Irynotekan, Irinotecanum - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o irynotekanie

Rok wprowadzenia na rynek
02.1998.
Substancje aktywne
chlorowodorek irynotekanu, chlorowodorek irynotekanu trójwodny, irynotekan
Działanie irynotekanu
przeciwnowotworowe (cytostatyczne, cytotoksyczne)
Postacie irynotekanu
koncentrat do sporządzania roztworu do infuzji, koncentrat do sporządzenia roztworu do wlewu kroplowego, roztwór do infuzji, roztwór do wlewu
Układy narządowe
powłoka wspólna (skóra i błony śluzowe), układ immunologiczny (odpornościowy), układ krwiotwórczy i krew, układ limfatyczny (chłonny), układ moczowy, układ nerwowy i narządy zmysłów, układ oddechowy, układ płciowy męski, układ płciowy żeński, układ pokarmowy (trawienny), układ krwionośny (sercowo-naczyniowy)
Specjalności medyczne
Choroby wewnętrzne, Gastroenterologia, Hematologia, Onkologia kliniczna
Wzór sumaryczny irynotekanu

C33H38N4O6

Spis treści

Wskazania do stosowania irynotekanu

Irynotekan jest lekiem przeciwnowotworowym, który hamuje działania topoizomerazy I (enzym odpowiadający za rozcięcie jednej nici DNA i usunięcie superskrętu).

Wskazania do stosowania irynotekanu:

  • rak jelita grubego (okrężnicy i odbytnicy) - w monoterapii lub skojarzony z innymi lekami przeciwnowotworowymi;
  • rozległy drobnokomórkowy rak płuca;
  • gruczolakorak trzustki.

Prowadzone są badania kliniczne nad zastosowaniem substancji w innych rodzajach nowotworów.

Dawkowanie irynotekanu

Irynotekan podawany jest w infuzji dożylnej (trwającej od 30 do 90 minut) w monoterapii co 3 tygodnie. W przypadku połączenia z innymi lekami przeciwnowotworowymi podaje się go co 2 tygodnie.

W leczeniu cyklicznym zazwyczaj stosuje się tę samą dawkę irynotekanu z zachowaniem odpowiedniej przerwy w terapii skojarzonej. W przypadku nasilenia wszystkich działań niepożądanych należy przerwać leczenie irynotekanem, aż do ustąpienia objawów (biegunka związana z leczeniem). W ramach terapii dawka leku powinna być dostosowana do najcięższego stopnia działań niepożądanych.

Leczenie kontynuuje się do czasu ustąpienia objawów choroby lub nietolerancji działań toksycznych leku.

Przeciwskazania do stosowania irynotekanu

Przeciwskazaniem do stosowania irynotekanu jest nadwrażliwość na substancję leczniczą, przewlekła choroba zapalna i niedrożność jelit, ciężka niewydolność szpiku kostnego. Substancja nie powinna być również stosowana w przypadku ciąży czy karmienia piersią. 

Wśród przeciwskazań można wyróżnić również:

  • zaburzenie czynności wątroby (zwłaszcza w przypadku  trzykrotnie przekroczonego stężenia bilirubiny);
  • stan sprawności powyżej 2 (według klasyfikacji WHO).

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania irynotekanu

Irynotekan należy podawać jedynie w ośrodkach specjalizujących się w podawaniu chemioterapeutyków cytostatycznych, przez wyspecjalizowanych lekarzy.

W przypadku pacjentów, nie przestrzegających ściśle zaleceń, podczas wystąpienia działań niepożądanych zalecany jest nadzór szpitalny. U chorych klasyfikowanych w stopniu 2, wg klasyfikacji WHO (niezdolność do pracy, konieczność spędzania w łóżku mniej niż połowy dnia) powinno się rozważyć korzyści leczenia nad ryzykiem terapeutycznym.

Pacjentów leczonych irynotekanem należy poinformować o możliwości wystąpienia późnej biegunki (nawet 24h od momentu podania) co może skutkować wystąpieniem zaburzeń elektrolitowych, odwodnieniem lub posocznicą. U tych pacjentów należy zastosować odpowiednią terapię przeciwbiegunkową i  leczenie przeciwbiegunkowe, aby nie doszło do sytuacji zagrożenia życia.

W trakcie leczenia irynotekanem zaleca się cotygodniową kontrolę morfologii krwi, aby odpowiednio wcześnie wychwycić objawy neutropenii (obniżenie poziomu granulocytów obojętnochłonnych poniżej normy), niedokrwistości. Nie zaleca się podawania leku osobom z ciężką niewydolnością szpiku kostnego.

