Doksylamina, Doxylaminum - Zastosowanie, działanie, opis

Doksylamina to lek przeciwhistaminowy powszechnie stosowany jako środek nasenny i uspakajający. Na świecie substancja ta jest również stosowana w łagodzeniu objawów kataru siennego (alergicznego nieżytu nosa), pokrzywki (wysypka lub swędzenie) i innych reakcji alergicznych. Doksylamina jest również silnym środkiem antycholinergicznym. W Polsce substancja czynna wskazana jest przede wszystkim w krótkotrwałym leczeniu bezsenności (częste przebudzenia w godzinach porannych lub nocnych).

Doksylaminę stosuje się doustnie, 30 minut przed snem.

Dawka stosowana w leczeniu zależna od odpowiedzi klinicznej pacjenta, wieku chorego, chorób towarzyszących (łagodne zaburzenia czynności nerek lub wątroby).

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: od 12,5 mg do 25 mg.

Zaleca się, aby doksylamina była stosowana krótkotrwale (do 7 dni).

Przeciwwskazaniem są nadwrażliwość na doksylaminę lub inne leki przeciwhistaminowe, rozedma płuc, astma oraz przewlekłe zapalenie oskrzeli. Wśród przeciwwskazań można wyróżnić również:

• przerost gruczołu krokowego;
• ciężką oraz schyłkową niewydolność nerek;
• ciężką niewydolność wątroby;
• jaskrę;
• bliznowaciejący wrzód trawienny;
• zwężenie szyi pęcherza moczowego;
• zwężenie odźwiernikowo–dwunastnicze.

U osób w podeszłym wieku dobowa dawka maksymalna substancji czynnej nie powinna przekraczać 12,5 mg.

Jeśli pacjent zgłasza senność w ciągu dnia, zaleca się zmniejszenie dawki lub zachowanie 8–godzinnego odstępu pomiędzy przyjęciem substancji czynnej, a planowanym przebudzeniem.

Bezpieczeństwo doksylaminy nie było przedmiotem badań w grupie wiekowej poniżej 18 roku życia.

Jeśli po konsultacji z lekarzem pacjent przyjmuję doksylamnę powyżej 7 dniu, substancję czynną należy odstawiać bardzo powoli, uwzględniając stopniowe zmniejszanie dawki. W innym przypadku może dojść do tak zwanej bezsenności z odbicia.

Doksylaminę należy stosować ostrożnie u pacjentów z padaczką, niewydolnością serca, wydłużeniem odstępu QT oraz leczonych na nadciśnienie tętnicze.

Ze względu na przeciwcholinergiczne działanie substancji czynnej, należy pamiętać, że podanie jej osobą starszym może być związane ze zwiększonym ryzykiem upadków.

Doksylamina może nasilać objawy odwodnienia i ewentualnie udaru cieplnego.

Długotrwałe – aczkolwiek niewskazane – stosowanie doksylaminy może prowadzić do zmniejszenia jej skuteczności.

Doksylamina wykazuje działanie przeciwcholinergiczne. Substancję czynną należy zatem stosować ostrożnie u pacjentów w podeszłym wieku, zwłaszcza ze schorzeniami towarzyszącymi takimi jak: niekontrolowana, pierwotna jaskra z otwartym kątem przesączenia, jaskra z zamkniętym kątem przesączenia, z zwężeniem dróg moczowych lub zatrzymaniem moczu, nieleczonym nadciśnieniem wewnątrzgałkowym, a także niedrożnością przewodu pokarmowego.

Doksylaminy nie należy łączyć z inhibitorami monoaminooksydazy (IMAO) oraz silnymi inhibitorami izoenzymów CYP450. Należy zatem uwzględnić w czasie terapii interakcje substancji czynnej z takimi lekami jak: antybiotyki makrolidowe (erytromycyna, klarytromycyna, telitromycyna), lekami przeciwgrzybiczymi z grupy azoli (ketokonazol, flukonazol, worykonazol, itrakonazol), lekami przeciwwirusowymi z grupy inhibitorów proteazy (indynawir, telaprewir, rytonawir), lekami przeciwarytmicznymi (amiodaron), a także lekami z grupy SSRI (paroksetyna, fluoksetyna, fluwoksamina). Przeciwwskazane jest również jednoczesne podawanie dosylaminy z chinidyną, terbinafiną, bupropionem, nefazodonem oraz gemfibrozylem.

