Jodiksanol, Iodixanolum - Zastosowanie, działanie, opis

Jodiksanol stosowany jest do przeprowadzania badań diagnostycznych takich jak: kardioangiografia, angiografia mózgowa (konwencjonalna), arteriografia obwodowa (konwencjonalna), angiografia brzuszna (dotętnicza cyfrowa angiografia subtrakcyjna), urografia, flebografia, tomografia komputerowa wzmocniona kontrastowo, mielografia lędźwiowa, mielografia piersiowa, mielografia szyjna. 

Jodiksanol podawany jest dożylnie, dotętniczo oraz do kanału kręgowego.

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od rodzaju wykonywanego badania, wieku, masy ciała, stanu ogólnego pacjenta, drogi podania, pojemności minutowej serca, schorzeń towarzyszących itp.

Podanie dotętnicze

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych oraz dzieci: 4–60 ml substancji o stężeniu 270–320 mg I/m.

Podanie dożylne

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych oraz dzieci: 40–150 ml lub 2–4 ml/kg masy ciała substancji o stężeniu 270–320 mg I/m.

Podanie dokanałowe

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: 10–12 ml substancji o stężeniu 270–320 mg I/m.

Przeciwwskazaniem do stosowania jest nadwrażliwość na jodiksanol oraz tyreotoksykoza o silnych widocznych objawach. 

Pacjenci, którzy przedstawiają w wywiadzie alergie, astmę oraz nieprzewidziane reakcje na jodowe środki kontrastowe wymagają szczególnej ostrożności podczas stosowania jodiksanolu, a po podaniu substancji dokładnej obserwacji przez co najmniej 30 minut .

Pacjenci przyjmujący jednocześnie jodiksanolu oraz produkty lecznicze blokujące receptory β-adrenergiczne mogą mieć nietypowe objawy nadwrażliwości, które mogą być mylone z objawami związanymi z pobudzeniem nerwu błędnego.

Przed podaniem jodiksanolu należy zadbać o właściwe nawodnienie pacjenta, w  szczególności pacjentów z białaczką, cukrzycą, zaburzeniami czynności nerek, niemowląt, małych dzieci oraz osób starszych.

Należy zachować szczególną ostrożność podczas stosowania jodiksanolu u niemowląt, pacjentów z poważnymi chorobami serca, nadciśnieniem płucnym, ostrymi patologiami mózgowymi, przebytymi nowotworami, padaczką, zaburzeniami pracy nerek, paraproteinemiami.

Pacjenci uzależnieni od alkoholu lub narkotyków wymagają szczególnej ostrożności podczas stosowania jodiksanolu, ze względu na obniżony próg drgawkowy oraz obniżony próg występowania reakcji neurologicznych.

niewydolnością nerek oraz cukrzycą.

Należy zwrócić szczególną uwagę podczas stosowania jodiksanolu u pacjentów z ciężkimi zaburzeniami czynności nerek oraz wątroby, ponieważ klirens substancji może być znacznie wydłużony.

Stosowanie jodiksanolu u pacjentów z miastenią może zaostrzyć jej objawy.

Podczas podawania jodiksanolu pacjentom z guzem chromochłonny nadnerczy należy zachować ostrożność ze względu na możliwość wystąpienia przełomu nadciśnieniowego.

Pacjenci z zaburzeniami czynności tarczycy wymagają szczególnej uwagi oraz obserwacji przed zastosowaniem jodiksanolu

W przypadku stosowania jodiksanolu przez pacjentki w ciąży, należy kontrolować czynność tarczycy noworodka po urodzeniu, ze względu na możliwość wystąpienia przejściowej niedoczynności tarczycy.  

Większość poważnych działań niepożądanych jodiksanolu występuje w czasie 30 minut po zastosowaniu dlatego należy obserwować pacjentów po podaniu substancji.

Po podaniu jodiksanolu do kanału kręgowego pacjenci wymagają odpoczynku przez 1 godzinę z uniesioną głową oraz klatką piersiową, następnie pacjenci nie powinni się schylać. W szczególności należy obserwować pacjentów z niskim progiem drgawkowym.

W przypadku podawania jodiksanolu pacjentom leczonym ambulatoryjnie nie należy pozostawiać ich bez opieki przez 12 do 24 godzin.

Stosowanie jodiksanolu wywiera znaczący wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów oraz obsługę maszyn, dlatego nie należy wykonywać tych czynności do 24 godzin po podaniu substancji dokanałowo. 

Przyjmowanie jodiksanolu może prowadzić do zaburzonych wyników testów czynnościowych tarczycy, a zdolność wiązania jodu przez tarczycę może być osłabiona przez kilka tygodni po podaniu substancji.