Przed rozpoczęciem oraz przed każdym cyklem leczenia irynotekanem należy wykonać badania czynnościowe wątroby, aby uniknąć ryzyka toksyczności hematologicznej.

Należy poinformować pacjentów o możliwości wystąpienia nudności i wymiotów. W przypadku pojawienia się wymiotów i biegunki pacjentów należy natychmiast hospitalizować.

U pacjentów, u których pojawi się ostry zespół cholinergiczny (potliwość, skurcze brzucha, pocenie się, zwężenie źrenic) należy wdrożyć odpowiednie leczenie (podanie  podskórne siarczanu atropiny), szczególnie dotyczy to pacjentów z astmą.

Pacjentów z zaburzeniami ze strony układu oddechowego należy ściśle monitorować (ryzyko wystąpienia śródmiąższowego zapalenia płuc, co może prowadzić do zgonu pacjenta).

Pacjentom w podeszłym wieku, poddanym terapii należy odpowiednio ustalić dawkę irynotekanu.

Chorym ze stanami zapalnymi jelit, niedrożnością jelit nie wolno podawać irynotekanu, do czasu wyleczenia stanów zapalnych.

Należy obserwować miejsce wlewu w celu wykluczenia objawów zapalenia.

U pacjentów poddanych wcześniej radioterapii jamy brzusznej może wystąpić mielosupresja (zmniejszenie liczby komórek szpiku kostnego) po podaniu irynotekanu.

Podanie irynotekanu może wywołać incydenty zakrzepowo-zatorowe, przypadki związane z niewydolnością nerek, niewydolnością krążenia czy zaburzenia neurologiczne (zawroty głowy).

Przeciwwskazania irynotekanu do łączenia z innymi substancjami czynnymi

Irynotekanu nie należy łączyć z lekami mającymi w składzie dziurawiec oraz szczepionkami zawierających żywe szczepy bakteryjne. Jednoczesne podanie szczepionki przeciw żółtej febrze może spowodować śmiertelną reakcję poszczepienną.

Interakcje irynotekanu z innymi substancjami czynnymi

Nadmierny spadek białych krwinek. Zmniejszona odporność na infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybicze.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Deferypron (Deferiprone) antidota - odtrutki i środki chelatujące
Klozapina (Clozapine) neuroleptyki atypowe
Tofacytynib (Tofacitinib) selektywne leki immunosupresyjne
Zmniejszona skuteczność przeciwnowotworowa irynotekanu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Bosentan (Bosentan) antagoniści receptora endoteliny ETA
Fenobarbital (Luminal) (Phenobarbital) inne leki przeciwpadaczkowe
Karbamazepina (Carbamazepine) leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe
Pitolisant (Pitolisant) inne substancje działające na układ nerwowy
Ryfampicyna (Rifampicin (rifampin)) antybiotyki - INNE
Zmniejszona ilość krwinek czerwonych, białych i płytek krwi. Ryzyko anemii, zmniejszona krzepliwość krwi, zwiększona podatność na infekcje.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Acenokumarol (Acenocoumarol) leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K
Hydroksykarbamid (Hydroxycarbamide) inne leki przeciwnowotworowe
Topotekan (Topotecan) inne leki przeciwnowotworowe
Warfaryna (Warfarin) leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K
Zwiększone ryzyko nasilenia działań niepożądanych leków - szczególnie groźne zaburzenia rytmu serca.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Piperachina (Piperaquine) substancje przeciwmalaryczne o zróżnicowanym mechanizmie działania
Nasilenie działań niepożądanych leków.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Takrolimus (Tacrolimus) inhibitory kalcyneuryny
Temsyrolimus (Temsirolimus) inne leki przeciwnowotworowe
Rolapitant (Rolapitant) antagoniści receptorów neurokiniowych 1 - NK1
Ryzyko nasilenia drgawek na skutek zmniejszenia wchłaniania fenytoiny z przewodu pokarmowego.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Fenytoina (Phenytoin) leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów
Nasilenie działania niepożądanego czynnego metabolitu irynotekanu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Atazanawir (Atazanavir) inne substancje przeciwwirusowe działające bezpośrednio na wirusy
Ketokonazol (Ketoconazole) przeciwgrzybicze pochodne imidazolu
Osłabienie działania leków blokujących przewodnictwo nerwowo - mięśniowe.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Suksametonium (Suxamethonium chloride) leki zwiotczające mięśnie o działaniu obwodowym - pochodne choliny

Wpływ irynotekanu na prowadzenie pojazdów

Irynotekan wpływa w sposób umiarkowany na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn. Mogą pojawić się zawroty głowy i zaburzenia widzenia.