Jednoczesne przyjmowanie substancji czynnych może powodować wystąpienie działań niepożądanych takich jak zaburzenia widzenia, oddawania moczu i rytmu serca, a także suchość w jamie ustnej.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Solifenacyna (Solifenacin)	leki stosowane w częstomoczu i w nietrzymaniu moczu

Jednoczesne przyjmowanie substancji czynnych może prowadzić do nadmiernego uspokojenia i senności pacjenta.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Alprazolam (Alprazolam)	BZD - benzodiazepiny

Jednoczesne przyjmowanie substancji czynnych może prowadzić do nadmiernego uspokojenia i senności pacjenta.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Amisulpryd (Amisulpride)	neuroleptyki atypowe

Jednoczesne przyjmowanie substancji czynnych może prowadzić do nadmiernego uspokojenia i senności pacjenta.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Bromazepam (Bromazepam)	BZD - benzodiazepiny

Jednoczesne przyjmowanie substancji czynnych może prowadzić do nadmiernego uspokojenia i senności pacjenta.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Diazepam (Diazepam)	BZD - benzodiazepiny

Jednoczesne przyjmowanie substancji czynnych może prowadzić do nadmiernego uspokojenia i senności pacjenta.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Droperydol (Droperidol)	neuroleptyki klasyczne - pochodne butyrofenonu

Jednoczesne przyjmowanie substancji czynnych może prowadzić do nadmiernego uspokojenia i senności pacjenta.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Fenobarbital (Luminal) (Phenobarbital)	inne leki przeciwpadaczkowe

Jednoczesne przyjmowanie substancji czynnych może prowadzić do nadmiernego uspokojenia i senności pacjenta.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Haloperidol (Haloperidol)	neuroleptyki klasyczne - pochodne butyrofenonu

Jednoczesne przyjmowanie substancji czynnych może prowadzić do nadmiernego uspokojenia i senności pacjenta.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Klonazepam (Clonazepam)	leki przeciwpadaczkowe - analogi GABA

Jednoczesne przyjmowanie substancji czynnych może prowadzić do nadmiernego uspokojenia i senności pacjenta.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Klorazepat (Clorazepate; clorazepate dipotassium)	BZD - benzodiazepiny

Jednoczesne przyjmowanie substancji czynnych może prowadzić do nadmiernego uspokojenia i senności pacjenta.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Klozapina (Clozapine)	neuroleptyki atypowe

Jednoczesne przyjmowanie substancji czynnych może prowadzić do nadmiernego uspokojenia i senności pacjenta.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Kwetiapina (Quetiapine)	neuroleptyki atypowe

Jednoczesne przyjmowanie substancji czynnych może prowadzić do nadmiernego uspokojenia i senności pacjenta.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Lorazepam (Lorazepam)	BZD - benzodiazepiny

Jednoczesne przyjmowanie substancji czynnych może prowadzić do nadmiernego uspokojenia i senności pacjenta.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Medazepam (Medazepam)	BZD - benzodiazepiny

Jednoczesne przyjmowanie substancji czynnych może prowadzić do nadmiernego uspokojenia i senności pacjenta.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Midazolam (Midazolam)	BZD - benzodiazepiny

Jednoczesne przyjmowanie substancji czynnych może prowadzić do nadmiernego uspokojenia i senności pacjenta.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Nitrazepam (Nitrazepam)	BZD - benzodiazepiny

Jednoczesne przyjmowanie substancji czynnych może prowadzić do nadmiernego uspokojenia i senności pacjenta.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Oksazepam (Oxazepam)	BZD - benzodiazepiny

Jednoczesne przyjmowanie substancji czynnych może prowadzić do nadmiernego uspokojenia i senności pacjenta.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Paliperydon (Paliperidone)	neuroleptyki atypowe

Jednoczesne przyjmowanie substancji czynnych może prowadzić do nadmiernego uspokojenia i senności pacjenta.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Prymidon (Primidone)	barbiturany i pochodne

Jednoczesne przyjmowanie substancji czynnych może prowadzić do nadmiernego uspokojenia i senności pacjenta.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Rysperydon (Risperidone)	neuroleptyki atypowe

