Irynotekan, Irinotecanum - Zastosowanie, działanie, opis
Podstawowe informacje o irynotekanie
- Rok wprowadzenia na rynek
-
02.1998.
- Substancje aktywne
-
chlorowodorek irynotekanu, chlorowodorek irynotekanu trójwodny, irynotekan
- Działanie irynotekanu
-
przeciwnowotworowe (cytostatyczne, cytotoksyczne)
- Postacie irynotekanu
-
koncentrat do sporządzania roztworu do infuzji, koncentrat do sporządzenia roztworu do wlewu kroplowego, roztwór do infuzji, roztwór do wlewu
- Układy narządowe
-
powłoka wspólna (skóra i błony śluzowe), układ immunologiczny (odpornościowy), układ krwiotwórczy i krew, układ limfatyczny (chłonny), układ moczowy, układ nerwowy i narządy zmysłów, układ oddechowy, układ płciowy męski, układ płciowy żeński, układ pokarmowy (trawienny), układ krwionośny (sercowo-naczyniowy)
- Specjalności medyczne
-
Choroby wewnętrzne, Gastroenterologia, Hematologia, Onkologia kliniczna
- Wzór sumaryczny irynotekanu
-
C33H38N4O6
Spis treści
- Wskazania do stosowania irynotekanu
- Dawkowanie irynotekanu
- Przeciwskazania do stosowania irynotekanu
- Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania irynotekanu
- Przeciwwskazania irynotekanu do łączenia z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje irynotekanu z innymi substancjami czynnymi
- Wpływ irynotekanu na prowadzenie pojazdów
- Inne rodzaje interakcji
- Wpływ irynotekanu na ciążę
- Wpływ irynotekanu na laktację
- Wpływ irynotekanu na płodność
- Inne możliwe skutki uboczne
- Objawy przedawkowania irynotekanu
- Mechanizm działania irynotekanu
- Wchłanianie irynotekanu
- Dystrybucja irynotekanu
- Metabolizm irynotekanu
- Wydalanie irynotekanu
Wskazania do stosowania irynotekanu
Irynotekan jest lekiem przeciwnowotworowym, który hamuje działania topoizomerazy I (enzym odpowiadający za rozcięcie jednej nici DNA i usunięcie superskrętu).
Wskazania do stosowania irynotekanu:
- rak jelita grubego (okrężnicy i odbytnicy) - w monoterapii lub skojarzony z innymi lekami przeciwnowotworowymi;
- rozległy drobnokomórkowy rak płuca;
- gruczolakorak trzustki.
Prowadzone są badania kliniczne nad zastosowaniem substancji w innych rodzajach nowotworów.
Dawkowanie irynotekanu
Irynotekan podawany jest w infuzji dożylnej (trwającej od 30 do 90 minut) w monoterapii co 3 tygodnie. W przypadku połączenia z innymi lekami przeciwnowotworowymi podaje się go co 2 tygodnie.
W leczeniu cyklicznym zazwyczaj stosuje się tę samą dawkę irynotekanu z zachowaniem odpowiedniej przerwy w terapii skojarzonej. W przypadku nasilenia wszystkich działań niepożądanych należy przerwać leczenie irynotekanem, aż do ustąpienia objawów (biegunka związana z leczeniem). W ramach terapii dawka leku powinna być dostosowana do najcięższego stopnia działań niepożądanych.
Leczenie kontynuuje się do czasu ustąpienia objawów choroby lub nietolerancji działań toksycznych leku.
Przeciwskazania do stosowania irynotekanu
Przeciwskazaniem do stosowania irynotekanu jest nadwrażliwość na substancję leczniczą, przewlekła choroba zapalna i niedrożność jelit, ciężka niewydolność szpiku kostnego. Substancja nie powinna być również stosowana w przypadku ciąży czy karmienia piersią.
Wśród przeciwskazań można wyróżnić również:
- zaburzenie czynności wątroby (zwłaszcza w przypadku trzykrotnie przekroczonego stężenia bilirubiny);
- stan sprawności powyżej 2 (według klasyfikacji WHO).
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania irynotekanu
Irynotekan należy podawać jedynie w ośrodkach specjalizujących się w podawaniu chemioterapeutyków cytostatycznych, przez wyspecjalizowanych lekarzy.
W przypadku pacjentów, nie przestrzegających ściśle zaleceń, podczas wystąpienia działań niepożądanych zalecany jest nadzór szpitalny. U chorych klasyfikowanych w stopniu 2, wg klasyfikacji WHO (niezdolność do pracy, konieczność spędzania w łóżku mniej niż połowy dnia) powinno się rozważyć korzyści leczenia nad ryzykiem terapeutycznym.