Inne rodzaje interakcji

Irynotekanu nie należy podawać łącznie z preparatami zawierającymi dziurawiec, ponieważ dochodzi do zmniejszenie czynnego metabolitu irynotekanu (SN-38) w osoczu.

Wpływ irynotekanu na ciążę

Brak danych klinicznych na temat stosowania irynotekanu podczas ciąży. Badania na zwierzętach potwierdziły działanie embriotoksyczne i teratogenne. Z tego względu nie należy stosować irynotekanu w czasie ciąży, jeżeli nie ma ku temu bezwzględnych wskazań.

Kobiety w wieku rozrodczym poddane kuracji irynotekanem powinny bezwzględnie stosować skuteczną antykoncepcje.

Wpływ irynotekanu na laktację

Brak badań potwierdzających przenikanie irynotekanu do mleka matki karmiącej. Analogiczne badania na zwierzętach potwierdziły obecność leku w mleku zwierząt. Z tego względu karmienie piersią podczas kuracji irynotekanem jest przeciwskazane, z powodu możliwości wystąpienia działań niepożądanych u niemowląt karmionych piersią.

Wpływ irynotekanu na płodność

Brak danych klinicznych wpływu irynotekanu na płodność. Badania na zwierzętach potwierdziły niekorzystne działanie leku na płodność.

Inne możliwe skutki uboczne

Irynotekan podawany jest w infuzji dożylnej. Najczęstsze skutki uboczne to opóźniona biegunka oraz zaburzenia krwi takie jak neutropenia , trombocytopenia, anemia. Często zgłaszano również ciężki zespół cholinergiczny (przemijający), objawiający się bólami brzucha, katarem, biegunką, zwężeniem źrenic, ślinieniem się. Bardzo często występowały nudności i wymioty. 

Niezbyt często obserwowano niewydolność krążeniową czy niewydolność nerek.

Bardzo często występowało wyłysienie (przemijające) oraz gorączka bez objawów infekcji. W badaniach diagnostycznych zaobserwowano wzrost prób wątrobowych (ASPAT, ALAT) oraz bilirubiny.

Niezbyt często trafiały się przypadki śródmiąższowego zapalenia płuc.

Bardzo rzadko dochodziło do przemijających zaburzeń mowy.

Objawy przedawkowania irynotekanu

Najczęstszymi zgłaszanymi objawami przedawkowania była ciężka biegunka i ciężka neutropenia. Aby zapobiec odwodnieniu i innym reakcjom niepożądanym należy zapewnić pacjentowi jak najlepszą opiekę.

Mechanizm działania irynotekanu

Irynotekan jest pochodną półsyntetyczną kamptotecyny (alkaloid). Hamuje działanie topoizomerazy I DNA co zapoczątkowuje zmiany w pojedynczej nici DNA. Utworzony trójskładnikowy kompleks (topoizomeraza I - DNA - irynotekan) powoduje zatrzymanie replikacji (proces, w którym podwójna nić DNA ulega skopiowaniu) i śmiertelne dwuniciowe pęknięcie DNA. W ten sposób dochodzi do apoptozy (programowana śmierć komórki).

Wchłanianie irynotekanu

Irynotekan wchłania się poprzez infuzję dożylną. Na ogół zaobserwowano duże zróżnicowanie parametrów farmakokinetycznych u osób poddanych leczeniem irynotekanem.

Dystrybucja irynotekanu

Irynotekan i jego aktywny metabolit wiążą się z białkami osocza, głównie z albuminami w ilości od 65-95%.

Metabolizm irynotekanu

Irynotekan jest metabolizowany za pomocą dwóch szlaków metabolicznych: hydrolizy (przy użyciu karboksyloesterazy) do aktywnego metabolitu oraz poprzez utlenianie uzależnione od  enzymów cytochromu P450 z utworzeniem APC (pochodna kwasu aminopentanowego) oraz NPC (pochodna aminy pierwszorzędowej).

Wydalanie irynotekanu

Irynotekan wydalany jest z żółcią i moczem. Wykazuje dwufazowy lub trójfazowy sposób eliminacji. Średni okres półtrwania w modelu trójfazowym wynosił kolejno 12 minut (1 faza), 2,5h (druga faza), 14,2h (trzecia faza). Aktywny metabolit irynotekanu (SN-38) eliminowany jest w sposób dwufazowy.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.