3A4, 2D6, 1A2, 2C19 i 2C8) oraz za pomocą monooksygenaz, określanych jako FMOs (zawierających flawinę). Powstałe metabolity są nieaktywne farmakologicznie, za wyjątkiem dwóch związków: amoksapiny (produkt demetylacji związku macierzystego) i  7OH-loksapiny (produkt hydroksylacji loksapiny).

Okres półtrwania loksapiny wynosi 6-8 godzin. Lek jest wydalany wraz z moczem i kałem.