Pacjentów leczonych irynotekanem należy poinformować o możliwości wystąpienia późnej biegunki (nawet 24h od momentu podania) co może skutkować wystąpieniem zaburzeń elektrolitowych, odwodnieniem lub posocznicą. U tych pacjentów należy zastosować odpowiednią terapię przeciwbiegunkową i leczenie przeciwbiegunkowe, aby nie doszło do sytuacji zagrożenia życia.
W trakcie leczenia irynotekanem zaleca się cotygodniową kontrolę morfologii krwi, aby odpowiednio wcześnie wychwycić objawy neutropenii (obniżenie poziomu granulocytów obojętnochłonnych poniżej normy), niedokrwistości. Nie zaleca się podawania leku osobom z ciężką niewydolnością szpiku kostnego.
Przed rozpoczęciem oraz przed każdym cyklem leczenia irynotekanem należy wykonać badania czynnościowe wątroby, aby uniknąć ryzyka toksyczności hematologicznej.
Należy poinformować pacjentów o możliwości wystąpienia nudności i wymiotów. W przypadku pojawienia się wymiotów i biegunki pacjentów należy natychmiast hospitalizować.
U pacjentów, u których pojawi się ostry zespół cholinergiczny (potliwość, skurcze brzucha, pocenie się, zwężenie źrenic) należy wdrożyć odpowiednie leczenie (podanie podskórne siarczanu atropiny), szczególnie dotyczy to pacjentów z astmą.
Pacjentów z zaburzeniami ze strony układu oddechowego należy ściśle monitorować (ryzyko wystąpienia śródmiąższowego zapalenia płuc, co może prowadzić do zgonu pacjenta).
Pacjentom w podeszłym wieku, poddanym terapii należy odpowiednio ustalić dawkę irynotekanu.
Chorym ze stanami zapalnymi jelit, niedrożnością jelit nie wolno podawać irynotekanu, do czasu wyleczenia stanów zapalnych.
Należy obserwować miejsce wlewu w celu wykluczenia objawów zapalenia.
U pacjentów poddanych wcześniej radioterapii jamy brzusznej może wystąpić mielosupresja (zmniejszenie liczby komórek szpiku kostnego) po podaniu irynotekanu.
Podanie irynotekanu może wywołać incydenty zakrzepowo-zatorowe, przypadki związane z niewydolnością nerek, niewydolnością krążenia czy zaburzenia neurologiczne (zawroty głowy).
Przeciwwskazania irynotekanu do łączenia z innymi substancjami czynnymi
Irynotekanu nie należy łączyć z lekami mającymi w składzie dziurawiec oraz szczepionkami zawierających żywe szczepy bakteryjne. Jednoczesne podanie szczepionki przeciw żółtej febrze może spowodować śmiertelną reakcję poszczepienną.
Interakcje irynotekanu z innymi substancjami czynnymi
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Deferypron (Deferiprone) | antidota - odtrutki i środki chelatujące |
Klozapina (Clozapine) | neuroleptyki atypowe |
Tofacytynib (Tofacitinib) | selektywne leki immunosupresyjne |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Bosentan (Bosentan) | antagoniści receptora endoteliny ETA |
Fenobarbital (Luminal) (Phenobarbital) | inne leki przeciwpadaczkowe |
Karbamazepina (Carbamazepine) | leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe |
Pitolisant (Pitolisant) | inne substancje działające na układ nerwowy |
Ryfampicyna (Rifampicin (rifampin)) | antybiotyki - INNE |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Acenokumarol (Acenocoumarol) | leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K |
Hydroksykarbamid (Hydroxycarbamide) | inne leki przeciwnowotworowe |
Topotekan (Topotecan) | inne leki przeciwnowotworowe |
Warfaryna (Warfarin) | leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Piperachina (Piperaquine) | substancje przeciwmalaryczne o zróżnicowanym mechanizmie działania |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Takrolimus (Tacrolimus) | inhibitory kalcyneuryny |
Temsyrolimus (Temsirolimus) | inne leki przeciwnowotworowe |
Rolapitant (Rolapitant) | antagoniści receptorów neurokiniowych 1 - NK1 |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Fenytoina (Phenytoin) | leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Atazanawir (Atazanavir) | inne substancje przeciwwirusowe działające bezpośrednio na wirusy |
Ketokonazol (Ketoconazole) | przeciwgrzybicze pochodne imidazolu |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Suksametonium (Suxamethonium chloride) | leki zwiotczające mięśnie o działaniu obwodowym - pochodne choliny |
Wpływ irynotekanu na prowadzenie pojazdów
Irynotekan wpływa w sposób umiarkowany na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn. Mogą pojawić się zawroty głowy i zaburzenia widzenia.