Jednoczesne przyjmowanie substancji czynnych może prowadzić do nadmiernego uspokojenia i senności pacjenta.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Sulpiryd (Sulpiride)	neuroleptyki klasyczne - pochodne benzamidu

Jednoczesne przyjmowanie substancji czynnych może prowadzić do nadmiernego uspokojenia i senności pacjenta.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Temazepam (Temazepam)	BZD - benzodiazepiny

Jednoczesne przyjmowanie substancji czynnych może prowadzić do nadmiernego uspokojenia i senności pacjenta.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Tiapryd (Tiapride)	neuroleptyki atypowe

Doksylamina wykazuje depresyjne działanie na OUN, dlatego aby nie było ono addytywne należy unikać jednoczesnego stosowania z substancjami o podobnym działaniu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Moklobemid (Moclobemide)	IMAO - inhibitory monoaminooksydazy

Doksylamina wykazuje depresyjne działanie na OUN, dlatego aby nie było ono addytywne należy unikać jednoczesnego stosowania z substancjami o podobnym działaniu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Linezolid (Linezolid)	inne leki przeciwbakteryjne

Doksylamina wykazuje depresyjne działanie na OUN, dlatego aby nie było ono addytywne należy unikać jednoczesnego stosowania z substancjami o podobnym działaniu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Rasagilina (Rasagiline)	IMAO - inhibitory monoaminooksydazy

Doksylamina wykazuje depresyjne działanie na OUN, dlatego aby nie było ono addytywne należy unikać jednoczesnego stosowania z substancjami o podobnym działaniu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Selegilina (Selegiline)	IMAO - inhibitory monoaminooksydazy

Stosowanie silnych inhibitorów izoenzymów CYP450 razem z doksylaminą nasila działanie substancji czynnej.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Fluoksetyna (Fluoxetine)	SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny

Stosowanie silnych inhibitorów izoenzymów CYP450 razem z doksylaminą nasila działanie substancji czynnej.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Fluwoksamina (Fluvoxamine)	SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny

Stosowanie silnych inhibitorów izoenzymów CYP450 razem z doksylaminą nasila działanie substancji czynnej.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Paroksetyna (Paroxetine)	SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny

Stosowanie silnych inhibitorów izoenzymów CYP450 razem z doksylaminą nasila działanie substancji czynnej.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Klarytromycyna (Clarithromycin)	antybiotyki makrolidowe - makrolidy

Stosowanie silnych inhibitorów izoenzymów CYP450 razem z doksylaminą nasila działanie substancji czynnej.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Erytromycyna (Erythromycin)	antybiotyki makrolidowe - makrolidy

Stosowanie silnych inhibitorów izoenzymów CYP450 razem z doksylaminą nasila działanie substancji czynnej.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Telitromycyna (Telithromycin)	antybiotyki makrolidowe - makrolidy

Stosowanie silnych inhibitorów izoenzymów CYP450 razem z doksylaminą nasila działanie substancji czynnej.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Amiodaron (Amiodarone)	leki przeciwarytmiczne - klasa III

Stosowanie silnych inhibitorów izoenzymów CYP450 razem z doksylaminą nasila działanie substancji czynnej.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Indynawir (Indinavir)	inhibitory proteazy HIV

Stosowanie silnych inhibitorów izoenzymów CYP450 razem z doksylaminą nasila działanie substancji czynnej.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Rytonawir (Ritonavir)	inhibitory proteazy HIV

Stosowanie silnych inhibitorów izoenzymów CYP450 razem z doksylaminą nasila działanie substancji czynnej.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Flukonazol (Fluconazole)	przeciwgrzybicze pochodne triazolu

Stosowanie silnych inhibitorów izoenzymów CYP450 razem z doksylaminą nasila działanie substancji czynnej.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Ketokonazol (Ketoconazole)	przeciwgrzybicze pochodne imidazolu

Stosowanie silnych inhibitorów izoenzymów CYP450 razem z doksylaminą nasila działanie substancji czynnej.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Itrakonazol (Itraconazole)	przeciwgrzybicze pochodne triazolu