Stosowanie jodiksanolu zaburza testy diagnostyczne oznaczające stężenie: bilirubiny, białek oraz substancji nieorganicznych (żelazo, miedź, wapń, fosforany). Nie należy oznaczać stężenia tych substancji w dniu badania z wykorzystaniem jodiksanolu.

Badania na organizmach zwierzęcych nie wykazały szkodliwego wpływu jodiksanolu na przebieg ciąży oraz rozwój płodu. Działanie u ludzi nie zostało dokładnie przebadane, dlatego ze względów bezpieczeństwa stosowanie jodiksanolu w czasie ciąży możliwe jest jedynie w niezbędnych sytuacjach, gdy korzyści przewyższają potencjalne ryzyko. 

W przypadku pacjentek karmiących piersią należy przerwać laktację przed podaniem jodiksanolu oraz do 24 godzin po przyjęciu substancji. 

Podanie dożylne oraz dotętnicze: trombocytopenia, nadwrażliwość, wstrząs anafilaktyczny, wstrząs anafilaktoidalny, reakcje anafilaktyczne, reakcje anafilaktoidalne, anafilaksja, nadczynność tarczycy, przejściowa niedoczynność tarczycy, lęk, pobudzenie, splątanie, bóle i zawroty głowy, zaburzenia smaku, parestezje, zaburzenia węchu, udar naczyniowy mózgu, omdlenia, drżenie mięśniowe, hipoestezja, ślepota korowa, śpiączka, zaburzenia motoryczne, zaburzenia świadomości, drgawki, przejściowa encefalopatia, obrzęk powiek, arytmia, zatrzymanie akcji serca, kołatanie serca, zawał mięśnia sercowego, niewydolność serca, zatrzymanie krążenia i oddechu, zaburzenia przewodnictwa serca, hipokinezy komorowe, zakrzepica tętnic wieńcowych, dusznica bolesna, skurcz tętnic wieńcowych, nadciśnienie, spadek ciśnienia tętniczego, niedokrwienie, skurcz tętnicy, zakrzepica, zakrzepowe zapalenie żył, wstrząs, duszność, podrażnienie gardła, obrzęk krtani, obrzęk gardła, kaszel, kichanie, wymioty, nudności, obrzęk płucny, skurcz oskrzeli, ucisk w gardle, zatrzymanie oddechu, niewydolność oddechowa, uczucie dyskomfortu lub bólu w jamie brzusznej, biegunka, ostre zapalenie trzustki, nasilenie zapalenia trzustki, powiększenie gruczołu ślinowego, wysypka lub wykwity polekowe, świąd, pokrzywka, rumień, obrzęk naczynioruchowy, nadmierna potliwość, pęcherzowe lub złuszczające zapalenie skóry, zespół Stevensa-Johnsona, rumień wielopostaciowy, martwicza toksyczna nekroliza naskórka, ostra uogólniona osutka krostkowa, wysypka polekowa z eozynofilią i objawami ogólnoustrojowymi, ból w obwodowym odcinku kończyny, bóle pleców, skurcze mięśni, bóle stawowe, ostre uszkodzenie nerek, nefropatia toksyczna, ostra niewydolność nerek, podwyższony poziom kreatyniny we krwi, jodzica.

Podanie dokanałowe: reakcje anafilaktyczne, reakcje anafilaktoidalne, nudności, wymioty, ból głowy, dreszcze, skurcze mięśni, podrażnienia opon mózgowo-rdzeniowych, światłowstręt, sztywność karku, drgawki, przejściowe splątanie, zaburzenia czucia, zaburzenia ruchu, zawroty głowy, przejściowe encefalopatie, amnezja, omamy, paraliż, niedowład, dezorientacja, afazja, zaburzenia mowy, splątanie. 

Przedawkowanie jodiksanolu jest mało prawdopodobne w przypadku pacjentów z nerkami o prawidłowej czynności. Prawdopodobieństwo przyjęcia zbyt dużej dawki  zmniejsza czas trwania badania. 

Jodiksanol jest substancją zawierającą jod stosowaną jako środek kontrastowy podczas badań RTG. Po podaniu jodiksanolu organicznie związany jod absorbuje promieniowanie rentgenowskie we krwi oraz tkankach uwidaczniając struktury anatomiczne.

Jodiksanol ulega bardzo szybkiej dystrybucji w organizmie. Czas połowicznej dystrybucji wynosi około 21 minut. 

Jodiksanol wiąże się z biłkami osocza w mniej niż 2%

Jodiksanol ulega eliminacji w niezmienionej postaci. 

Czas półtrwania jodiksanolu wynosi 2 godziny. Wydalanie substancji odbywa się w 80% przez nerki, pozostała ilość usuwana jest z kałem.