Inne rodzaje interakcji
Irynotekanu nie należy podawać łącznie z preparatami zawierającymi dziurawiec, ponieważ dochodzi do zmniejszenie czynnego metabolitu irynotekanu (SN-38) w osoczu.
Wpływ irynotekanu na ciążę
Brak danych klinicznych na temat stosowania irynotekanu podczas ciąży. Badania na zwierzętach potwierdziły działanie embriotoksyczne i teratogenne. Z tego względu nie należy stosować irynotekanu w czasie ciąży, jeżeli nie ma ku temu bezwzględnych wskazań.
Kobiety w wieku rozrodczym poddane kuracji irynotekanem powinny bezwzględnie stosować skuteczną antykoncepcje.
Wpływ irynotekanu na laktację
Brak badań potwierdzających przenikanie irynotekanu do mleka matki karmiącej. Analogiczne badania na zwierzętach potwierdziły obecność leku w mleku zwierząt. Z tego względu karmienie piersią podczas kuracji irynotekanem jest przeciwskazane, z powodu możliwości wystąpienia działań niepożądanych u niemowląt karmionych piersią.
Wpływ irynotekanu na płodność
Brak danych klinicznych wpływu irynotekanu na płodność. Badania na zwierzętach potwierdziły niekorzystne działanie leku na płodność.
Inne możliwe skutki uboczne
Irynotekan podawany jest w infuzji dożylnej. Najczęstsze skutki uboczne to opóźniona biegunka oraz zaburzenia krwi takie jak neutropenia , trombocytopenia, anemia. Często zgłaszano również ciężki zespół cholinergiczny (przemijający), objawiający się bólami brzucha, katarem, biegunką, zwężeniem źrenic, ślinieniem się. Bardzo często występowały nudności i wymioty.
Niezbyt często obserwowano niewydolność krążeniową czy niewydolność nerek.
Bardzo często występowało wyłysienie (przemijające) oraz gorączka bez objawów infekcji. W badaniach diagnostycznych zaobserwowano wzrost prób wątrobowych (ASPAT, ALAT) oraz bilirubiny.
Niezbyt często trafiały się przypadki śródmiąższowego zapalenia płuc.
Bardzo rzadko dochodziło do przemijających zaburzeń mowy.
Objawy przedawkowania irynotekanu
Najczęstszymi zgłaszanymi objawami przedawkowania była ciężka biegunka i ciężka neutropenia. Aby zapobiec odwodnieniu i innym reakcjom niepożądanym należy zapewnić pacjentowi jak najlepszą opiekę.
Mechanizm działania irynotekanu
Irynotekan jest pochodną półsyntetyczną kamptotecyny (alkaloid). Hamuje działanie topoizomerazy I DNA co zapoczątkowuje zmiany w pojedynczej nici DNA. Utworzony trójskładnikowy kompleks (topoizomeraza I - DNA - irynotekan) powoduje zatrzymanie replikacji (proces, w którym podwójna nić DNA ulega skopiowaniu) i śmiertelne dwuniciowe pęknięcie DNA. W ten sposób dochodzi do apoptozy (programowana śmierć komórki).
Wchłanianie irynotekanu
Irynotekan wchłania się poprzez infuzję dożylną. Na ogół zaobserwowano duże zróżnicowanie parametrów farmakokinetycznych u osób poddanych leczeniem irynotekanem.
Dystrybucja irynotekanu
Irynotekan i jego aktywny metabolit wiążą się z białkami osocza, głównie z albuminami w ilości od 65-95%.
Metabolizm irynotekanu
Irynotekan jest metabolizowany za pomocą dwóch szlaków metabolicznych: hydrolizy (przy użyciu karboksyloesterazy) do aktywnego metabolitu oraz poprzez utlenianie uzależnione od enzymów cytochromu P450 z utworzeniem APC (pochodna kwasu aminopentanowego) oraz NPC (pochodna aminy pierwszorzędowej).
Wydalanie irynotekanu
Irynotekan wydalany jest z żółcią i moczem. Wykazuje dwufazowy lub trójfazowy sposób eliminacji. Średni okres półtrwania w modelu trójfazowym wynosił kolejno 12 minut (1 faza), 2,5h (druga faza), 14,2h (trzecia faza). Aktywny metabolit irynotekanu (SN-38) eliminowany jest w sposób dwufazowy.