Stosowanie silnych inhibitorów izoenzymów CYP450 razem z doksylaminą nasila działanie substancji czynnej.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Worykonazol (Voriconazole)	przeciwgrzybicze pochodne triazolu

Stosowanie silnych inhibitorów izoenzymów CYP450 razem z doksylaminą nasila działanie substancji czynnej.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Terbinafina (Terbinafine)	inne substancje przeciwgrzybicze

Stosowanie silnych inhibitorów izoenzymów CYP450 razem z doksylaminą nasila działanie substancji czynnej.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Bupropion (Bupropion)	NDRI - inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy

W związku z tym, że dane dotyczące hamowania metabolizmu doksylaminy przez sok grejpfrutowy są ograniczone, nie zaleca się jego picia w czasie stosowania substancji czynnej.

Jednoczesne stosowanie doksylaminy i picie alkoholu jest przeciwwskazane. Alkohol wykazuje depresyjne działanie na ośrodkowy układ nerwowy (OUN). Doksylamina w połączeniu z alkoholem będzie zatem wykazywała addytywne działanie na OUN.

Doksylamina powoduje objawy wpływające na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn takie jak zmniejszenie szybkości reakcji oraz czujności. Nie zaleca się stosowania substancji czynnej w czasie wykonywania powyższych czynności.

Doksylamina, jako lek należący do substancji przeciwhistamnowych, hamuje reakcje alergiczne. Zaleca się odstawienie leku na 3 dni przed planowanym testem skórnym (ryzyko wyników fałszywie ujemnych).

Doksylamina może maskować działanie ototoksyczne takich substancji jak: cisplatyna, erytromycyna, chlorochina, karboplatyna oraz pozajelitowo podawanych aminoglikozydów.

W związku z tym, że dane zarówno przedkliniczne jak i kliniczne opisujące wpływ doksylaminy na ciążę są niewystarczające, nie zaleca się jej stosowania w tym okresie.

Doksylamina może być obecna w mleku kobiecym. Nie zaleca się jej stosowania w okresie laktacji.

Brak danych klinicznych oraz związanych z badaniami na zwierzętach dotyczących wpływu doksylaminy na płodność.

W zależności od przyjętej dawki doksylaminy mogą wystąpić zaburzenia od łagodnych poprzez umiarkowane do ciężkich. Wśród łagodnych i umiarkowanych objawów przedawkowania substancji czynnej można wyróżnić: pobudzenie lub depresję ośrodkowego układu nerwowego, senność, nudności, wymioty, omamy, splątanie, poburzenie, nadciśnienie tętnicze, tachykardię oraz zaburzenia antycholinergiczne (suchość w ustach, gorączka, rozszerzenie źrenic). Wśród ciężkich objawów przedawkowania można wymienić: niedociśnienie, majaczenie, psychozy, depresję oddechową, drgawki, zaburzenia świadomości, a w ostatecznym przypadku śpiączkę i śmierć pacjenta. Przedawkowanie doksylaminy może również prowadzić do ciężkich powikłań takich jak rabdomioliza prowadząca do niewydolności nerek.

Mechanizm działania doksylaminy polega na odwracalnym i konkurencyjnym hamowaniu receptorów histaminowych H₁. Ma również istotne działanie uspokajające i antycholinergiczne. Uspakajające działanie substancji czynnej wynika z jej antagonizmu wobec ośrodkowych receptorów H₁, a także receptorów muskarynowych i serotoninowych.

Stężenia maksymalne doksylaminy osiągane jest po 2–3 godzinach po podaniu doustnym.

Doksylamina wiążę się w 24% z białkami osocza (głównie albuminami). W wyniku badań farmakokinetycznych obliczono, że pozorna objętość dystrybucji wynosi 2,5 l/kg.

Metabolizm doksylaminy jest wciąż poddawany badaniom. Ustalono, że składają się na niego takie procesy jak: N–demetylacja, N–utlenianie, hydroksylacja, N–acetylowanie, N–dealkilacja, a także rozpad wiązań eterowych.

Okres półtrwania doksylaminy wynosi 10–13 godzin. U osób starszych okres półtrwania może ulec wydłużeniu do 12–16 godzin. Wydalanie odbywa się głównie z moczem (60% dawki w postaci niezmienionej, a pozostała część w formie metabolitów: nordoksylaminy i dinordoksylaminy).