Fosfomycyna, Fosfomycinum - Zastosowanie, działanie, opis

Wskazaniami do stosowania fosfomycyny są ostre, niepowikłane zakażenia dolnych dróg moczowych u osób dorosłych, w szczególności w przypadku zapaleń pęcherza moczowego występujących u kobiet. Stosowany jest także w profilaktyce okołozabiegowej głównie u osób, które poddawane są zabiegom przezcewkowym chirurgicznym i diagnostycznym.

Fosfomycynę należy przyjmować doustnie.

Dawka inna niż zwykle stosowana zależna jest od masy ciała, wieku oraz chorób współistniejących. Schemat leczenia oraz jego czas zależą od odpowiedzi klinicznej na zastosowany lek, a także przebiegu zakażenia. Wszystkie preparaty dostępne na polskim rynku są w postaci granulatu do sporządzania roztworu doustnego. Zawartość saszetki należy rozpuścić w szklance wody i spożyć natychmiast po jego przygotowaniu. Zwykle stosowana dawka dobowa to zawartość jednej saszetki, która odpowiada 3 g  fosfomycyny.

W przypadku stosowania preparatu w ostrym, niepowikłanym zakażeniem dolnych dróg moczowych oraz zapaleniem pęcherza moczowego należy podawać go na czczo. Wskazane jest by fosfomycyna przyjęta była po opróżnieniu pęcherza moczowego bezpośrednio przed pójściem spać. W tym przypadku na czczo oznacza przyjęcie preparatu 2-3 godziny po posiłku.

Stosowanie preparatu z fosfomycyną w profilaktyce okołozabiegowej polega na przyjęciu pierwszej dawki 3 godziny przed planowanym zabiegiem oraz drugiej dawki leku 24 godziny po przeprowadzonym zabiegu.

Przeciwwskazaniami do stosowania fosfomycyny są: nadwrażliwość na stosowana substancję czynną, ciężka niewydolność nerek oraz stosowanie fosfomycyny u osób poddawanych hemodializom.

Preparat z fosfomycyną nie znajduje zastosowania u dzieci poniżej 12-tego roku życia oraz u osób z ciężką niewydolnością nerek.

W przypadku nadwrażliwości na substancję czynną mogą wystąpić ciężkie reakcje nadwrażliwości tj. wstrząs anafilaktyczny lub anafilaksja. Należy pamiętać by w takim przypadku przerwać natychmiast leczenie oraz zgłosić się do lekarza.

Podczas przyjmowania fosfomycyny może dojść do zapalenia jelita grubego oraz do rzekomobłoniastego zapalenia jelita grubego. Spowodowane jest to przez bakterie Clostridioides difficile. Należy zatem monitorować stan pacjenta pod kątem wystąpienia biegunki podczas leczenia fosfomycyną. W przypadku zakażenia tą bakterią lekarz prowadzący powinien rozważyć zastosowanie leczenia przeciwko zakażeniu Clostridioides difficile i o możliwym przerwaniu leczenia fosfomycyną.

Brak badań klinicznych potwierdzających niezgodność pożywienia z substancją czynną.

Należy jednak pamiętać, aby przyjmować preparat na czczo, gdyż pokarm może powodować opóźnianie wchłaniania substancji macierzystej, co może mieć wpływ na stężenie fosfomycyny w moczu oraz w osoczu krwi.

Stosowanie jednocześnie antybiotyków wraz z alkoholem może powodować zmniejszenie działania bakteriobójczego zastosowanego leku. W związku tym, należy zachować szczególną ostrożność w trakcie antybiotykoterapii. W razie wątpliwości należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym o możliwości wystąpienia skutków ubocznych podczas łączenia fosfomycyny z alkoholem.

Podczas przyjmowania fosfomycyny mogą pojawić się działania niepożądane takie jak: ból oraz zawroty głowy. W związku z tym, należy zachować szczególną ostrożność podczas obsługi maszyn oraz w trakcie prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Stosowanie fosfomycyny w okresie ciąży jest niejednoznaczne, ponieważ przenika przez łożysko. Brak jest badań klinicznych potwierdzających jasno działanie negatywne na płód w dawkach terapeutycznych. Podanie fosfomycyny powinno nastąpić tylko, wtedy gdy korzyści przewyższają ryzyko.

Podczas karmienia piersią należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym podczas przyjmowania preparatów z fosfomycyną, ponieważ substancja czynna przenika do mleka. Lekarz prowadzący podejmuje decyzję czy przerwać leczenie fosfomycyną i zastosować inny lek, czy też przerwać karmienie piersią.

Brak danych klinicznych dotyczących negatywnych skutków stosowania fosfomycyny na płodność.

Przedawkowanie substancji czynnej objawia się pogorszeniem słuchu, a także może powodować uszkodzenie narządu przedsionkowego. Charakterystycznym objawem jest również uczucie metalicznego smaku w ustach i pogorszeniem ogólnego odczuwania smaku. Ważne jest aby w przypadku przedawkowania substancji monitorować stan pacjenta. Należy stosować leczenie wspomagające oraz objawowe, polegające w dużej mierze na odpowiednim nawadnianiu organizmu. Pomaga to w sprawnym usunięciu nadmiaru leku wraz z moczem.

Fosfomycyna jest analogiem fosfoenolopirogronianu wytwarzanym przez różne gatunki Streptomyces. Jest antybiotykiem działającym bakteriobójczo o szerokim spektrum działania. Wrażliwe na fosfomycynę są miedzy innymi: gronkowce, paciorkowce oraz inne bakterie Gram-ujemne. Mechanizm działania polega na hamowaniu pierwszego etapu syntezy peptydoglikanu. Substancja macierzysta wiąże się w sposób nieodwracalny z centrum aktywnym enzymu. Powoduje to hamowanie syntezy kwasu N-acetylomuraminowego z fosfoenylopeptydogikanem oraz UDP-N-acetyloglutaminy.

Fosfomycyna na polskim rynku wstępuje w postaci soli z trometaminą. Po podaniu doustnym szybko wchłania się i przekształca się do czynnej postaci fosfomycyny. Przyjmowanie preparatów z fosfomycyną wraz z pokarmem zmniejsza biodostępność podanej substancji czynnej. Wynosi ona wtedy 30%. Natomiast biodostępność leku przyjmowanego na czczo jest równa 37%.

Stężenie terapeutyczne fosfomycyny po podaniu doustnym utrzymuje się w moczu nawet powyżej 36 godzin.

Fosfomycynie nie jest wiązana z białkami osocza oraz przenika przez łożysko.

Fosfomycyna nie jest metabolizowana.

Fosfomycyna wydalana jest w postaci niezmienionej. Główna droga eliminacji to mocz około 40-50 % zastosowanej dawki. Wydalana jest również z kałem w około 18-28 %.